
Fizjoterapia w leczeniu chorób reumatycznych
Rehabilitacja pacjentów cierpiących na choroby reumatyczne powinna być jednym głównych elementów kompleksowego leczenia. Szczególnie ważną rolę odgrywa w pierwszym okresie choroby, w którym nie doszło jeszcze do utrwalenia powstających zmian. Kompleksowa terapia wymaga m.in. stałego wprowadzania zmian cyklu rehabilitacji oraz leczenia farmakologicznego zlecanych przez lekarzy specjalistów. Konsultacje dotyczą głównie wizyt u lekarzy specjalistów rehabilitacji oraz reumatologów.
Najczęstszymi chorobami reumatycznymi obejmującymi narząd ruchu, wymagającymi rehabilitacji są:
- choroby związane z procesami starzenia w obrębie kości (osteoporoza) i stawów (choroba zwyrodnieniowa),
- choroby reumatyczne o podłożu immunologicznym.
Celem rehabilitacji jest zapobieganie oraz leczenie powstałych już deformacji. Poprawę stanu zdrowa obserwujemy przy wykorzystaniu:
- działania przeciwbólowego,
- regulacji napięcia mięśniowego,
- odciążenia poprzez zastosowanie zabiegów fizyko- i kinezyterapeutycznych oraz zaopatrzenia ortopedycznego.
Należy pamiętać, iż równie istotna jest rehabilitacja zawodowa i środowiskowa.
Zarówno chorobom reumatycznym, jak i procesom starzenia towarzyszą podobne zmiany obejmujące wszystkie tkanki naszego organizmu. W wyniku zmniejszenia masy mięśniowej oraz kostnej następuje stopniowa utrata wytrzymałości mechanicznej kości. Degradacja tkanki chrzęstnej prowadzi do uszkodzeń w obrębie stawów.
Choroby reumatyczne, których podłożem jest stan zapalny wywołany zaburzeniami immunologicznymi, mają odmienny przebieg. Postępowanie usprawniające w przypadku tych schorzeń różni się od postępowania w innych chorobach obejmujących narząd ruchu.
Do najczęściej występujących chorób, wywołujących największe zniszczenia w obrębie stawów należą:
- reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
- młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS),
- łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS),
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK).
Leczenie usprawniające obejmuje:
- zapobieganie deformacjom,
- leczenie powstałych deformacji.
Jak wcześniej wspomniałem istotnym elementem leczenia jest kinezyterapia, która ma na celu:
- odżywienie chrząstki stawowej i zwiększenie zakresu ruchów,
- likwidację przykurczów,
- przywrócenie prawidłowej funkcji mięśni.
W celu poprawy odżywienia chrząstki stawowej i zwiększenia zakresu ruchów najskuteczniejsze są ćwiczenia: bierne, samowspomagane, czynne, wolne, w odciążeniu oraz z oporem.
W celu likwidacji przykurczów stosuje się głównie wyciągi oraz mobilizacje technikami manualnymi.
Przywracanie prawidłowej funkcji mięśni najczęściej wymaga ćwiczeń izometrycznych, ćwiczeń z oporem oraz ćwiczeń w wodzie.
W celu zwiększenia efektywności kinezyterapii zaleca się równoczesne stosowanie zabiegów z zakresu fizykoterapii, takich jak:
- Laseroterapia (naświetlanie laserem biostymulacyjnym)
- Magnetoterapia (terapia z zastosowaniem pola magnetycznego)
- Krioterapia (leczenie zimnem)
- Światłoterapia (np. ogrzewanie lampą sollux)
- Elektroterapia (prądy terapeutyczne)
- Ultrasonoterapia (terapia z użyciem fal ultradźwiękowych)
Zabiegi te mają na celu:
- przygotowanie tkanek do różnych form kinezyterapii,
- działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i regulujące napięcie mięśni.
Oprócz rehabilitacji wspomaganej farmakoterapią istotne jest też zastosowanie u pacjenta prawidłowo dobranego zaopatrzenia ortopedycznego.
Do głównych zadań zaopatrzenia ortopedycznego należą:
- zmniejszenie bólu,
- odciążenie,
- stabilizacja,
- zapobieganie upadkom,
- wczesne uruchomienie po zabiegach operacyjnych.
W tym celu wykorzystuje się: kule, laski, balkoniki, gorsety, kołnierze, stabilizatory, buty ortopedyczne, wkładki. Szczególnie ważną rolę w chorobach reumatycznych pełnią ortezy.