Temperatura ciała wykazuje fizjologiczne wahania okołodobowe. Najniższa jest ona rano (pod pachą około 36 st.C, w ustach około 36,2 st.C , w odbycie około 36,5 st.C). Najwyższą temperaturę można natomiast odnotować w godzinach popołudniowych (pod pachą około 37,2 st.C, w ustach około 37,5 st.C, zaś w odbycie może ona sięgać nawet 37,8 st.C). Należy pamiętać też o tym, że czasem wzrost temperatury ciała jest zjawiskiem jak najbardziej fizjologicznym - temperatura osiąga wyższe wartości po owulacji oraz po wysiłku fizycznym.
Jak mierzyć temperaturę ciała?
Obecnie na rynku istnieje wiele rodzajów termometrów. Najbardziej dokładne są termometry rtęciowe, które niestety zostały już wycofane ze sprzedaży i użycia. Można także kupić termometry elektroniczne, którymi można mierzyć temperaturę pod pachą, w ustach i odbycie (termometry do mierzenia temperatury w odbycie u niemowląt mają zazwyczaj miękką końcówkę, która daje gwarancję, że nie wyrządzi się maluchowi podczas pomiaru krzywdy). Ten rodzaj termometrów jest najbardziej dokładny. Można także kupić termometry do mierzenia gorączki w uchu, jak również termometry bezdotykowe - te ostatnie, choć są najbardziej wygodne, bowiem pomiar trwa krótko (co jest ważne zwłaszcza w przypadku dzieci, łatwo jest też zmierzyć nimi gorączkę maluchowi w nocy bez potrzeby budzenia małego pacjenta), to jednak są najmniej dokładne i wiarygodne (pomiar temperatury może się różnić w zależności od miejsca na ciele, w którym jest ona mierzona, jak również od temperatury otoczenia). Należy też pamiętać, że zawsze mierząc dziecku temperaturę w odbycie należy od uzyskanego pomiaru "odjąć pięć kresek"- czyli jeśli uzyskamy pomiar 38 st.C, to tak naprawdę temperatura ciała wynosi 37,5 st.C.
Czym jest stan podgorączkowy?
O stanie podgorączkowym można powiedzieć wówczas, kiedy temperatura ciała mierzona pod pachą cały czas waha się w granicach 37 a 38 st.C.
Przyczyny stanu podgorączkowego
Najczęstszą i najbardziej powszechną przyczyną stanu podgorączkowego, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, jest nieżyt noso-gardła, czyli zwykłe przeziębienie. W tej sytuacji stanowi podgorączkowemu towarzyszą też zwykle inne objawy: wodnisty katar lub uczucie zatkanego nosa, "drapanie" w gardle, ból gardła, pokasływanie. Stan podgorączkowy w przebiegu przeziębienia zwykle obecny jest w pierwszych kilku dniach, a następnie ustępuje. W przebiegu nieżytu noso-gardła, aby obniżyć gorączkę, wystarczy zażyć zwykle któryś z dostępnych w aptece bez recepty preparatów ibuprofenu lub paracetamolu.
- Infekcje dolnych dróg oddechowych
Dość często, zarówno w przebiegu zapalenia oskrzeli, jak i zapalenia płuc, pojawia się stan podgorączkowy. Pacjent zazwyczaj bardzo kaszle, kaszel jest zwykle wilgotny (wykrztuśny, produktywny). Jeśli zatem podwyższonej temperaturze ciała towarzyszy uporczywy kaszel, jest to znak, że należy udać się do lekarza – jeśli doszło do zapalenia oskrzeli czy zapalenia płuc, zajdzie potrzeba włączenia antybiotyku.
Podwyższona temperatura ciała jest często jedynym objawem infekcji w układzie moczowym u niemowląt (u starszych dzieci i dorosłych zazwyczaj są też obecne inne objawy). Dlatego też, jeśli u malucha utrzymuje się stan podgorączkowy bez żadnych innych objawów towarzyszących (katar, kaszel), zawsze należy wykonać badanie ogólne moczu, aby stwierdzić czy nie doszło do zakażenia w układzie moczowym – jeśli tak, potrzebny będzie antybiotyk.
- Zapalenie ucha środkowego
W przypadku stanu podgorączkowego i dużego niepokoju (dziecko płaczliwe, niespokojne) powiązanego z niechęcią do ssania smoczka i butelki, u niemowląt zawsze należy brać pod uwagę zapalnie ucha środkowego. W tej sytuacji dziecko wymaga konsultacji laryngologicznej, w czasie której w badaniu otoskopowym lekarz oceni uszy, postawi diagnozę i zaleci właściwą kurację.
W przebiegu tego zaburzenia gruczołu tarczowego, poza stanem podgorączkowym, stwierdza się też inne objawy. Pacjent zazwyczaj jest nerwowy, niespokojny. Często ma podwyższone ciśnienie krwi oraz znacznie przyspieszoną czynność serca (tachykardia). Ponadto, często obecna jest biegunka, pacjent skarży się na nadmierną potliwość (chorzy często zgłaszają, że pocą się nawet przy siedzeniu). Skóra często jest wilgotna. Badaniem potwierdzającym nadczynność tarczycy jest wykonanie badania poziomu TSH oraz wolnych hormonów tarczycy - tyroksyny i trójjodotyroniny. Chory, u którego stwierdzi się nadczynność tarczycy, wymaga stałej opieki endokrynologicznej, musi zażywać właściwe leki oraz regularnie kontrolować poziom hormonów tarczycy.
Niestety stan podgorączkowy może być także spowodowany procesem nowotworowym, który toczy się w organizmie. Zazwyczaj podwyższona temperatura ciała jest typowa dla białaczek, ziarnicy złośliwej i chłoniaków nieziarniczych. Stan podgorączkowy może też pojawić się w przebiegu innych nowotworów, niezwiązanych z układem chłonnym, np, w przebiegu nowotworów przewodu pokarmowego czy raka nerki. Dlatego też, jeśli poza stanem podgorączkowym, nie są obecne żadne inne objawy (np. sugerujące infekcje dróg oddechowych), powinno się wykonać morfologię krwi, OB oraz poziom białka CRP. Jeśli wymienione wyniki badań będą prawidłowe, pacjent musi zostać poddany dalszej diagnostyce.
- Nieswoiste zapalenia jelit
Choroba Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego – colitis ulcerosa. W ich przebiegu, poza podwyższoną temperaturą ciała, obecne są też objawy ze strony przewodu pokarmowego: przede wszystkim są to bóle brzucha, biegunka, czasami stolce z krwią, utrata masy ciała. Pacjent wymaga specjalistycznego leczenia i musi znajdować się pod stałą opieką gastroenterologa.
- Autoimmunologiczne choroby stawów i tkanki łącznej, np. młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy.
Stanowi podgorączkowemu towarzyszą zazwyczaj dolegliwości ze strony stawów (ból, obrzęk, nadmierne ucieplenie), zmiany skórne, ale także objawy ze strony układu moczowego czy oczu.
Stan podgorączkowy, który trwa dłużej niż kilka dni i nie towarzyszą mu objawy przeziębienia, zawsze wymaga konsultacji z lekarzem. Może bowiem być początkiem groźnej choroby i może wymagać specjalistycznego leczenia.