Opuchnięte stawy – o jakich chorobach może świadczyć obrzęk stawów?

Opuchnięte stawy – przyczyny

Stawy to elementy łączące końce stawowe sąsiadujących kości, są otoczone i amortyzowane przez tkanki miękkie. Jedną z częstych dolegliwości dotyczących stawów są pojawiające się okresowo obrzęki. Do powstania opuchlizny dochodzi na skutek nagromadzenia się nadmiernej ilości płynu, wówczas staw staje się znacznie obrzęknięty i zazwyczaj bardziej tkliwy. Jego kształt staje się nieregularny. 

Opuchnięte stawy – objawy towarzyszące

Poza opuchniętymi stawami mogą występować także inne objawy. Bardzo ważne, aby ich nie ignorować. Należy udać się do lekarza w przypadku, gdy zaobserwujemy:

• gorączkę lub utrzymujący się stan podgorączkowy,
• puchnięcie nóg od kolan w dół,
• cyklicznie opuchnięte kostki, 
• cechy zapalenia stawu, takie jak: zaczerwienienie, bóle stawów, ucieplenie danej okolicy,
• silne zniekształcenie stawu, zatarcie jego obrysów.

Bardzo niepokojące jest nasilanie się objawów bez uchwytnej przyczyny. Narastanie dolegliwości nawet w spoczynku, zwłaszcza w obrębie kończyn dolnych, może sugerować schorzenie o podłożu zapalnym, takie jak wędrujące zapalenie stawów. 

Opuchnięte stawy – diagnostyka

Proces diagnostyczny wymaga niezwykle wnikliwej analizy i zastosowania wielu różnych narzędzi. W tym przypadku podstawą jest oczywiście wywiad z pacjentem i badanie fizykalne. To pozwala ukierunkować dalsze postępowania diagnostyczne i zlecić właściwe badania, które pozwolą także zróżnicować pomiędzy chorobami stawów dającymi podobne objawy. Po obserwacji przeważnie stwierdza się opuchnięte stawy dłoni, staw skokowy, stawy kolanowe – są to niewątpliwie najczęstsze lokalizacje w których spotyka się opisywane obrzęki.

Do badań zlecanych wówczas przez specjalistę zaliczają się:

• morfologia krwi, 
• markery stanu zapalnego: OB i CRP,
• czynnik reumatoidalny (RF), 
• stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi,
• przeciwciała antyCCP (jedno z podstawowych badań wykonywanych w diagnozowaniu RZS),
• ASO (badanie służące diagnozowaniu zakażeń wywołanych przez Streptococcus pyogenes),
• badania obrazowe, takie jak zdjęcia rentgenowskie, USG stawu.

Opuchnięte stawy – leczenie

Postępowanie lecznicze przy obrzęku stawów jest oczywiście uzależnione od przyczyny i prezentowanych objawów. Jeśli opuchnięte stawy są konsekwencją urazu, wówczas wykorzystuje się korzystne właściwości niskiej temperatury, mowa o okładach na opuchnięte stawy z wykorzystaniem lodu, zimnej wody, kompresów typu cold-pack. Pomocne jest także zastosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych – zgodnie z zaleceniami lekarza. Oszczędzanie dysfunkcyjnej kończyny, unoszenie jej powyżej poziomu ciała podczas odpoczynku także będzie sprzyjać redukcji opuchlizny. Można zastosować także maści na opuchnięte stawy zawierające wyciąg z arniki górskiej, żywokostu oraz wzbogacone o substancje chłodzące, przeciwzakrzepowe. 

W przypadku, gdy przyczyną opuchniętych stawów są choroby przewlekłe, należy ukierunkować postępowanie na zwalczanie przyczyny. Oznacza to, że w przypadku dysfunkcji o charakterze krążeniowym nic nie da stosowanie zimnych okładów. Należy wówczas wdrożyć postępowanie mające na celu usunięcie dysfunkcji układu krążenia. Najczęściej będzie to stosowanie odpowiednich farmaceutyków. Podobnie jest w przypadku innych chorób o charakterze zapalnym.

Opuchnięte stawy – rehabilitacja 

Korzystne działanie zimna można wykorzystać pod różnymi postaciami, intensyfikując jego właściwości w odniesieniu do obrzęku urazowego. Jedną z możliwości jest zastosowanie miejscowej krioterapii z emisją par ciekłego azotu. Inne zabiegi, które wspomogą redukcję obrzęku stawów to: laseroterapia, ekspozycja na działanie pola magnetycznego (magnetoterapia) czy fonoforeza z odpowiednim lekiem. Podobnie działanie ma także terapia wibroakustyczna. 

Wśród zabiegów kinezyterapeutycznych skuteczne w walce z opuchniętymi stawami mogą być: drenaż limfatyczny, delikatny masaż, stosowanie elewacji kończyny powyżej poziomu ciała. Udowodnioną skuteczność posiada stosowanie kinesiotapingu – wówczas stosuje się najczęściej wycięcie w kształcie wachlarza. Umieszczając taśmę kierujemy się zasadą, że im więcej pojedynczych rozcięć, tym delikatniejsze działanie takiej aplikacji. Część nierozciętą należy umieścić w pobliżu najbliższego, największego zbiornika limfy. 

Opuchnięte stawy – ćwiczenia

Nie istnieją typowe ćwiczenia na opuchnięte stawy. Należy tutaj podchodzić z dużą ostrożnością i niezwykle mocno indywidualnie. W przypadku zaburzeń krążeniowych mogą pomóc ćwiczenia kończyn dolnych, jednak w niektórych przypadkach będą one przeciwwskazane (przed rozpoczęciem aktywności fizycznej należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym). Po urazach intensywny ruch jest przeciwwskazany. Zaleca się natomiast odpoczynek i stosowanie do pozostałych zaleceń lekarskich.

W przypadku chorób zwyrodnieniowych, nasilenie obrzęku stawów jest zazwyczaj oznaką zaostrzenia stanu zapalnego, który również stanowi przeciwwskazanie do ćwiczeń i aktywności fizycznej. Dopiero po przejściu w stan przewlekły i po ustąpieniu obrzęku można zacząć terapię ruchową. Stosuje się wtedy ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia w wodzie czy ogólnousprawniające wykorzystujące często koncepcję facylitacji nerwowo-mięśniowej, jak PNF.