Badanie ASO (odczyn antystreptolizynowy) – wskazania, normy, podwyższone, obniżone
Barbara Sitek

Badanie ASO (odczyn antystreptolizynowy) – wskazania, normy, podwyższone, obniżone

Zakażenie paciorkowcami z grupy A wyzwala w organizmie produkcję przeciwciał skierowanych przeciwko tym bakteriom. Potwierdzenie ich obecności jest możliwe dzięki wykonaniu badania ASO, czyli inaczej odczynu antystreptolizynowego. ASO można oznaczyć po upływie 4 do 6 tygodni od momentu infekcji. Istota wykonania tych badań wynika z faktu, że choroby wywołane przez paciorkowce mogą często być bezobjawowe, a  jednocześnie przy braku ich leczenia dawać ciężkie powikłania. Jak interpretować wyniki ASO, ile kosztuje oznaczenie i czy dzieci mają takie same normy diagnostyczne, jak osoby dorosłe? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Badanie ASO polega na oznaczeniu poziomu przeciwciał skierowanych przeciwko toksynie produkowanej przez bakterie z grupy paciorkowców. Pozwala ono na wskazanie tej grupy chorych, u których doszło do zakażenia, nawet jeśli objawy choroby były skąpe i niespecyficzne. Biorąc pod uwagę, że powikłania po nieleczonych zakażeniach paciorkowcami mogą być bardzo niebezpieczne, prowadząc nawet do niewydolności serca, podwyższony poziom ASO jest cennym parametrem, który pozwala na wykrycie obecności bakterii i zastosowanie odpowiedniego leczenia.

Co to jest ASO?

ASO, czyli inaczej odczyn antystreptolizynowy, jest badaniem wykonywanym w celu wykrycia w osoczu obecności przeciwciał skierowanych przeciwko streptolizynie O – specyficznej toksynie produkowanej przez bakterie z grupy paciorkowców. Stosowane jest ono w celu dokonania oceny, czy pacjent przeszedł zakażenie paciorkowcem lub też czy jest jego nosicielem. ASO nie jest stosowane do wykrywania ostrych infekcji, ponieważ poziom przeciwciał antystreptozylinowych zaczyna rosnąć najwcześniej po tygodniu od zakażenia. Najwyższe stężenie przeciwciał występuje w organizmie pomiędzy 4 a 6 tygodniem od momentu infekcji. Później ulega ono stopniowemu obniżeniu, jednak może być wykrywalne w organizmie nawet do kilku miesięcy po przebytej chorobie. Oznaczenie ASO wykonywane jest najczęściej u pacjentów z podejrzeniem powikłań po przebytym wcześniej zakażeniu, zwłaszcza wówczas, kiedy nie mieli oni zrobionego wcześniej posiewu bakteryjnego. Badanie odczynu antystreptolizynowego może być także wykorzystywane do monitorowaniu efektów leczenia antybiotykami, w trakcie przebiegu choroby.

Kiedy należy wykonać badanie ASO?

Paciorkowce są bakteriami atakującymi przede wszystkim układ oddechowy człowieka, w tym zwłaszcza gardło i górne drogi oddechowe. Rzadziej wywołują stany zapalne ucha, zatok lub stawów. Sposobem na uporanie się z zakażeniem jest zastosowanie odpowiedniego antybiotyku. Niekiedy zdarza się także, że choroba daje niewiele objawów i przez dłuższy czas pozostaje nieleczona. W takich wypadkach może dojść do rozprzestrzenienia się bakterii wewnątrz organizmu i rozwinięcia powikłań w postaci zapalenia kłębuszków nerkowych lub gorączki reumatycznej, która może doprowadzić do uszkodzenia zastawek serca i stawów. Przy wystąpieniu podejrzenia przedłużającej się infekcji paciorkowcowej należy niezwłocznie oznaczyć ASO, co pozwoli na dobranie odpowiedniej strategii leczenia. Objawy, które mogą wskazywać na zapalenie kłębuszków nerkowych to przede wszystkim spadek ilości wydalanego moczu, krwiomocz (czyli obecność krwi w moczu), osłabienie, spadek koncentracji i energii, gorączka, bóle mięśniowe, obrzęki lub wysypka.

Dowiedz się więcej o tym, jakie są przyczyny i objawy kłębuszkowego zapalenia nerek

Gorączka reumatyczna objawia się z kolei w postaci wzrostu temperatury ciała, obrzęków, bólu i zaczerwienienia stawów, szybkich, mimowolnych ruchów – tzw. pląsawicy Sydenhama, występowania licznych guzków podskórnych i wysypki, zapalenia mięśnia sercowego, objawiającego się szybkim lub nierównym biciem serca, uczuciem duszności czy bólem w klatce piersiowej.

W momencie, kiedy pacjent zauważy u siebie takie objawy, powinien niezwłocznie zgłosić się do lekarza, który zdecyduje, jak powinna wyglądać dalsza diagnostyka i leczenie.

Polecane dla Ciebie

Badanie ASO – jak się przygotować?

Do badania ASO nie jest wymagane wcześniejsze przygotowanie. Na wyniki testu nie wpływa spożywanie żywności lub napojów, także nie ma konieczności stawienia się na pobranie krwi będąc na czczo. Aby wynik badania można było uznać za miarodajny, należy je jednak powtórzyć, najlepiej dwa tygodnie po wykonaniu pierwszego oznaczenia.

ASO – normy

U osób zdrowych przeciwciała ASO w ogóle nie powinny być obecne we krwi. Jednak ze względu na powszechność występowania paciorkowców i ich nosicielstwo w polskiej populacji, u większości osób potwierdza się umiarkowaną ilość przeciwciał. Za górną granicę przyjęty jest najczęściej poziom 200 IU/ml u osób dorosłych i 333 IU/ml u dzieci. Warto podkreślić, że każde laboratorium diagnostyczne ma określone własne zakresy referencyjne, podawane wraz z wynikiem badania i to do nich należy porównywać uzyskane wyniki.

Jak interpretować podwyższony i obniżony wynik ASO?

Podwyższony wynik ASO wskazuje najczęściej na przebyte niedawno lub toczące się w organizmie zakażenie paciorkowcem. Istotne jest, aby oznaczenie zostało powtórzone kilkukrotnie, w celu monitorowania kierunku, w którym przebiega infekcja. Jeśli w kolejnym badaniu poziom przeciwciał ulegnie obniżeniu, to znaczy, że zakażenie jest dobrze leczone i stopniowo wygasa. Jeżeli natomiast miano przeciwciał będzie wyższe, to znak, że w organizmie wciąż rozwija się infekcja bakteryjna. W takim przypadku może być konieczne włączenie antybiotyku, najczęściej amoksycyliny, który zahamuje dalszy rozwój choroby. Do znacznego podwyższenia ASO dochodzi często w przebiegu gorączki reumatycznej (będącej powikłaniem anginy paciorkowcowej), kłębuszkowego zapalenia nerek, zapalenia wsierdzia, szkarlatyny, zapalenia gardła i płuc, anginy i zespołu szoku toksycznego. Badanie ASO nie odzwierciedla jednak ryzyka wystąpienia powikłań ani stopnia zaawansowania choroby. W przypadku, gdy poziom ASO jest podwyższony, jednak nie towarzyszą mu objawy zakażenia, a miano przeciwciał nie zmienia się w czasie, wówczas wdrożenie leczenia nie jest konieczne. Wśród wielu osób stwierdza się jedynie nosicielstwo paciorkowców, ze względu na powszechne występowanie tych bakterii. Brak aktywnego zakażenia można dodatkowo potwierdzić, wykonując morfologię krwi lub badanie OB. Bardzo niskie miano przeciwciał lub ujemny wynik testu ASO oznacza najczęściej, że w organizmie nie wystąpiła w ostatnim czasie infekcja wywołana paciorkowcem, szczególnie jeśli badanie zostało powtórzone i ponownie uzyskano wynik ujemny.

Podczas interpretacji wyniku warto również pamiętać, że ok. 20% populacji nie posiada zdolności do wytwarzania przeciwciał antystreptolizynowych, natomiast u ok. 5% ich poziom może być stale podniesiony, bez związku z przebiegiem zakażenia.

ASO – cena/refundacja i skierowanie

Jeżeli skierowanie na badanie ASO zostanie wystawione przez lekarza pierwszego kontaktu lub specjalistę, wówczas polega ona pełnej refundacji przez NFZ. W przypadku, gdy pacjent będzie chciał wykonać oznaczenie prywatnie, wówczas jego koszt nie przekroczy 20 zł za pojedyncze oznaczenie.

  1. R. Caquet, 250 badań laboratoryjnych, Warszawa, 2007, s. 42 – 43
  2. A. Plewa i in., Podstawowe procedury laboratoryjne w bakteriologii klinicznej, Warszawa 2005, s. 152 – 154.
  3. L. Hyla-Klekot i in., Badania laboratoryjne - Zakres norm i interpretacja, Warszawa 2011.
  4. A. Janowicz, Odczyn antystreptolizynowy (ASO) – co to za badanie? Wskazania i normy, „hellozdrowie.pl” [online] https://www.hellozdrowie.pl/odczyn-antystreptolizynowy-aso-co-to-za-badanie-wskazania-i-normy/  [dostęp:] 31.01.2020 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Przesiewowe badanie słuchu

    Badania przesiewowe wykonywane są rutynowo w celu określenia prawdopodobieństwa wystąpienia choroby lub wczesnego jej wykrycia. Już w pierwszych dniach życia dziecka wykonuje się przesiewowe badanie słuchu. Na czym ono polega? Ile trwa?

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czy mutacja genu MTHFR może być przyczyną poronień nawykowych i zakrzepicy?

    Genotyp genu MTHFR pośrednio wpływa na metabolizm i przyswajanie kwasu foliowego w organizmie człowieka. Mutacja w genie MTHFR jest łączona z występowaniem u pacjenta tendencji do nadkrzepliwości i zakrzepicy, nowotworów bądź zwiększonego ryzyka chorób układu krążenia. Doniesienia te jednak bywają sprzeczne i nie znajdują przełożenia na rekomendacje specjalistów w sprawie wdrożenia profilaktycznej diagnostyki mutacji w genie MTHFR. Kwestia niedoborów kwasu foliowego jest szczególnie istotna w planowaniu ciąży, diagnostyce niepowodzeń położniczych i trudności z utrzymaniem ciąży, a także przy ustalaniu przyczyn urodzenia dziecka z wadą cewy nerwowej.

  • Badanie genetyczne BRCA1 i BRCA2 – na czym polega i jak interpretować wyniki?

    Ryzyko wystąpienia nowotworu piersi i jajników u osoby posiadającej mutację genu BRCA wzrasta odpowiednio do około 60% w przypadku raka piersi i do około 40% w przypadku raka jajnika. Badania mutacji BRCA zaleca się kobietom, u których bliskich krewnych wystąpiły co najmniej dwa przypadki zachorowań na złośliwy nowotwór piersi i/lub jajnika, zwłaszcza gdy choroba pojawiła się u krewnego przed 50. rokiem życia.

  • Co to jest antybiogram i jak wygląda to badanie?

    W 1928 roku Alexander Fleming odkrył pierwszy szeroko stosowany antybiotyk – penicylinę. Ten przełomowy moment w historii medycyny doprowadził nie tylko do zmniejszenia liczby zgonów z powodu zakażeń, lecz również zapoczątkował erę antybiotykoterapii. Szerokie zastosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych doprowadziło jednak do sytuacji, w której bakterie potrafią wymykać się leczeniu. Dlatego w podjęciu decyzji o wyborze jak najskuteczniejszego leku z pomocą przychodzi antybiogram.

  • Badanie in vivo – co to jest?

    Badania in vitro i in vivo stanowią nieodłączny element rozwoju medycyny i nauk pokrewnych. Warto wiedzieć, czym się różnią, aby zrozumieć ich znaczenie dla procesu odkrywania nowych leków czy terapii.

  • Kolposkopia – jak wygląda badanie? Wskazanie, przebieg, interpretacja wyników

    Kolposkopia to łatwe i nieinwazyjne badanie, wykonywane przez lekarza ginekologa, które pozwala na ocenę szyjki macicy, pochwy oraz sromu pod kątem zmian przednowotworowych i nowotworowych, pobranie celowanego materiału oraz ułatwienie decyzji co do dalszego postępowania. Badanie to może być wykonywane zarówno na NFZ, jak i prywatnie. Jak wygląda kolposkopia? Czy kolposkopia boli?

  • Echokardiografia – jak wygląda to badanie, ile trwa?

    Rozwój ultrasonografii pozwolił na nieinwazyjne obrazowanie wielu przestrzeni ludzkiego ciała. Klasyczny aparat USG pozwala nie tylko na obrazowanie jamy brzusznej, ale również serca. Badanie to określa się mianem echokardiografii lub potocznie – echo serca.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij