Kobieta wkraplająca krople na suche oczy
Oliwia Janota

Zespół Sjögrena (zespół suchości) – przyczyny, objawy

Niekiedy za nieistotnymi objawami w postaci suchości odczuwanej nosie lub jamie ustnej czy na spojówkach, kryją się poważne jednostki chorobowe. Tak jest w przypadku zespołu Sjögrena. Dowiedz się, co to za przypadłość i jak ją leczyć. 

Klimatyzowane pomieszczenia, okres grzewczy od późnej jesieni do wczesnej wiosny, a latem – wysokie temperatury powietrza sprawiają, że wiele osób cierpi z powodu suchości błon śluzowych. Najczęściej pacjenci zgłaszają suchość śluzówki nosa, jamy ustnej czy też spojówek. Suchość tę w przypadku spojówek nasila stosowanie soczewek kontaktowych. Istnieje jednak rzadka choroba, dla której charakterystyczne są wszystkie wymienione objawy – zespół Sjögrena.  

Zespół Sjögrena – czym jest i jakie są jego objawy?  

Zespół Sjögrena, zwany również „zespołem suchości”, to rzadka choroba reumatyczna, która objawia się nadmiernym wysuszeniem śluzówek, spowodowanym nieprawidłowym funkcjonowaniem gruczołów łzowych oraz ślinowych. Pacjenci skarżą się na uczucie piasku pod powiekami, nadmierny świąd, a także pieczenie i przekrwienie spojówek. Ponadto chorzy są nadwrażliwi na światło oraz czynniki drażniące (np. dym tytoniowy). Upośledzone również jest wydzielanie śliny, prowadzące do obrzęku ślinianek i trudności w przeżuwaniu oraz połykaniu pokarmów stałych. Co więcej, z uwagi na niedobór śliny, bardzo szybko rozwija się próchnica, problemy z mową czy też protezami zębowymi. Pojawienie się suchości błon śluzowych często poprzedzają objawy neurologiczne, zazwyczaj w postaci neuropatii (obwodowych zaburzeń czucia).

Należy jednak podkreślić, iż zespół Sjögrena jest chorobą układową, co oznacza, że prócz gruczołów wydzielania zewnętrznego zajęty może być każdy narząd i układ organizmu, tworząc tym samym szerokie spektrum zróżnicowanych objawów. Jednymi z częstszych, pozagruczołowych są między innymi suchość i świąd skóry, zespół chronicznego zmęczenia, bóle stawów, miopatie, zespół Raynauda czy też autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Niemal wszyscy (90%) pacjenci z zespołem suchości to kobiety, a szczyt zachorowań przypada na 5 dekadę życia. Przebieg choroby jest zazwyczaj powolny, zaburzenia gruczołowe narastają w ciągu kilku lat. Niemniej, rokowanie jest znacznie gorsze w przypadku rozwinięcia powikłań zespołu Sjögrena, np. chłoniaka (występuje u 7–9% pacjentów z zespołem suchości), zapalenia naczyń czy krioglobulinemii. 

Zespół Sjögrena – przyczyny  

Zespół Sjögrena to układowa choroba autoimmunologiczna, co oznacza, że komórki rozpoczynają reakcje odpornościowe względem zdrowych gruczołów i narządów. W efekcie organizm chce zwalczyć własne sprawne tkanki. Bezpośrednia przyczyna choroby jest nieznana. Upośledzona funkcja wydzielania śliny i łez jest związana z powstającymi naciekami limfocytów (komórek odpornościowych) w gruczołach wydzielania zewnętrznego oraz niektórych narządach wewnętrznych. Prowadzi to do powstania stanu zapalnego i zaburzenia działania gruczołów i zajętych organów. 

Wyróżnia się pierwotny i wtórny zespół suchości. Pierwotny odpowiada za 40% przypadków i jest izolowanym schorzeniem, natomiast wtórny zespół Sjögrena występuje w przebiegu innych chorób, np. reumatoidalnego zapalenia stawów.  

Polecane dla Ciebie

Zespół suchości – badania, diagnostyka  

Diagnostyka zespołu Sjögrena jest złożona. Celowane badania krwi mają za zadanie wykrycie przeciwciał typowych dla chorób reumatycznych, w tym najbardziej charakterystycznych dla zespołu dodatnich przeciwciał ANA (występujących u 90% chorych). Ponadto w badaniach krwi można zaobserwować hipergammaglobulinemię (u 80% pacjentów) oraz rzadziej – czynnik reumatoidalny (60%), przeciwciała anty-Ro (55%) i anty-La (40%). W morfologii krwi obwodowej mogą wystąpić odchylenia w postaci niedokrwistości i leukopenii (odpowiednio u 25% i 10% chorych). Niezbędna również jest ocena funkcji wydzielniczej gruczołów łzowych i ślinowych.

W celu potwierdzenia diagnozy wykonywane są: test Schrimera (ocena wydzielania łez przy pomocy bibułki), test z różem bengalskim (celem sprawdzenia stanu rogówki) oraz ocena ilości wydzielanej śliny (metodą Navazesha i Kumara). Ponadto z zakresu badań obrazowych najczęściej wykonuje się USG ślinianek, rzadziej obrazowanie przewodów ślinowych (sialografię) i scyntygrafię. Możliwa również jest ocena histopatologiczna (oglądanie wypreparowanej tkanki pod mikroskopem) wycinka gruczołu ślinowego, w którym określa się liczbę nacieków limfocytarnych (czyli stopień nasilenia stanu zapalnego).  

Zespół Sjögrena – leczenie

Leczenie zespołu suchości opiera się głównie na zwalczaniu objawów i ograniczaniu reakcji odpornościowej organizmu przeciw własnym narządom. Zespół suchego oka zwalcza się przy pomocy „sztucznych łez”, maści i glikokrtykosteroidów stosowanych miejscowo. W przypadku nieskuteczności tych leków stosuje się krople z surowicą, cyklosporynę A oraz zatyczki kanalików łzowych. Suchość w obrębie jamy ustnej jest ograniczana, w zależności od nasilenia objawów, przez tabletki do ssania, leki wzmagające wydzielanie śliny (np. pilokarpina), a w ostateczności substytucję śliny.

Pacjenci powinni bezwzględnie unikać palenia tytoniu, spożywania alkoholu oraz starannie wykonywać higienę jamy ustnej. Objawy z zakresu innych narządów są zwalczane lekami ograniczającymi odpowiedź autoimmunologiczną, tj. glikokortykosteroidami (np. prednizon), lekami immunosupresyjnymi (np. metotreksat),  a w ostateczności leczenie biologiczne (np. rytuksymab). W przypadku wystąpienia bólu mięśniowo-szkieletowego stosuje się paracetamol i niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen).

  1. Ejma M. i in. Neurologiczne powikłania zespołu Sjögrena. Varia Medica 2018 tom 2, nr 1, strony 35–45.
  2. Interna Szczeklika – podręcznik chorób wewnętrznych 2020/2021, pod red. P. Gajewskiego, Wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2020, s. 1161-1162.
  3. Margaretten M. Neurologic Manifestations of Primary Sjögren Syndrome. Rheum Dis Clin North Am. 2017 Nov;43(4):519-529.  
  4. Thorne I, Sutcliffe N. Sjögren's syndrome. Br J Hosp Med (Lond). 2017 Aug 2;78(8):438-442.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Znieczulenie ogólne a miejscowe – różnice

    Jeszcze sto lat temu pacjenci byli poddawani wszystkim operacjom bez żadnego rodzaju znieczulenia i w złych warunkach sanitarnych. Nic więc dziwnego, że większość z nich nie przeżywała spotkania z chirurgiem. Na szczęście dzisiaj komfort pacjenta jest znacznie wyższy, a podczas drobnych zabiegów, jak i poważniejszych operacji można skorzystać ze znieczulenia – ogólnego i miejscowego. Czym się różnią i jak działają?

  • Mocznica – objawy, przyczyny, leczenie

    Mocznica to krańcowe stadium niewydolności nerek cechujące się dużymi stężeniami mocznika i kreatyniny we krwi, niewyrównaną kwasicą nieoddechową oraz powikłaniami przewlekłej choroby nerek (PChN). PChN jest bardzo częstym schorzeniem internistycznym, w którym dochodzi do stopniowego uszkodzenia nerek, a co za tym idzie – spadku ich wydolności.

  • Choroba popromienna – jak ją leczyć?

    Katastrofa w Czarnobylu uświadomiła nam, jak tragiczne w skutkach może być działanie promieniowania jonizującego. W ostatnim czasie, ze względu na trwającą wojnę na Ukrainie, temat zagrożenia promieniotwórczego powrócił. Czym zatem jest choroba popromienna? Kto jest na nią narażony i czy można się przed nią uchronić?

  • Skurczowe, czynnościowe bóle brzucha – przyczyny, objawy, leczenie

    Dolegliwości związanych z nadmiernym napięciem mięśni gładkich w obrębie narządów w jamie brzusznej, potocznie nazywanych skurczami, uciskiem czy kolką, może doświadczyć każdy z nas. I każdy może odczuwać taki ból nieco inaczej. Pewne jest, że dla poprawy komfortu i własnego zdrowia warto działać, aby sobie z nim poradzić.

  • Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie

    Aplazja szpiku kostnego, zwana również niedokrwistością aplastyczną lub anemią aplastyczną, to choroba, którą można podzielić na wrodzoną lub nabytą. Schorzenie może pojawić się nagle lub rozwijać się przez wiele miesięcy, nie dając przy tym żadnych specyficznych objawów.

  • Nocna napadowa hemoglobinuria – co to za choroba? Objawy, leczenie

    Nocna napadowa hemoglobinuria (NNH) zaliczana jest do rzadkich chorób. Diagnozę NNH słyszy od 1 do 2 osób na milion rocznie. Schorzenie rozwija się najczęściej między 25. a 45. rokiem życia. Niestety rokowanie nie jest korzystne, a główną przyczyną zgonów jest zakrzepica. Jakie są jej objawy? Jak wygląda leczenie?

  • Terapia dźwiękiem – na czym polega? Co leczy?

    Często mówi się o tym, że muzyka łagodzi obyczaje. Jest w tym wiele prawdy. Dźwięk od lat z powodzeniem wykorzystuje się w terapii osób dorosłych i dzieci. W Polsce terapia dźwiękiem zyskuje coraz większą popularność. Jak wpływa na organizm i psychikę? Co zrobić, aby zostać profesjonalnym terapeutą?

  • Felinoterapia, czyli… leczenie kotem

    Są puszyste, ciepłe i przyjemnie mruczą. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem kota wie, że przebywanie w jego towarzystwie jest niczym balsam dla duszy - uspokaja zszargane nerwy, poprawia samopoczucie, a nawet pozytywnie wpływa na zdrowie. Nic w tym dziwnego, ponieważ zwierzęta te od lat wykorzystywane są w terapii wielu przypadłości.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij