Osoba w depresji za szybą w deszczowy dzień
Weronika Grzywna

Depresja – jak ją rozpoznać i leczyć?

Depresja to jedna z najpoważniejszych, a zarazem najpowszechniejszych chorób psychicznych na świecie. Bywa lekceważona i zbywana jako oznaka zwykłego smutku czy też spadku energii, przepracowania itp. Jednak nieleczona prowadzi do katastrofalnych skutków – zarówno dla zdrowia psychicznego, jak i fizycznego.

Statystyki depresji według WHO wskazują na to, że jest ona 4. najpoważniejszą chorobą na świecie, o wysokim wskaźniku śmiertelności. Światowa Organizacja Zdrowia przewiduje, że do 2030 roku depresja stanie się 1. najczęściej diagnozowaną jednostką chorobową na świecie. Co to jest depresja? Jakie objawy daje depresja? Czy depresja jest uleczalna?

Depresja – co to za choroba i jakie są jej przyczyny?

Depresja, epizod depresyjny czy zaburzenia depresyjne to zaburzenia psychiczne należące do grupy zaburzeń nastroju. WHO szacuje, że na depresję cierpi ok. 350 mln osób na świecie oraz aż 4 mln osób w Polsce. Zaburzenia depresyjne charakteryzują się m.in. spadkiem nastroju, niemożnością odczuwania przyjemności z rzeczy, które kiedyś sprawiały radość, utratą zainteresowań i brakiem motywacji do działania.

Ile trwa depresja? Według DSM-5 epizody depresyjne trwają średnio 6-9 miesięcy. Warto pamiętać o tym, że depresja jest chorobą o charakterze nawracającym, co oznacza, że epizody depresyjne mogą pojawiać się wiele razy w ciągu życia. Wobec tego nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, ile trwa depresja. Nieleczone zaburzenia depresyjne mogą bowiem trwać latami, nawet do końca życia.

Skąd się bierze depresja? Przyczyny depresji są zróżnicowane, a jej wystąpienie może być spowodowane współdziałaniem wielu czynników. Istotną rolę w rozwoju zaburzeń depresyjnych przypisuje się czynnikom genetycznym. Ryzyko zachorowania na depresję jest wyższe w rodzinach osób chorujących na ten rodzaj zaburzenia. Podobne wyniki zaobserwowano wśród depresji dzieci i młodzieży. Dzieci depresyjnych rodziców są narażone 6-krotnie bardziej na jej rozwój.

W rozwoju depresji duże znaczenie odgrywają także zaburzenia hormonalne – niedoczynność i nadczynność tarczycy – czy też zaburzenia w zakresie hormonów płciowych. Badania wykazują także zależność między depresją a nadmiarem żelaza, mniejszym stężeniem witaminy D, homocysteiną (wysoki poziom homocysteiny może predysponować do rozwoju depresji) oraz lekami (np. środkami antykoncepcyjnymi).

Wśród przyczyn depresji wymienia się także czynniki psychologiczne. Na rozwój depresji bardziej narażone są:

  • osoby doświadczające wysokiego poziomu lęku,
  • osoby samotne,
  • osoby o niskim statusie społecznym,
  • osoby, które nie radzą sobie ze stresem,
  • osoby, które nie mają wsparcia społecznego.

Odpowiadając na pytanie, skąd się bierze depresja, należy również zwrócić uwagę na czynniki środowiskowe, które zwiększają ryzyko rozwoju choroby:

  • kryzysy życiowe (śmierć bliskiej osoby, rozwód, utrata pracy, ciężka choroba własna lub w rodzinie itp.),
  • traumatyczne wydarzenia,
  • przemoc seksualna,
  • przemoc fizyczna,
  • przemoc psychiczna,
  • środowisko szkolne (w przypadku dzieci),
  • problemy zawodowe,
  • problemy społeczne,
  • problemy rodzinne.
Do depresji starczej (obserwowanej u osób starszych) mogą natomiast predysponować czynniki, takie jak brak opieki z zewnątrz, samotność, utrata bliskich osób, zmniejszenie sprawności psychoruchowej, trudna sytuacja finansowa, przejście na emeryturę czy wypadanie z pewnych ról życiowych.

Objawy depresji (objawy osiowe i objawy dodatkowe)

Jak się objawia depresja? Według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) konieczne jest zaobserwowanie 2 z 3 objawów osiowych, które muszą utrzymywać się przez co najmniej 2 tygodnie, aby móc zdiagnozować epizod depresyjny. Są to:

  • obniżenie nastroju,
  • utrata zainteresowań (rzeczy, które kiedyś sprawiały przyjemność, przestają mieć znaczenie),
  • utrata energii i wyczerpanie.

Oraz co najmniej 2 lub więcej objawów spośród objawów dodatkowych:

  • osłabienie koncentracji i uwagi,
  • niska samoocena i brak wiary w siebie,
  • poczucie winy,
  • niskie poczucie własnej wartości,
  • myślenie pesymistyczne,
  • zaburzenia snu,
  • zaburzenia łaknienia (zmniejszony apetyt),
  • myśli i próby samobójcze.

Polecane dla Ciebie

Kiedy zgłosić się do lekarza? Gdzie szukać pomocy?

Jeżeli objawy depresyjne wyraźnie wpływają na codzienne funkcjonowanie chorego, powodują cierpienie psychiczne i utrzymują się przez dłuższy czas, wówczas należy poszukać pomocy specjalisty. Sytuacją, kiedy należy bezwzględnie i jak najszybciej zgłosić się do lekarza psychiatry, są natomiast myśli i/lub próby samobójcze.

Wiele osób zastanawia się również, do jakiego lekarza zgłosić się w przypadku depresji. W takim momencie możemy zgłosić się m.in. do lekarza pierwszego kontaktu, który na podstawie zaobserwowanych objawów pokieruje nas np. do psychiatry lub do psychoterapeuty. Możemy również od razu zgłosić się do poradni zdrowia psychicznego, gdzie uzyskamy wsparcie od specjalistów pracujących w dziedzinie zdrowia psychicznego.

Rodzaje depresji

Istnieje kilka rodzajów depresji, które mogą rozwinąć się na skutek różnego rodzaju czynników oraz u osób w różnym wieku. W zależności od typu depresji jej objawy mogą się od siebie różnić, a tym samym będą one manifestować się w odmienny sposób.

  • Depresja w ciąży i poporodowa

Bezpośrednią przyczyną depresji w trakcie ciąży oraz depresji poporodowej są zmiany hormonalne. Dodatkowo na depresję poporodową bardziej podatne są kobiety niemające wsparcia społecznego, kobiety samotne, zmagające się z trudną sytuacją finansową czy też mające obawy związane z narodzinami dziecka. Na rozwój depresji poporodowej bardziej narażone są także kobiety, u których w rodzinie występowało zaburzenie depresyjne.

  • Depresja jednobiegunowa i CHAD

Depresja jednobiegunowa (depresja nawracająca) charakteryzuje się występowaniem jednego epizodu depresyjnego. Ze względu jednak na to, że ma ona charakter nawracający, jej objawy na przemian pojawiają się i ustępują.

Choroba afektywna dwubiegunowa (CHAD) z kolei charakteryzuje się występującymi po sobie naprzemiennie epizodami depresyjnymi oraz epizodami maniakalnymi lub hipomaniakalnymi. Wówczas chory doświadcza naprzemiennie stanów smutku i stanów euforii.

  • Depresja atypowa

Depresja atypowa, jak sama nazwa wskazuje, charakteryzuje się odwróconymi cechami „typowej” depresji. W depresji atypowej obserwowany jest bowiem wzrost apetytu oraz nadmierna senność. Ponadto dla depresji atypowej charakterystyczna jest reaktywność nastroju, co oznacza, że humor osoby chorej poprawia się w odpowiedzi na dobre wieści. Co więcej, osoby zmagające się z depresją atypową funkcjonują gorzej wieczorami niż w ciągu dnia.

  • Depresja endogenna i egzogenna

Depresja endogenna spowodowana jest niedoborem neuroprzekaźników, a mianowicie niskim poziomem dopaminy, serotoniny oraz noradrenaliny, co następnie objawia się zaburzeniami nastroju. Depresja egzogenna z kolei wywołana jest czynnikami z zewnątrz, np. śmiercią bliskiej osoby, problemami w pracy, rozwodem itp.

Poznaj ofertę preparatów na stres na DOZ.pl

Kogo może dotyczyć depresja? Kto może na nią zachorować?

Depresja to choroba psychiczna, na którą może zachorować każdy niezależnie od wieku, płci oraz narodowości.

  • Depresja u dzieci i młodzieży

Szacuje się, że depresja dotyczy ok. 2 proc. dzieci oraz 8 proc. nastolatków. Na większe ryzyko depresji narażone są dziewczynki, niemniej jednak depresja dotyka również chłopców w różnym wieku. Warto wiedzieć, że objawy depresji wśród dzieci i młodzieży mogą różnić się od tych obserwowanych u dorosłych. Mianowicie u dzieci oraz nastolatków chorujących na depresję bardzo często dominuje drażliwość. Ponadto wśród małych dzieci objawy depresji mogą manifestować się poprzez objawy somatyczne, np. bóle brzucha, nudności, wymioty, omdlenia czy moczenie nocne.

  • Depresja u osób w podeszłym wieku

Depresja osób w podeszłym wieku, czyli depresja starcza, występuje u około 15 proc. pacjentów powyżej 65. roku życia. Szacuje się, że wśród pacjentów poradni ogólnych na depresję cierpi 25 proc., wśród pacjentów domów opieki zaś liczba ta wzrasta do 30 proc. Objawy depresji starczej mogą znacznie różnić się od tych obserwowanych w klasycznej depresji.

Osoby w podeszłym wieku rzadziej skarżą się na obniżenie nastroju. Wtedy możemy mieć do czynienia z tzw. depresją maskowaną. Objawy depresji wśród osób starszych to również m.in.:

  • bóle somatyczne, takie jak dolegliwości ze strony układu pokarmowego,
  • spadek masy ciała,
  • zmęczenie,
  • wycofywanie się z aktywności,
  • izolowanie się od innych,
  • fizyczne i psychiczne spowolnienie,
  • zaburzenia snu,
  • zaburzenia koncentracji i problemy z pamięcią,
  • tendencja do hipochondrii.

Nieleczona depresja starcza przyczynia się do obniżenia jakości życia seniorów i jednocześnie może zwiększać ryzyko rozwoju innych chorób.

Leczenie depresji

Leczenie depresji jest procesem złożonym i musi być poprzedzone kompleksową diagnozą. To, jak należy leczyć depresję, zależne będzie od indywidualnego przypadku. W leczeniu depresji skuteczne efekty przynosi psychoterapia poznawczo-behawioralna, która skupia się na zmianie negatywnych przekonań. Podczas psychoterapii pacjenci m.in. uczą się zdobywać umiejętności, które pomogą im radzić sobie z objawami depresji.

W leczeniu depresji stosuje się również farmakologię, w szczególności przy ciężkiej depresji. Wówczas stosowane są leki aktywizujące, które poprawiają nastrój pacjentów oraz niwelują dokuczliwe objawy. Leczenie farmakologiczne nie przynosi jednak natychmiastowych rezultatów, ponieważ efekt terapeutyczny leków widoczny jest w okresie od 2 do 4 tygodni od rozpoczęcia kuracji.

Najlepsze efekty leczenia depresji daje połączenie farmakoterapii z psychoterapią.

Wsparcie osób z depresją – wskazówki dla bliskich

Nieleczona depresja sama nie przejdzie, a jej objawy będą się jedynie pogłębiać. Skutki nieleczonej depresji mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie życia osoby chorej, dlatego jej objawy pod żadnym pozorem nie powinny być bagatelizowane. Osoby zmagające się z depresją potrzebują wsparcia bliskich osób, ale należy jednocześnie wiedzieć, że niektóre próby pomocy – zamiast pomóc – mogą poważnie zaszkodzić.

Chcąc wesprzeć osobę borykającą się z depresją, przede wszystkim nie należy używać sformułowań, takich jak: „weź się w garść”, „będzie dobrze”, „inni mają gorzej”, „nie masz powodów do depresji”. Depresja nie jest wymysłem chorego, a poważną chorobą, która może mieć śmiertelne konsekwencje. Osoby chorej nie należy krytykować, krzyczeć na nią ani zmuszać do wykonywania czynności, na które nie ma po prostu siły.

Zamiast tego warto regularnie sprawdzać, jak chory się czuje. Wówczas najlepiej spędzać z nim czas tak jak wcześniej. Chory na depresję nie potrzebuje bowiem litości, a wsparcia i zrozumienia. Jeżeli bliska osoba chce porozmawiać o tym, co czuje, warto ją do tego zachęcić i wysłuchać. Jeżeli osoba chora wyraźnie odmawia rozmowy o depresji, nie powinniśmy na nią naciskać. Musimy uszanować jej granice i nie robić nic wbrew jej woli.

Oczywiście jednocześnie nie musimy pozostawać bierni. Warto zachęcać chorego do prostych aktywności i zaproponować ich wspólne wykonanie. W niektórych sytuacjach możemy także pomóc choremu, ale trzeba pamiętać, by nie wyręczać go we wszystkim, a dać również przestrzeń na to, by spróbował samodzielnie wykonać proste, codzienne czynności. Inaczej natomiast będziemy postępować w przypadku depresji starczej, w szczególności wśród osób samotnych. Wówczas kluczową rolę odgrywa aktywizacja fizyczna, psychiczna oraz społeczna.

Nie zawsze jednak będziemy wiedzieć, jak pomóc osobie chorej na depresję. Dlatego, aby wesprzeć bliską osobę, warto porozmawiać ze specjalistą: psychologiem, psychiatrą lub psychoterapeutą, który podpowie nam, w jaki sposób postępować z chorym i jak wesprzeć go na poszczególnych etapach leczenia.
  1. Babiarczyk, B., Schlegel-Zawadzka, M. & Turbiarz, A., Ocena częstości występowania objawów depresji w populacji osób powyżej 65. roku życia, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 19(4) 2013, s. 453-457.
  2. Dudek, D. i in., Depresja poporodowa, „Przegląd Lekarski” 59(11) 2002.
  3. Grzegorzewska, I., Cierpiałkowska, L., Borkowska, A. R. (red.), Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży, Warszawa 2020, s. 416-424.
  4. Napierała, M. i in., Terapia elektrowstrząsowa i pamięć autobiograficzna u pacjentów z depresją lekooporną, „Psychiatria Polska” 53(3) 2019.
  5. Depression in older adults, Royal College of Psychiatrists [online] https://www.rcpsych.ac.uk/mental-health/problems-disorders/depression-in-older-adults [dostęp:] 13.01.2023.
  6. Rosenhan, D. L., Walker, E. F., Seligman, M. E. P., Psychopatologia, Poznań 2003.
  7. Depression, WHO [online] https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression [dostęp:] 13.01.2023.
  8. World Health Organization (WHO), The ICD-10 Classification of Mental and Behavioural Disorders, Genève, Switzerland: World Health Organization, 1993.
  9. Depresja u osób starszych, Forum Przeciw Depresji [online] https://forumprzeciwdepresji.pl/depresja/kazdy-moze-miec-depresje/depresja-u-osob-starszych [dostęp:] 13.01.2023.
  10. Światowy Dzień Walki z Depresją 2021, gov.pl [online] https://www.gov.pl/web/wsse-krakow/swiatowy-dzien-walki-z-depresja-2021 [dostęp:] 13.01.2023.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Rak żołądka – przyczyny, wczesne objawy, leczenie

    Podobnie jak większość nowotworów, rak żołądka rozwija się wiele lat, początkowo nie dając żadnych specyficznych objawów. Niestety, najczęściej rozpoznawany jest w stadium bardzo trudnym do wyleczenia, co w większości przypadków prowadzi do zgonu chorego. Kluczowa jest zatem szybka diagnostyka i wdrożenie skutecznej terapii. Jakie są wczesne objawy raka żołądka? Na co zwrócić uwagę?

  • Dializy – kiedy się je stosuje, jak długo, koszt, skutki uboczne

    Wprowadzenie terapii nerkozastępczej (potocznie dializ) było przełomowym osiągnięciem pozwalającym wydłużyć życie pacjentom z niewydolnością nerek. Najpowszechniej stosowana jest hemodializa, która wykorzystywana jest zarówno w przypadkach nagłego zachorowania, jak i w czasie leczenia przewlekłego.

  • HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV

    HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, ma ponad 120 typów, z czego część jest wysokoonkogenna. Human papilloma virus jest odpowiedzialny m.in. za raka szyjki macicy, gardła i krtani, prącia. HPV jest także przyczyną powstawania łagodnych zmian, takich jak kurzajki czy brodawki płciowe. Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej dochodzi w trakcie stosunków seksualnych oraz przez kontakt z naskórkiem osoby zakażonej.

  • Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie

    Aplazja szpiku kostnego, zwana również niedokrwistością aplastyczną lub anemią aplastyczną, to choroba, którą można podzielić na wrodzoną lub nabytą. Schorzenie może pojawić się nagle lub rozwijać się przez wiele miesięcy, nie dając przy tym żadnych specyficznych objawów.

  • Terapia dźwiękiem – na czym polega? Co leczy?

    Często mówi się o tym, że muzyka łagodzi obyczaje. Jest w tym wiele prawdy. Dźwięk od lat z powodzeniem wykorzystuje się w terapii osób dorosłych i dzieci. W Polsce terapia dźwiękiem zyskuje coraz większą popularność. Jak wpływa na organizm i psychikę? Co zrobić, aby zostać profesjonalnym terapeutą?

  • Felinoterapia, czyli… leczenie kotem

    Są puszyste, ciepłe i przyjemnie mruczą. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem kota, wie, że przebywanie w jego towarzystwie jest niczym balsam dla duszy – uspokaja zszargane nerwy, poprawia samopoczucie, a nawet pozytywnie wpływa na zdrowie. Nic w tym dziwnego, ponieważ zwierzęta te od lat wykorzystywane są w terapii wielu przypadłości.

  • Rak przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

    Rak przełyku jest złośliwym nowotworem atakującym częściej mężczyzn niż kobiety. Lekarze są zgodni, że zdecydowana większość przypadków choroby wynika z prowadzenia niezdrowego stylu życia, w tym palenia papierosów i spożywania nadmiernej ilości alkoholu. Jakie są objawy raka przełyku i jak się go leczy?

  • Czym jest diastema i jak ją leczyć?

    Diastema popularnie określana jest jako przerwa między zębami. To nie tylko cecha szczególna, a dla niektórych defekt lub dodatkowy atrybut urody, to także możliwa przyczyna zaburzeń funkcjonalnych. Przyczyny tego defektu mogą być różne. Nie zawsze wymaga leczenia. Diastema fizjologiczna obserwowana u dzieci z czasem zanika. Diastemy zamyka się przy pomocy aparatów ortodontycznych lub odbudowy estetycznej, np. przy użyciu licówek.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij