Drenaż limfatyczny – na czym polega? Wskazania, przeciwwskazania, działanie masażu limfatycznego

Drenaż limfatyczny to rodzaj masażu uciskowego wykonywanego w celu pobudzenia krążenia chłonki (inaczej limfy). Główne wskazania do wykonania masażu limfatycznego to zastoje limfatyczne, obrzęki powstałe na skutek operacji (np. po operacji tarczycy czy po mastektomii), cukrzyca. Drenaż limfatyczny wykonywany jest także często jako zabieg wspomagający proces odchudzania i redukcji cellulitu. Jak wygląda zabieg drenażu limfatycznego? Czy można go wykonać samodzielnie w domu?

Drenaż limfatyczny – co to jest limfa? Jaka jest rola układu limfatycznego?

Limfa, zwana inaczej chłonką, to żółtawo zabarwiony płyn, powstały jako przesącz osocza. Jej transport jest możliwy dzięki systemowi naczyń tworzących układ chłonny. W jego skład wchodzą naczynia limfatyczne, które utworzone zostały z siateczkowatej tkanki zawierającej limfocyty. Wyróżnia się tutaj węzły chłonne – mają one kształt pęcherzy i występują np. w okolicy szyi czy pach. Ich funkcją jest produkcja komórek odpornościowych oraz filtracja, oczyszczanie limfy. Podczas infekcji ulegają powiększeniu. Pozostałe elementy układu limfatycznego to śledziona, migdałki oraz naczynia chłonne o zróżnicowanej wielkości. Te najmniejsze umożliwiają transport chłonki do krwiobiegu. Dzięki temu każdego dnia odbywa się cyrkulacja blisko 2 litrów takiego płynu. 

Główną rolą układu limfatycznego jest udział w procesach odpornościowych, walka z drobnoustrojami. W ten sposób zwalczane są m. in. infekcje wirusowe i bakteryjne. Poza tym do jego funkcji należy również pośredni transport substancji, takich jak białka i tłuszcze do komórek ciała. Do jednej z najgroźniejszych chorób układu limfatycznego należy nowotwór. Chłoniak Hodgkina, zwany także ziarnicą złośliwą lub limfogranulomatozą, jest złośliwą odmianą tego schorzenia, które dotyka najczęściej młodych ludzi. 

Na czym polega drenaż limfatyczny?

Podczas masażu drenującego ruchy są prowadzone od części proksymalnych do dystalnych (np. przy drenażu limfatycznym nóg zaczynamy od okolicy uda i podążamy w kierunku stopy).

Drenaż limfatyczny – wskazania do zabiegu

Podstawowe wskazania do masaży limfatycznych to:

• obrzęki i zastoje limfatyczne,
• cellulit,
• obrzęki powstałe w wyniku urazów oraz po zabiegach operacyjnych (np. obrzęk limfatyczny po operacji tarczycy),
• obrzęki spowodowane zatrzymaniem limfy u kobiet po zabiegu mastektomii,
• niektóre choroby metaboliczne,
• cukrzyca,
• profilaktyka działania układu odpornościowego,
• pomocniczo w procesie odchudzania.

Drenaż limfatyczny jest także wskazany przy chorobach zwyrodnieniowych stawów oraz zmianach troficznych powłok skórnych. 

Drenaż limfatyczny – przeciwskazania do masażu limfatycznego

Taki limfatyczny masaż nie powinien być wykonywany w przypadku:

• gorączki,
• ostrych chorób bakteryjnych i wirusowych,
• przy przerwaniu ciągłości skóry w miejscu planowanego zabiegu,
• zaawansowanej miażdżycy,
• przy toczącym się procesie nowotworowym,
• przy zakrzepicy,
• obrzęki będące rezultatem choroby popromiennej.

Mimo, że ciąża nie jest przeciwwskazaniem do zabiegu, to w tym okresie  należy wykonywać terapię ze szczególną uwagą.

Drenaż limfatyczny – rodzaje 

Ze względu na lokalizację układu chłonnego obrzęki oraz zastoje mogą pojawiać się w różnych częściach ciała. W związku z tym wyróżnia się:

1. Masaż limfatyczny nóg – polega na opracowywaniu kończyn dolnych. Wykorzystywany najczęściej u osób, które są obarczone ryzykiem zastojów, czyli np. fryzjerów, kelnerów i wszędzie tam, gdzie praca wymaga długotrwałego stania. 
2. Drenaż limfatyczny brzucha – wykorzystywany w obrzękach pooperacyjnych, stosowany u osób, które chcą się pozbyć cellulitu lub zredukować wagę. Zabieg w tej okolicy pomaga także w regulacji procesów związanych z trawieniem.
3. Drenaż limfatyczny twarzy – najczęściej stosowany przy terapii pooperacyjnych obrzęków twarzy, po zabiegach medycyny estetycznej, ekstrakcji zębów, ale także dla poprawy kondycji skóry. 
4. Masaż llimfatyczny kończyny górnej – najpopularniejszy u kobiet po mastektomii. Dzięki dodatkowemu zastosowaniu bandaży do drenażu limfatycznego, pielęgnacji skóry i ćwiczeń jest wykorzystywany jako element profilaktyki przeciwobrzękowej. W takim zestawieniu zabieg określa się jako Kompleksową Fizyczna Terapię Udrażniającą. 

Wyróżniamy także drenaż limfatyczny mechaniczny z wykorzystaniem urządzeń, takich jak komorowy aparat do masażu uciskowego. Popularnie zwany jest BOA i może być wykonywany w obrębie kończyn górnych i dolnych (np. jako masaż limfatyczny nóg). Po odpowiednim instruktażu terapeuty, pacjent może wykonać go sam. Taki automasaż limfatyczny jest często wskazany w domu jako kontynuacja leczenia. 

Masaż limfatyczny – przebieg zabiegu

Pacjenci często pytają co to jest masaż limfatyczny? Jak wykonać drenaż limfatyczny nóg? Jak wygląda taki zabieg? Otóż, odpowiednio przygotowana do zabiegu skóra powinna być czysta i sucha. W zależności od masowanej okolicy pacjent zostaje poproszony o odsłonięcie określonego miejsca zabiegowego. Następnie zostaje ułożony w pozycji drenażowej, czyli takiej, która spotęguje efekt. Przykładowo, jeżeli opracowujemy rękę, to powinna ona być ułożona powyżej poziomu ciała. Pacjent powinien być rozluźniony – ułatwia to cyrkulację chłonki. Wykonywane chwyty są powolne i łagodne. 

Limfatyczny masaż rozpoczyna się od części proksymalnych do dystalnych, aby zrobić miejsce dla napływającej chłonki. Dopiero potem wykonywane ruchy mają za zadanie odprowadzić chłonkę w kierunku większych zbiorników tego płynu. Drenaż limfatyczny jest skuteczny przy zastosowaniu powolnego tempa i delikatnych ruchów. Czas trwania masażu limfatycznego jest uzależniony od opracowywanego obszaru. Przykładowo masaż limfatyczny kończyny dolnej trwa około 30 minut. Wskazane jest także wykonywanie ćwiczeń wspomagających efekt zabiegu.

Drenaż limfatyczny – efekty

Wśród efektów drenażu limfatycznego można wyróżnić usprawnienie przepływu chłonki, usuwanie toksyn z organizmu. Pojawia się także poprawa kondycji skóry, usprawniona zostaje praca układu immunologicznego. Usprawnienie metabolizmu pozwala na wspomaganie utraty wagi i redukcję cellulitu. Sam zabieg wykonywany profilaktycznie działa odprężająco i relaksująco, posiada pozytywne opinie specjalistów.

Drenaż limfatyczny w domu – czy można go wykonać samodzielnie? Aparat do drenażu limfatycznego w domu

Jak wykonać drenaż limfatyczny? Masaż limfatyczny można wykonać samodzielnie w domu, ale tylko po wcześniejszym instruktażu. Jak zrobić go samemu? Można to robić manualnie lub wykorzystać przyrządy, w praktyce często łączy się te dwie rzeczy. Duża dostępność urządzeń, aparatów do drenażu limfatycznego daje nam możliwość wyboru. Wcześniej należy jednak skonsultować się z terapeutą.

W przypadku, kiedy zależy nam na procedurze manualnej, warto przestrzegać podstawowych zasad. Przede wszystkim należy pamiętać o pozycji sprzyjającej drenażowi. Na przykładzie kończyny górnej będzie to uniesienie ręki powyżej poziomu ciała. Przed przystąpieniem do automasażu ważne jest także wykonanie kilku ćwiczeń. W tym przypadku mogą to być krążenia barków. Następnie należy zaaplikować na skórę środek poślizgowy (na całą kończynę) 

Kolejno należy dokonać ruchami kolistymi masażu barku i okolicy łopatki kilkukrotnie. Potem przystępujemy do tzw. przegłaskiwania ramienia od dołu łokciowego do barku i potem odpowiednio pozostałych części. Rozluźniamy nadgarstek ruchami kolistymi, poprzez wykorzystanie opuszków palców, wewnętrzną część dłoni rozluźniamy, przegłaskując zaciśniętą pięścią. Potem strona zewnętrzna globalnie oraz każdy palec osobno w kierunku od opuszków do nadgarstka. Po tych czynnościach należy wykonać powolne głaskanie od kciuka przez przedramię, ramię, bark, klatkę piersiową aż do dołu pachowego po stronie ręki masującej. Na koniec stosujemy delikatne ruchy koliste, ściskające i omiatające w kierunku dystalno-proksymalnym. 

Ćwiczenia na obrzęk limfatyczny nóg to np. popularne „pompowanie stopą”. Poza profilaktyką przeciwzakrzepową takie dynamiczne ruchy zgięcia i wyprostu przeciwdziałają zastojom. Bardzo efektywne jest układanie kończyn powyżej poziomu ciała.

Domowe urządzenie do drenażu limfatycznego w postaci BOA również może stanowić narzędzie w walce z obrzękami. Opinie specjalistów co do tego aparatu są podzielone. Wymaga ono odpowiedniej obsługi i jest kosztowne, podczas gdy cena kompleksowej terapii w gabinecie to 60–90 zł.