Czy „latające kleszcze” mogą zagrażać ludziom? W jaki sposób się przed nimi chronić?
Justyna Piekara

Czy „latające kleszcze” mogą zagrażać ludziom? W jaki sposób się przed nimi chronić?

Strzyżaki sarnie obecne w polskich lasach, potocznie zwane „latającymi kleszczami”, to pasożyty, które żerują głównie na dzikich zwierzętach, ale zdarza się, że tymczasowo, także ludziach. Podobnie jak kleszcze, żywią się krwią, nie są jednak pajęczakami. Ukąszenia strzyżyków są wyjątkowo bolesne i mogą być niebezpieczne dla alergików. Te stawonogi mogą być wektorem, który przenosi różne chorobotwórcze drobnoustroje.

„Latające kleszcze” – gdzie występują?

Strzyżaki sarnie (Lipoptena cervi) lub inaczej Strzyżaki jelenica występują powszechnie w lasach w klimacie umiarkowanym, na obszarze Europy, w północnych Chinach, oraz w Ameryce Północnej. Spotyka się je w okresie od czerwca do września, jednak gdy pogoda sprzyja, jest ciepła i bezdeszczowa, można się na nie natknąć także jesienią, nawet do listopada. Wzrost średnich temperatur i skrócenie okresów zimowych w istotny sposób wpływają na ich ekspansję.

W Polsce występuje także inny gatunek, mniej znany i typowy dla azjatyckiej fauny, które nie otrzymał polskiej nazwy – Lipoptena fortisetosa. Po raz pierwszy zaobserwowano go na terenie naszego kraju w 1989 roku, w województwie dolnośląskim.

Strzyżaki sarnie – czym się charakteryzują?

Strzyżaki są brunatne i osiągają niewielkie rozmiary, osiągają zaledwie kilka milimetrów długości. Doskonale przystosowały się do pasożytniczego trybu życia. Mają kłująco-ssący aparat gębowy, spłaszczone grzbietobrzusznie tułowie pokryte chitynowym pancerzykiem i trzy pary odnóży zakończonych pazurkami czepnymi, co sprawia, że gdy się wczepią, trudno je z siebie strącić. Od dobrze znanych nam kleszczy (Ixioda), odróżniają je przezroczyste skrzydła, które umożliwiają im przemieszczanie się na krótkie dystanse. Samice strzyżaków zrzucają je, kiedy uda im się znaleźć żywiciela.

Powiązane produkty

Strzyżaki sarnie – jakie są skutki ukąszenia?

Początkowo ślad po ukąszeniu strzyżaka sarniego jest słabo widoczny, jednak po kilku dniach, w miejscu ukąszenia powstaje zaczerwieniony, swędzący obrzęk, który może utrzymywać się do 2–3 tygodni. Ugryzienia mogą spowodować silną reakcję alergiczną i problemy z oddychaniem. Istnieją doniesienia, że ukąszenie strzyżyka wywołało przewlekłe zapalenie skóry, rumień, alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa i spojówek. Ze względu na niewielkie rozmiary bez trudu dostają się do uszu, nosa czy pod powieki.

Człowiek nie jest ich głównym celem. Strzyżaki atakują przede wszystkim zwierzęta leśne, łosie, jelenie, sarny i borsuki, ale zwierzęta towarzyszące ludziom podczas spacerów w lesie, czyli przede wszystkim psy, także są zagrożone. Pasożyty mogą pozostawać na ich skórze dłuższy czas i powodować powstawanie zmian zapalnych.

Strzyżaki sarnie – jakie patogeny przenoszą?

Ten gatunek jest nosicielem patogenów, takich jak:

  • Anaplasma phagocytophilum – bakteria wywołuje ludzką anaplazmozę granulocytarną, chorobę, która atakuje krwinki białe.
  • Bartonella schoenbuchensis – bakteria ta może dawać wiele nieswoistych objawów o szerokim spektrum, dlatego postawienie właściwej diagnozy może być utrudnione. W początkowej fazie infekcja może przypominać grypę. Po kilku tygodniach od zakażenia, u niektórych osób mogą pojawić się ostre objawy, m.in. bolesne zmiany skórne.
  • Borelia burgdorferii – bakteria, która wywołuje boreliozę, ogólnoustrojową chorobę odzwierzęcą, która na początku może dawać objawy skórne oraz grypopodobne, takie jak ból mięśni i stawów, a w późnym stadium wiąże się z drętwieniem kończyn czy krótkotrwałą utratą pamięci.
Dotychczas nie potwierdzono jednoznacznie, czy strzyżyki mogą przenosić te choroby na człowieka. W dostępnych źródłach istnieje rozbieżność. Potrzebne są dalsze badania, aby ocenić faktyczną rolę Lipoptena cervi w ich transmisji.

Jak chronić się przed ukąszeniami strzyżyków?

Niestety, nie ma skutecznych środków zabezpieczających przed tymi muchówkami. Strzyżaki atakują ciemno ubarwione ofiary, dlatego włożenie ubrań w jasnym kolorze, na spacer po lesie wydaje się dobrym pomysłem, ponieważ w pewnym stopniu może zapobiegać ukąszeniom. Kiedyś do odstraszania tych owadów używano kropli kamforowych, nie potwierdzono jednak ich skuteczności, podobnie jak ma to miejsce w przypadku obecnie dostępnych środków przeciw owadom.

  1. M. Walczak-Grudzka, Latające kleszcze atakują ludzi i zwierzęta w Polsce. Lasy Państwowe nas ostrzegają, „polskatimes.pl” [online], https://polskatimes.pl/latajace-kleszcze-atakuja-ludzi-i-zwierzeta-w-polsce-lasy-panstwowe-nas-ostrzegaja/ar/c1-14520227, [dostęp:] 20.07.2021.
  2. Lipoptena cervi - Strzyżak sarni, “insektarium.net” [online], https://insektarium.net/diptera-2/hippoboscidae-narzepikowate/lipoptena-cervi-strzyzak-sarni/, [dostęp:] 20.07.2021.
  3. A. Kelsey, J. Finch, Deer ked: a Lyme-carrying ectoparasite on the move, Cutis, nr 102 (2) 2018, s. 121-122, [dostęp:] 20.07.2021.
  4. W. Maślanko, K. Bartosik, M. Raszewska-Famielec, Exposure of Humans to Attacks by Deer Keds and Consequences of Their Bites—A Case Report with Environmental Background, Insects , nr 11 (12) 2020, s.859, [online] https://doi.org/10.3390/insects11120859, [dostęp:] 20.07.2021.
  5. Strzyżaki (Lipoptena spp.) – muchówki, prawie jak kleszcze, https://swiatmakrodotcom.wordpress.com/2012/10/24/strzyzaki-lipoptena-spp-muchowki-prawie-jak-kleszcze/, [dostęp:] 20.07.2021.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij