PTSD – przyczyny, objawy, leczenie zespołu stresu pourazowego
Katarzyna Gintowt-Juchniewicz

PTSD – przyczyny, objawy, leczenie zespołu stresu pourazowego

PTSD (ang. posttraumatic stress disorder) większości osób kojarzy się z weteranami, nie wszyscy są świadomi, że jest to problem, który może dotknąć niemal każdego. Nawet do 25% osób po traumatycznym przeżyciu, takim jak napaść, wypadek, klęska żywiołowa, śmierć bliskiej osoby, może doznać zespołu stresu pourazowego. PTSD to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się występowaniem szeregu objawów, m.in. lęku, depresji, zaburzeń snu, agresji, nadmiernej reakcji na bodźce, prowadzących do upośledzenia funkcjonowania w życiu codziennym. 

Czym jest PTSD?

PTSD to zespół objawów dotykający bezpośrednio pacjenta, ale też bliskie mu osoby, będący reakcją organizmu na silnie stresogenne wydarzenie. Schorzenie zaliczane jest do zaburzeń nerwicowych, określanych też mianem lękowych. Często reakcja na ten silny bodziec zagraża życiu chorego. 

W mózgach pacjentów z PTSD zaobserwowano zwiększoną aktywność układu limbicznego, przekaźnictwo noradrenergiczne i dopaminergiczne oraz mniejszy obszar hipokampa i jego aktywność.

Kogo może dotyczyć PTSD?

PTSD to schorzenie psychiczne, które może dotyczyć każdego, lecz istnieją pewne czynniki predysponujące do wystąpienia zespołu stresu pourazowego. Wśród nich można wymienić:

  • płeć żeńską,
  • młody wiek w momencie traumy,
  • zaburzenia zachowania w okresie dorastania i młodości,
  • osobowość anankastyczną lub asteniczną (zależną),
  • traumatyczne przeżycia w dzieciństwie,
  • choroby psychiczne występujące w rodzinie,
  • podatność genetyczną,
  • epizody depresyjne w przeszłości,
  • niższe wykształcenie i niższy poziom inteligencji.

Towarzysząca wyjściowo depresja lub zaburzenia lękowe mogą zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu stresu pourazowego, a także spowodować jego cięższy przebieg.

Powiązane produkty

PTSD – przyczyny

PTSD może być wywołane przez traumatyczne przeżycie, które dotyczyło bezpośrednio chorego (porwanie, gwałt, molestowanie, napad, wypadek komunikacyjny) lub pośrednio (zdarzenie dotyczące bliskich osób). Można również zauważyć, że czas działania czynnika stresowego ma znaczenie – im dłużej osoba chora była narażona na niebezpieczeństwo, lub im wyższe było ryzyko utraty życia, tym ryzyko wystąpienia PTSD jest większe.

Do prognostycznych cech wystąpienia PTSD można zaliczyć:

  • nawracające wspomnienia,
  • natrętne myśli,
  • zaburzenia snu (najczęściej występują pod postacią bezsenności przewlekłej – w subiektywnej ocenie pacjenta problem trwa powyżej miesiąca), 
  • koszmary senne o tematyce traumatycznego wydarzenia,
  • izolacja od społeczeństwa,
  • unikanie miejsc i sytuacji, które mogą nawiązywać do przebytej traumy.

PTSD – objawy

Objawy zespołu stresu pourazowego mogą wystąpić od razu, częściej jednak pojawiają się dopiero po pewnym czasie od owego przeżycia. Brak zaaklimatyzowania w nowych realiach doskwiera po tygodniach, miesiącach lub latach. 

Objawy PTSD mogą obejmować:

  • silny lęk,
  • obniżenie nastroju, depresja,
  • bezsenność, koszmary senne,
  • zmęczenie,
  • powracające obrazy traumatycznego zdarzenia,
  • agresja, drażliwość,
  • kłopoty z koncentracją,
  • zaburzenia odżywiania,
  • myśli i próby samobójcze.

Z klinicznego punktu widzenia PTSD wymaga różnicowania m.in. z depresją. Wiele zależy od chęci współpracy pacjenta. W skrajnych przypadkach, poprzez wystąpienie mechanizmu wyparcia, badany ukrywa przeszłość, maskując dobre samopoczucie co utrudnia rozpoznanie rozwijającego się schorzenia. 

Niekiedy pacjenci wraz z PTSD manifestują kryteria rozpoznania uporczywego bólu psychogennego. Ciężki i sprawiający cierpienie ból (przez min. 6 miesięcy i przez większość dni w sposób ciągły) jakiejkolwiek części ciała, którego przyczyn nie wyjaśnia żaden proces fizjologiczny lub zaburzenia somatyczne, a ból stale skupia uwagę pacjenta.

PTSD – leczenie

W psychiatrii wyróżnia się dwie podstawowe metody leczenia PTSD: psychoterapię oraz farmakoterapię. W tej jednostce chorobowej podstawową metodą leczenia jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, czyli oddziaływanie słowne i pozasłowne na psychikę, mające na celu uzyskanie poprawy stanu zdrowia psychicznego i fizycznego osoby chorej. 

Im mniej nasilone zaburzenie, tym większa rola psychoterapii.  U pacjentów zmagających się z zespołami reakcji stresowych i kryzysowych sesje psychoterapii powinny być wdrożone jak najszybciej. Terapię powinno połączyć się z psychoedukacją. Istnieją wykwalifikowani terapeuci, którzy świetnie sobie radzą w pomocy pacjentom z tym schorzeniem. Bardzo ważnym elementem w procesie zdrowienia jest także wsparcie osób bliskich. 

Jeżeli psychoterapia nie przynosi pożądanych rezultatów, lekarz psychiatra może rozważyć stosowanie leków przeciwdepresyjnych. Lekami stosowanymi w PTSD są substancje z grupy SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny), które pomagają poradzić sobie zarówno z depresją, jak i lękiem.  U większości pacjentów można całkowicie wyleczyć zespół stresu pourazowego po włączeniu odpowiedniej terapii. Niestety zdarza się, że PTSD może utrzymywać się przez wiele lat, gdy odnotowuje się oporność na leczenie. 

Dla każdego stanu psychicznego powodującego zakłopotanie i gorsze samopoczucie, najważniejsze jest nazwanie uczuć i emocji. Niezwykle istotna jest czujność osób tworzących bliskie więzi z chorym. Trzeba pamiętać, iż jest to tematyka niezwykle delikatna, a sama decyzja pacjenta o leczeniu, powrót do przeszłości podczas rozmowy z terapeutą, wymagają ogromnej siły i odwagi. 

  1. P. Gałecki, A. Szulc, Psychiatria, Edra Urban & Partner, Wrocław 2018.
  2. M. Jarema, Psychiatria, PZWL, Warszawa 2017.
  3. J. Wciórka, S. Pużyński, J. Rybakowski, Psychiatria. Psychiatria kliniczna, Edra Urban & Partner, Wrocław 2015.
  4. S. Pużycki, J. Wciórka, ICD-10. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków 2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij