Zespół Reitera (reaktywne zapalenie stawów) – objawy i leczenie

Jakie są przyczyny reaktywnego zapalenia stawów?

Do najczęstszych czynników etiologicznych wywołujących reaktywne zapalenie stawów należy zaliczyć:

• pałeczki z rodziny Enterobactariaceae (np. Salmonella, Yersinia, Campylobacter, Shigella)
• chlamydie (Ch. Trachomatis, Ch. Pneumoniae)
• inne (np. Clostridium difficile, Mycoplasma, Mycobacterium tuberculosis)

Główną rolę w patomechanizmie odgrywa obecność bakterii oraz ich składników w obrębie stawu i miejscowa odpowiedź immunologiczna organizmu na te antygeny.

Jak często występuje zachorowanie?

Częstość występowania na świecie szacuje się na 30-200/100000. Występuje u 1 do 4% osób po przebytym zakażeniu wyżej wymienionymi drobnoustrojami.

Jakie są objawy zespołu Reitera?

Choroba może być poprzedzona skąpymi objawami zakażenia, występującymi przez około 4 tygodnie przed pojawieniem się objawów stawowych. U niektórych osób w trakcie choroby występuje złe samopoczucie, osłabienie oraz gorączka. Ponadto choroba może dotyczyć:

Objawy ze strony układu ruchu obejmują ból i obrzęk pojedynczego stawu lub kilku stawów, najczęściej kończyn dolnych (kolanowych, skokowych, stawów stóp, a zapalenie palców daje objaw palców kiełbaskowatych). Zapalenie stawów jest asymetryczne, może postępować od zapalenia pojedynczego stawu kończyny dolnej do zapalenia stawów kończyn górnych i kręgosłupa.

Poza tym może wystąpić: ból pleców, krzyża i pośladków, sztywność kręgosłupa (oraz  inne objawy zapalenia stawów krzyżowo-biodrowych lub kręgosłupa), a także ból pięt, czasami obrzęk, trudności w chodzeniu (oraz inne objawy zapalenia przyczepów ścięgna Achillesa i rozcięgna podeszwowego do kości piętowej).

Inne objawy reaktywnego zapalenia stawów

Ze strony układu moczowo-płciowego: mogą występować pęcherzyki, nadżerki lub plamki, głównie w ujściu cewki moczowej, na żołędzi lub trzonie prącia (tzw. obrączkowate zapalenie żołędzi) – zmiany te jeśli nie zostaną zakażone są niebolesne i nie pozostawiają blizn. Poza tym może występować wyciek z cewki moczowej i bolesne oddawanie moczu (u mężczyzn może również występować zapalenie stercza, jądra i najądrza oraz pęcherza moczowego). U kobiet (z uwagi na często bezobjawowy przebieg) przypadkowo, w trakcie badania ginekologicznego można zaobserwować zapalenie szyjki macicy lub zapalenie pochwy.

Ze strony skóry i błon śluzowych: wykwity grudkowo-łuskowate z nadmiernym rogowaceniem podeszwowej powierzchni stóp, często zmiany o typie krostkowego zapalenia podeszwowej strony dłoni i stóp. Zmiany na paznokciach takie jak żółtawe lub szare przebarwienia, zgrubienia, bruzdkowate wgłębienia, podpaznokciowe rogowacenie. Może również być obecny rumień guzowaty, a także niebolesne, błyszczące afty na podniebieniu, języku, błonie śluzowej policzków i warg.

Zespół Reitera może objąć także narządu wzroku: zapalenie spojówek lub jednostronne ostre zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka.    

Do innych objawów można zaliczyć zmiany w sercu (m.in. zaburzenia przewodzenia, a także nieswoiste zmiany odcinka ST-T), zapalenie błon surowiczych, mikroskopowe zapalenie jelit.

Jakie badania się wykonuje?

Do postawienia rozpoznania przydatne może być wykonanie badań laboratoryjnych w tym:

• OB,
• CRP,
• badań na obecność antygenu HLA B27,
• badań mikrobiologicznych (w kierunku drobnoustrojów mogących wywołać Zespół Reitera),
• badanie płynu stawowego,
• badania obrazowe jak RTG stawów czy rezonans magnetyczny.

Rozpoznanie ustala się przede wszystkim wykazując związek objawów klinicznych z wcześniejszym zakażeniem m.in.  Chlamydia lub Enterobacteriaceae. Reaktywne zapalenie stawów należy różnicować z innymi spondyloartropatiami, infekcyjnym zapaleniem stawów, poinfekcyjnym zapaleniem stawów (wywołanym m.in. boreliozą z Lyme, popaciorkowcowym zapaleniem stawów), zapaleniem stawów związanym z obecnością kryształków, chorobą Behceta czy sarkoidozą.

Jak leczyć reaktywne zapalenie stawów?

Celem leczenia jest zmniejszenie dolegliwości, opanowanie zapalenia (m.in. leki z grupy NLPZ i sterydoterapia) oraz eradykacja zakażenia (jeśli to możliwe).

Źródło: Choroby Wewnętrzne pod redakcją Prof. Andrzeja Szczeklika