Reumatyzm – przyczyny, objawy, leczenie. Fizjoterapia przy reumatyzmie
Reumatyzm to potoczna nazwa grupy schorzeń o podłożu zapalnym, która obejmuje choroby mięśni, stawów i kości. Najczęściej występujące objawy chorób reumatycznych to ból i obrzęk stawów, sztywność, ograniczenie ich ruchomości. Nieleczony reumatyzm może doprowadzić do znacznego ograniczenia sprawności. Jak wygląda rehabilitacja w schorzeniach reumatoidalnych?
- Czym jest reumatyzm?
- Reumatyzm – rodzaje chorób reumatycznych
- Reumatyzm – przyczyny
- Reumatyzm – objawy
- Reumatyzm – diagnostyka
- Reumatyzm – leczenie
- Reumatyzm – fizjoterapia przy chorobach reumatycznych
- Reumatyzm – ćwiczenia na reumatyzm w chorobach dłoni
Czym jest reumatyzm?
Reumatyzm to potoczne określenie zbioru około 200 chorób atakujących układ ruchu, głównie stawy. Pomimo odmiennych objawów towarzyszących i przebiegu wszystkie choroby reumatyczne charakteryzują się przewlekłym, nawracającym bólem reumatycznym i zaburzeniami ruchomości w różnych stawach ciała. Reumatyzm dotyczy zmian zapalnych tkanki łącznej. Występuje zarówno u seniorów, jak i u osób młodych, niezależnie od płci. W Polsce cierpi na niego statystycznie co czwarta osoba.
Reumatyzm – rodzaje chorób reumatycznych
Organizacja American College of Rheumatology (ACA) stworzyła klasyfikację chorób reumatycznych, dzieląc je na 10 głównych grup.
- Układowe choroby tkanki łącznej:
- reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
- toczeń rumieniowaty układowy,
- twardzina,
- młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS),
- zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe,
- zespół Sjögrena,
- polimialgia reumatyczna,
- nawracające zapalenie chrząstek,
- niezróżnicowana i mieszana choroba tkanki łącznej,
- rumień guzowaty,
- martwicze zapalenie naczyń i inne waskulopatie oraz inne choroby.
- Spondyloartropatie:
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
- zespół Reitera – reaktywne zapalenie stawów,
- łuszczycowe zapalenie stawów,
- zapalenie stawów towarzyszące przewlekłym zapalnym chorobom jelit.
- Choroba zwyrodnieniowa stawów.
- Choroby kości i chrząstek:
- osteoporoza,
- osteoartropatia przerostowa,
- osteomalacja,
- uogólniona samoistna hiperostoza szkieletu,
- zapalenia kości (np. choroba Pageta),
- martwice niedokrwienne kości,
- osteochondritis dissecans,
- dysplazja kości i stawów oraz inne choroby.
- Zapalenie stawów, zapalenie pochewek ścięgien i kaletek maziowych towarzyszące zakażeniom.
- Choroby gruczołów dokrewnych i metaboliczne oraz towarzyszące im choroby stawów (dna moczanowa, amyloidoza, elastopatie, cukrzyca).
- Nowotwory.
- Zaburzenia nerwowo–naczyniowe:
- neuropatyczne choroby stawów,
- zespół cieśni nadgarstka,
- odruchowa dystrofia współczulna i inne.
- Zmiany zapalne pozastawowe w obrębie tkanek miękkich (inaczej reumatyzm pozastawowy):
- fibromialgia,
- zmiany w krążkach międzykręgowych,
- zapalenia ścięgien,
- torbiele,
- zapalenia powięzi,
- przewlekłe napięcie więzadeł i mięśni,
- zaburzenia naczynioruchowe i inne.
- Choroby, którym towarzyszą objawy ze strony stawów:
- sarkoidoza,
- rodzinna gorączka śródziemnomorska,
- urazy,
- zespół towarzyszący dializom,
- zaburzenia wewnętrzne stawu,
- choroby trzustki,
- hemofilie i inne.
Reumatyzm – przyczyny
Przyczyna występowania reumatyzmu nie jest do końca poznana. Na jego pojawienie się i rozwój mogą wpływać zarówno czynniki zewnętrzne, środowiskowe, jak i genetyczne (reumatyzm może być także dziedziczny).
Bóle reumatyczne nóg, reumatyzm dłoni i towarzyszące im zmęczenie mogą być także uzależnione od pogody. Jednak główna przyczyna chorób reumatycznych to nieprawidłowe reakcje autoimmunologiczne organizmu, który produkuje substancje uszkadzające własne tkanki.
Reumatyzm – objawy
Należy zaznaczyć, że objawy reumatyzmu nasilają się i ustępują okresowo. Dotyczą zazwyczaj stawów – pojawia się ból (nasilony szczególnie o poranku) oraz zmniejszona ruchomość. Reumatyzm może dotyczyć palców dłoni, nadgarstków, kolan, bioder, a nawet stawów kręgosłupa.
W przebiegu reumatyzmu dochodzi do niszczenia błony maziowej w stawach, co przyczynia się do powstawania stanów zapalnych z obrzękiem i wysiękiem płynu do wnętrza stawu. Skóra jest często w takim miejscu zaczerwieniona i ciepła, a sam staw traci elastyczność i ruchomość, mogą pojawiać się także narośla kostne oraz zniekształcenia. Osoby cierpiące na choroby reumatyczne często tracą apetyt, mają problemy z zasypianiem, występują u nich bóle mięśniowe i stany podgorączkowe. Takie dolegliwości mogą również prowadzić do depresji. Zmiany degeneracyjne, jakie następują w stawach, są najczęściej nieodwracalne, a sam reumatyzm dotyczy także mięśni i tkanek miękkich.
Objawy związane z reumatyzmem mogą nasilać się pod wpływem dużego stresu, zmian w diecie, przy innych współistniejących chorobach czy zakażeniach wirusowych i bakteryjnych. Nigdy nie należy ich lekceważyć, gdyż powikłania związane z chorobą mogą być bardzo niebezpieczne dla pacjenta.
Reumatyzm – diagnostyka
Diagnostyka chorób reumatycznych jest dosyć złożona i wymaga konsultacji z lekarzem reumatologiem. Pomocne i często zalecane badania na reumatyzm to badania laboratoryjne moczu i krwi, badania immunologiczne, RTG, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. W badaniach laboratoryjnych pacjent często ma wysokie OB, podwyższone stężenie tzw. białka ostrej fazy i obniżoną liczbę białych krwinek. Pojawia się również niedokrwistość. W diagnozie chorób reumatycznych pomocne mogą okazać się także badania histopatologiczne.
Reumatyzm – leczenie
Leczenie osób chorujących na schorzenia reumatyczne to kompleksowy program łączący farmakologię, dietę i rehabilitację. Pomimo że chorób reumatycznych nie da się wyleczyć, to jednak szybko wprowadzona terapia może radykalnie zmniejszyć ból, poprawić jakość funkcjonowania, a także spowolnić chorobę.
Najczęściej stosowane leki na reumatyzm to środki przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy oraz leki modyfikujące przebieg choroby przy postaciach związanych z zapalnymi schorzeniami reumatoidalnymi. Tabletki na reumatyzm zawsze należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza.
Dieta i reumatyzm również idą w parze. Dieta na stawy powinna być uboga w słodycze, tłuste mięsa, podroby, ziemniaki, groch, soję, szpinak i zielony groszek, a także w ocet, musztardę i pieprz. Zalecane jest natomiast spożywanie dużej ilości warzyw, owoców, oliwy, ryb morskich.
Reumatyzm – fizjoterapia przy chorobach reumatycznych
Fizjoterapia w chorobach reumatycznych to kompleksowe połączenie zajęć ruchowych i ćwiczeń z zabiegami fizykalnymi i masażami. Do zabiegów fizykoterapii zaliczyć można w tym przypadku leczenie ciepłem i zimnem, ultrasonoterapię, magnetoterapię, diatermię, laseroterapię i balneoterapię. W domu można stosować okłady z borowiny na bolące stawy. Do domowych sposobów leczenia i łagodzenia bólów reumatycznych należą także okłady z arniki górskiej, olejku kamforowego, a nawet liści kapusty.
Reumatyzm – ćwiczenia na reumatyzm w chorobach dłoni
- Połóż ręce na stole na powierzchni dłoniowej. Wykonuj zmianę położenia dłoni raz na stronę grzbietową, a następnie z powrotem na dłoniową. Powtórz 10 razy.
- Oprzyj całe dłonie na stole. Unieś w górę tylko palce, nie odrywając nasady dłoni od stołu. Powtórz 10 razy.
- Połóż jedną dłoń oraz przedramię na stole, opierając je o zewnętrzny brzeg (mały palec dotyka stołu, a kciuk jest skierowany ku górze). Drugą ręką przytrzymaj przedramię, aby nie poruszało się podczas wykonywanego ćwiczenia. Unieś dłoń nad stół, kierując kciuk w swoją stronę. Powtórz 10 razy.
- Pozycja jak wyżej. Zaciskaj palce i rozkładaj je na zewnątrz. Powtórz 10 razy.