Zespół Reitera (reaktywne zapalenie stawów) – objawy i leczenie
Ta tajemniczo brzmiąca choroba, obecnie nazywana reaktywnym zapaleniem stawów (mniej znana pod nazwą zespół Fiessingera i Leroya) to asymetryczne, jałowe zapalenie kilku stawów, głównie kończyn dolnych i przyczepów ścięgnistych. Poprzedzona jest ona zakażeniem (najczęściej) przewodu pokarmowego lub narządów płciowych.
Jakie są przyczyny reaktywnego zapalenia stawów?
Do najczęstszych czynników etiologicznych wywołujących reaktywne zapalenie stawów należy zaliczyć:
- pałeczki z rodziny Enterobactariaceae (np. Salmonella, Yersinia, Campylobacter, Shigella)
- chlamydie (Ch. Trachomatis, Ch. Pneumoniae)
- inne (np. Clostridium difficile, Mycoplasma, Mycobacterium tuberculosis)
Główną rolę w patomechanizmie odgrywa obecność bakterii oraz ich składników w obrębie stawu i miejscowa odpowiedź immunologiczna organizmu na te antygeny.
Jak często występuje zachorowanie?
Częstość występowania na świecie szacuje się na 30-200/100000. Występuje u 1 do 4% osób po przebytym zakażeniu wyżej wymienionymi drobnoustrojami.
Jakie są objawy zespołu Reitera?
Choroba może być poprzedzona skąpymi objawami zakażenia, występującymi przez około 4 tygodnie przed pojawieniem się objawów stawowych. U niektórych osób w trakcie choroby występuje złe samopoczucie, osłabienie oraz gorączka. Ponadto choroba może dotyczyć:
Objawy ze strony układu ruchu obejmują ból i obrzęk pojedynczego stawu lub kilku stawów, najczęściej kończyn dolnych (kolanowych, skokowych, stawów stóp, a zapalenie palców daje objaw palców kiełbaskowatych). Zapalenie stawów jest asymetryczne, może postępować od zapalenia pojedynczego stawu kończyny dolnej do zapalenia stawów kończyn górnych i kręgosłupa.
Poza tym może wystąpić: ból pleców, krzyża i pośladków, sztywność kręgosłupa (oraz inne objawy zapalenia stawów krzyżowo-biodrowych lub kręgosłupa), a także ból pięt, czasami obrzęk, trudności w chodzeniu (oraz inne objawy zapalenia przyczepów ścięgna Achillesa i rozcięgna podeszwowego do kości piętowej).
Inne objawy reaktywnego zapalenia stawów
Ze strony układu moczowo-płciowego: mogą występować pęcherzyki, nadżerki lub plamki, głównie w ujściu cewki moczowej, na żołędzi lub trzonie prącia (tzw. obrączkowate zapalenie żołędzi) – zmiany te jeśli nie zostaną zakażone są niebolesne i nie pozostawiają blizn. Poza tym może występować wyciek z cewki moczowej i bolesne oddawanie moczu (u mężczyzn może również występować zapalenie stercza, jądra i najądrza oraz pęcherza moczowego). U kobiet (z uwagi na często bezobjawowy przebieg) przypadkowo, w trakcie badania ginekologicznego można zaobserwować zapalenie szyjki macicy lub zapalenie pochwy.
Ze strony skóry i błon śluzowych: wykwity grudkowo-łuskowate z nadmiernym rogowaceniem podeszwowej powierzchni stóp, często zmiany o typie krostkowego zapalenia podeszwowej strony dłoni i stóp. Zmiany na paznokciach takie jak żółtawe lub szare przebarwienia, zgrubienia, bruzdkowate wgłębienia, podpaznokciowe rogowacenie. Może również być obecny rumień guzowaty, a także niebolesne, błyszczące afty na podniebieniu, języku, błonie śluzowej policzków i warg.
Zespół Reitera może objąć także narządu wzroku: zapalenie spojówek lub jednostronne ostre zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka.
Do innych objawów można zaliczyć zmiany w sercu (m.in. zaburzenia przewodzenia, a także nieswoiste zmiany odcinka ST-T), zapalenie błon surowiczych, mikroskopowe zapalenie jelit.
Jakie badania się wykonuje?
Do postawienia rozpoznania przydatne może być wykonanie badań laboratoryjnych w tym:
- OB,
- CRP,
- badań na obecność antygenu HLA B27,
- badań mikrobiologicznych (w kierunku drobnoustrojów mogących wywołać Zespół Reitera),
- badanie płynu stawowego,
- badania obrazowe jak RTG stawów czy rezonans magnetyczny.
Rozpoznanie ustala się przede wszystkim wykazując związek objawów klinicznych z wcześniejszym zakażeniem m.in. Chlamydia lub Enterobacteriaceae. Reaktywne zapalenie stawów należy różnicować z innymi spondyloartropatiami, infekcyjnym zapaleniem stawów, poinfekcyjnym zapaleniem stawów (wywołanym m.in. boreliozą z Lyme, popaciorkowcowym zapaleniem stawów), zapaleniem stawów związanym z obecnością kryształków, chorobą Behceta czy sarkoidozą.
Jak leczyć reaktywne zapalenie stawów?
Celem leczenia jest zmniejszenie dolegliwości, opanowanie zapalenia (m.in. leki z grupy NLPZ i sterydoterapia) oraz eradykacja zakażenia (jeśli to możliwe).
Źródło: Choroby Wewnętrzne pod redakcją Prof. Andrzeja Szczeklika