Ryzyko depresji u kobiet jest dwa razy większe niż u mężczyzn. Winne są geny

Nowe badania opublikowane w prestiżowym czasopiśmie „Nature Communications” przynoszą przełomowe wnioski dotyczące genetycznych podstaw depresji. Naukowcy odkryli, że kobiety i mężczyźni nie tylko inaczej przeżywają to zaburzenie, ale też mogą mieć odmienne genetyczne predyspozycje do jego rozwoju. To ważny krok w kierunku lepszego zrozumienia, dlaczego depresja u kobiet występuje prawie dwa razy częściej niż u mężczyzn i dlaczego czasem inaczej się objawia.

1. Kobiety mają więcej wariantów genetycznych związanych z depresją
2. „Aktywność” damskich genów w kontekście depresji
3. Co łączy geny, metabolizm i emocje?
4. Dlaczego to odkrycie ma znaczenie?

Z tego artykułu dowiesz się:

• dlaczego depresja częściej dotyka kobiety niż mężczyzn i jaką rolę odgrywają w tym geny;
• które konkretne warianty genetyczne zwiększają ryzyko zachorowania u kobiet, a które u mężczyzn;
• czy geny związane z metabolizmem – m.in. FTO i IRX3 – mogą wpływać na emocje i samopoczucie.

Dzięki temu artykułowi lepiej zrozumiesz nie tylko to, jak różnice biologiczne wpływają na przebieg depresji, ale także dlaczego przyszłe terapie powinny być dopasowane do płci i profilu genetycznego pacjenta.

Kobiety mają więcej wariantów genetycznych związanych z depresją

Zespół badaczy przeanalizował dane genetyczne setek tysięcy osób, porównując DNA osób chorujących na depresję i tych, które nigdy jej nie doświadczyły. Po raz pierwszy przeprowadzono tak dużą metaanalizę z podziałem pacjentów ze względu na płeć, co pozwoliło ujawnić znaczące różnice.

Okazało się, że u kobiet zidentyfikowano aż 16 wariantów genetycznych – pojedynczych zmian w DNA (SNP, ang. single nucleotide polymorphism), które mają związek z ryzykiem rozwoju depresji. U mężczyzn SNP było dwa razy mniej – zaledwie 8. Część z nich występowała w obu grupach, jednak ich wpływ nie był taki sam. Niektóre geny u kobiet „działały” silniej, a u mężczyzn miały mniejsze znaczenie – i odwrotnie.

„Aktywność” damskich genów w kontekście depresji

Analiza genetyczna wykazała, że udział czynników dziedzicznych w ryzyku depresji jest nieco większy u kobiet. Oznacza to, że geny kobiet wydają się mieć silniejszy wpływ na to, czy rozwinie się u nich depresja. U mężczyzn zaś większą rolę mogą odgrywać czynniki środowiskowe, takie jak stres, tryb życia czy używki. To absolutnie przełomowa informacja.

Co więcej, okazało się, że u kobiet obraz genetyczny depresji jest bardziej złożony – więcej genów współdziała ze sobą, tworząc sieć zależności, która zwiększa podatność na to zaburzenie. To tłumaczy, dlaczego w badaniach klinicznych kobiety częściej wykazują objawy nietypowe, np. większą senność, przyrost masy ciała czy nadwrażliwość emocjonalną.

Co łączy geny, metabolizm i emocje?

Jednym z najbardziej interesujących wniosków płynących z badania jest to, że geny odpowiedzialne za depresję u kobiet są silniej powiązane z metabolizmem i regulacją masy ciała. Naukowcy zauważyli, że niektóre warianty genetyczne związane z depresją u kobiet występują również w genach odpowiadających za BMI, otyłość czy cukrzycę typu 2. Wśród nich znalazły się m.in. dobrze znane geny FTO i IRX3, które wcześniej kojarzono z kontrolą apetytu i przemiany materii.

Oznacza to, że u kobiet depresja może mieć wyraźniejszy komponent metaboliczny, co tłumaczy, dlaczego częściej obserwuje się u nich tzw. depresję atypową, charakteryzującą się nasilonym apetytem i przyrostem wagi. U mężczyzn natomiast częściej dochodzi do odwrotnej reakcji – utraty apetytu i spadku masy ciała.

Ponadto badanie wykazało, że kobiety z depresją częściej mają genetyczne predyspozycje do ADHD i nałogowego palenia tytoniu. Z kolei u mężczyzn nie stwierdzono tak silnych powiązań, co sugeruje, że mechanizmy neurobiologiczne obu płci mogą się znacznie różnić.

Dlaczego to odkrycie ma znaczenie?

Nowe dane pokazują, że depresja nie jest jednorodną chorobą, a jej przebieg i przyczyny mogą różnić się w zależności od płci. To odkrycie może mieć praktyczne znaczenie dla przyszłych terapii. Włączenie analizy genetycznej z uwzględnieniem płci może w przyszłości umożliwić lepsze dopasowanie leczenia farmakologicznego i psychoterapeutycznego.

Badacze podkreślają, że w dotychczasowych analizach różnice płciowe często były pomijane, a większość modeli terapeutycznych powstawała na podstawie danych mieszanych. Tymczasem – jak wskazują autorzy publikacji – płeć to jeden z kluczowych czynników modulujących zarówno ryzyko zachorowania, jak i reakcję na leczenie.

Ograniczenia i kolejne kroki

Oceniając badanie, należy jednak pamiętać, że wyniki pochodzą głównie z populacji europejskiej, dlatego nie można ich w pełni przełożyć na inne grupy etniczne. Ponadto próbki męskie były mniej liczne, co może oznaczać, że nie wszystkie zależności zostały wykryte.