Maść przeciwbólowa i przeciwzapalna na stawy – jaką wybrać i jak stosować?

Bóle mięśniowo–stawowe są zjawiskiem powszechnym. Siedzący styl życia, mało ruchu i obniżanie się siły mięśniowej powodują powstawanie przewlekłego bólu. Występuje on najczęściej u osób starszych, ale również wśród ludzi młodych, często uprawiających intensywnie sporty siłowe. Kiedy szukamy pomocy w aptece z powodu chorób kostno–stawowych, należy przekazać farmaceucie jak najwięcej informacji. Niektóre z nich na pierwszy rzut oka mogą nie mieć znaczenia, warto jednak poświęcić chwilę i opowiedzieć specjaliście, co i jak nas boli. W szczególności w przypadku bólu kostno–stawowego, określenie przyczyny ma kluczowe znaczenie przy wyborze postępowania leczniczego. W dzisiejszym artykule podpowiem, jak wybrać optymalną maść przeciwbólową i przeciwzapalną w leczeniu chorób stawów i jakie objawy powinny skłonić pacjenta, aby przerwał samoleczenie i udał się do lekarza.

Maść przeciwbólowa i przeciwzapalna – rodzaje

W aptece do wyboru mamy kilka grup maści, które mają za zadanie złagodzić ból oraz przywrócić nas do normalnego funkcjonowania. Najczęściej wykorzystywane są maści zawierające niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen, naproksen czy diklofenak. Są to maści przeciwbólowe i przeciwzapalne dostępne bez recepty. Wykorzystać można również maści chłodzące lub rozgrzewające, maści z kolagenem, chondroityną, glukozaminą oraz maści ziołowe. W przypadku, gdy te grupy okażą się nieskuteczne, lekarz może zlecić zastosowanie maści przeciwbólowych i/lub przeciwzapalnych dostępnych tylko na receptę. Zawierają one wyższe dawki substancji czynnych lub substancje silniej działające niż w preparatach dostępnych bez recepty.

Maść przeciwbólowa i przeciwzapalna – jaką wybrać?

Rolą pacjenta jest poinformowanie lekarza lub farmaceuty o specyfice bólu. Aby zrobić to w sposób optymalny, należałoby odpowiedzieć na następujące pytania:

• kto będzie stosował maść? – często pacjent przychodzi do apteki po leki dla innych osób– Gdzie odczuwany jest ból?
• jaki jest stopień nasilenia bólu?
• jaki to rodzaj bólu? – czy pojawia się „falami”, czy też nagle, jako tzw. „ból przebijający”?
• czy ból jest zlokalizowany czy rozlany po całym ciele lub obszarze ciała?
• czy ból jest związany z ruchem, emocjami lub innymi czynnikami? – często wydaje nam się, że wiemy co nas boli, jest to jednak tylko nasze wyobrażenie, a podłoże bólu może być zupełnie inne.

Dzięki tym informacjom zarówno lekarz, jak i farmaceuta, powinni zaproponować podstawowe metody leczenia. Wybór odpowiedniego preparatu jest w takiej sytuacji znacznie ułatwiony.

Dlaczego wybrać maść przeciwbólową, a nie tabletki?

Tabletki przeciwbólowe wykazują działanie drażniące błonę śluzową żołądka i nie wszyscy pacjenci mogą je przyjmować, np. ze względu na chorobę wrzodową żołądka, refluks, zgagę czy przyjmowane inne leki, które wchodzą w interakcję z preparatami przeciwbólowymi. W takim przypadku powinniśmy sięgnąć po maść przeciwbólową i przeciwzapalną lub żel przeciwbólowy działający miejscowo. Trzeba też dodać, że dobrze dobrany produkt przyspieszy proces leczenia. 

Popularne maści na stawy – składniki

„Dzień dobry, poproszę coś na stawy.” Z takim pytaniem każdego dnia mierzy się wielu farmaceutów. Z postaci leków dostępnych bez recepty mamy do wyboru przede wszystkim maści, kremy oraz żele przeciwbólowe oraz przeciwzapalne. Maść oraz krem utrzymują się na skórze dłużej niż żel. Żel natomiast wnika (i działa) szybciej. Maść przeciwbólowa na stawy czy na ból pleców dobrze się sprawdzi, jeśli nie jest stosowana pod ubraniem, a na odsłoniętą część skóry, gdyż może zostawiać na odzieży tłuste plamy. Niemniej wszystkie postaci leku są dobrze tolerowane przez pacjentów, kwestia tylko tego, która z nich jest dla nas wygodniejsza. Produkty te działają  przeciwzapalnie oraz przeciwbólowo. Hamują także syntezę czynnika reumatoidalnego. 

Składniki najlepszych maści przeciwbólowych na stawy to:

• Ibuprofen, naproksen – substancje przeciwbólowe i przeciwzapalne. Polecane jako maść na ból kręgosłupa czy kolan (dla osób po urazach) oraz na reumatyzm.
• Diklofenak – poza działaniem przeciwbólowym, ma również działanie przeciwobrzękowe. Polecany osobom z chorobą zwyrodnieniową stawów oraz w bólach mięśniowych.

Maści przeciwbólowe – przeciwwskazania

Maści przeciwbólowe z wyżej wymienionymi substancjami można stosować tylko w I lub II trymestrze ciąży. Nie są polecane dzieciom do 12. roku życia oraz matkom karmiącym. Skóra, na którą nakładamy produkt powinna być czysta i bez urazów (ran, wysypek, bąbli).

Maści chłodzące na stawy

Najczęściej wykorzystywanym składnikiem chłodzącym mentol. Jest to substancja krystaliczna, która ma niską temperaturę topnienia i parowania. Przez te fizyczne procesy wywołuje ona miejscowe obniżenie temperatury, co odczuwamy jako działanie chłodzące. Podobne, chłodzące działanie będzie miała kamfora. Powiedzenie „znikać jak kamfora”, wzięło się z podobieństwa jej właściwości do mentolu. Wyjątkiem są preparaty zawierające kamforę w połączeniu ze spirytusem, będą one działały rozgrzewająco. Często o tym zapominamy, ale produkty chłodzące powinny być stosowane nie dłużej niż 10 dni i najlepiej pod kontrolą i za zgodą lekarza.

Maści rozgrzewające na stawy

Kluczowym składnikiem o działaniu rozgrzewającym w maściach przeciwbólowych na stawy jest kapsaicyna, produkt pozyskiwany z owoców pieprzowca. Kapsaicyna miejscowo podrażnia skórę, wywołując uczucie ciepła. Podobne działanie ma węgiel aktywny w połączeniu z żelazem. Produkt ten jest jednak gorzej tolerowany przez pacjentów niż maści lub plastry z kapsaicyną. Maści rozgrzewające należy używać z umiarem ze względu na działanie drażniące. Maści rozgrzewających na stawy nie powinno stosować się u dzieci poniżej 6. roku życia.

Maści na stawy z kolagenem, chondroityną, glukozaminą

Kolagen, chondroityna i glukozamina to składniki chrząstki stawowej. Stosuje się je raczej długotrwale (6–8 tygodni), gdyż jednorazowe podanie nie wywołuje zbyt silnego efektu terapeutycznego. Kolagen, poza tym, że jest bardzo ważnym elementem skóry, jest niezbędny do zachowania prawidłowej elastyczności stawów. Chondroityna chroni chrząstkę stawową przed urazami mechanicznymi, glukozamina natomiast stymuluje syntezę kolagenu. Produkty te raczej nie powodują skutków ubocznych.

Maści ziołowe na stawy

Preparaty ziołowe od wielu lat wspomagają nasze zdrowie. Naturalne wyciągi roślinne potrafią działać przeciwzapalnie i przeciwbólowo. W ziołowych maściach przeciwbólowych na stawy często wykorzystuje się:

• korzeń hakorośli – maść polecana na bóle reumatyczne,
• ziele kasztanowca, arniki, rozmarynu – posiadają działanie przeciwbólowe i przeciw,zapalne,
• liść mięty, ziele tymianku – mają działanie chłodzące i miejscowo znieczulające
• szyszki chmielu – działają miorelaksacyjnie i przeciwzapalnie.

Maści przeciwbólowe na receptę

W momencie, kiedy preparaty bez recepty nie działają, należy udać się do lekarza po produkty na receptę. Lekarze do dyspozycji mają silne maści przeciwbólowe, np. z ketoprofenem. Preparatów z ketoprofenem nie poleca się dzieciom poniżej 15. roku życia, nie mogą go także stosować matki karmiące, ani kobiety w ciąży powyżej 6. miesiąca. Produkty te powinny być stosowane jedynie pod kontrolą lekarza.

W wielu przypadkach to właśnie farmaceuta i lekarz najlepiej doradzą postać, substancję i dawkę leku dostosowaną do naszych potrzeb.