Planowanie ciąży - cykl miesięczny

Jednak w biologii i medycynie jest ściśle określony czas, najlepszy czas, na planowanie dziecka. Jest to okres pomiędzy 20 a 25 rokiem życia kobiety. Z czego to wynika? Związane jest to z tym, że w takim okresie organizm kobiety jest idealnie przygotowany, aby rozwijało się w nim nowe życie.  Hormony płciowe, potrzebne do prawidłowego rozwoju przyszłego potomka, są na znakomitym poziomie. Dzięki temu narządy rodne, przede wszystkim macica, są gotowe do właściwego funkcjonowania w ciąży.

Obecnie panuje trend, że w ciążę zachodzi się dopiero po osiągnięciu odpowiedniej pozycji zawodowej i ugruntowaniu swoich dochodów. Dlatego średni wiek kobiet ciężarnych to w tej chwili 30-35 lat.  Nie jest to jednak korzystna „moda”. Im później ludzie zaczynają starać się o dziecko, tym częściej mają większe problemy z jego poczęciem. Związane jest to z biologią. Organizmy partnerów, zwłaszcza kobiety, zaczynają mieć problemy z utrzymaniem najbardziej korzystnego stosunku i poziomu hormonów płciowych, które są niezbędne do  rozwoju ciąży. Ponadto, im starsi rodzice, tym większe obawy, że dziecko będzie obciążone jakąś chorobą lub wadą genetyczną. Z wiekiem rodziców rośnie bowiem ryzyko rozwoju u dziecka wielu chorób. Przede wszystkim to zaburzenia genetyczne, zwłaszcza zespół Downa,  który występuje znacznie częściej u dzieci kobiet po 35 roku życia.

Można zatem powiedzieć, że wiek kobiety odgrywa znaczącą rolę w planowaniu ciąży. Każda kobieta powinna mieć świadomość, że im później zdecyduje się na dziecko, tym większe może mieć problemy z donoszeniem ciąży, jak również znacznie wzrasta ryzyko choroby u dziecka.

Cykl miesięczny

Podstawową sprawą w planowaniu ciąży jest znajomość przez każdą kobietę swojego organizmu i umiejętność rozpoznawania poszczególnych dni cyklu miesięcznego, który składa się z kilku faz.

Pierwsza faza to krwawienie miesiączkowe, które trwa średnio od jednego do pięciu dni. Pierwszy dzień  miesiączki przyjmuje się za pierwszy dzień nowego cyklu. W tym okresie poziomy estrogenów i progesteronu są małe, niskie są także wartości hormonów przysadkowych (lutropiny-LH i folikulotropiny-FSH). Przysadka jest gruczołem, którego hormony wywierają wpływ na stężenie hormonów płciowych przez oddziaływanie na jajnik i pozostają z hormonami płciowymi w ścisłej zależności-kiedy ich ilość jest mała, mała jest także ilość estrogenów i progesteronu, i odwrotnie-ich wysoki poziom świadczy o dużym stężeniu hormonów produkowanych przez jajnik. W fazie miesiączkowej dochodzi także do złuszczania się endometrium (czyli nabłonka) macicy, które będzie w kolejnych etapach cyklu zastępowane nowymi warstwami nabłonka. Dochodzi tu też do formowania się tzw. ciałka białego z ciałka żółtego z poprzedniego cyklu. W fazie miesiączkowej zajście w ciążę jest prawie niemożliwe. Prawie, gdyż czasem ciąża pojawia się nawet wtedy, kiedy biorąc pod uwagę prawa medycyny, nie powinna wystąpić.

Kolejna faza nosi nazwę folikularnej i obejmuje 6-13 dzień cyklu. Wartości progesteronu i LH utrzymują  się na niskim poziomie, wartości estrogenów wzrastają, zaś FSH wydzielane jest w sposób pulsacyjny. W macicy zaczyna się także kształtować nowy nabłonek. W jajniku zaczynają dojrzewać pęcherzyki jajnikowe oraz rozwija się pęcherzyk dominujący. W tym okresie zajście w ciążę jest prawdopodobne.

14 dzień cyklu to faza owulacyjna. Gwałtownie rośnie poziom LH (tzw. szczyt wydzielania), co oznacza początek owulacji. Stopniowo narasta poziom progesteronu oraz FSH. W jajniku, pod wpływem zmian hormonalnych, dochodzi do pęknięcia dominującego pęcherzyka jajnikowego, z którego uwalnia się komórka jajowa gotowa do zapłodnienia. Jest to moment największej płodności i szansy zajścia w ciążę.

Faza lutealna obejmuje 15-28 dzień cyklu. Wydzielanie progesteronu jest duże do końca późnej fazy lutealnej, a jego spadek pojawia się przed miesiączką. Podobnie zachowuje się poziom estrogenów. Poziom LH jest niski. Stężenie FSH utrzymuje się na poziomie stężenia w fazie folikularnej, zaś przed samą miesiączką nieznacznie się zwiększa. W jajniku, w początkowej fazie lutealnej, pęknięty pęcherzyk podlega wielu zmianom, w wyniku których powstaje ciałko żółte produkujące progesteron. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte będzie zanikać i przekształci się w ciałko białe, nieprodukujące progesteronu .W początkowym okresie tej fazy zajście w ciążę jest prawdopodobne, zaś im bliżej miesiączki szanse na ciążę stają się coraz mniejsze.

Cykl miesięczny trwa średnio 28 dni. Dopuszczalne są cykle, których długość trwania zawarta jest w granicach 21-35 dni. Cykle krótsze lub dłuższe uznawane są za nieprawidłowe i wymagają diagnostyki ginekologicznej.

Dni płodne

Istnieje bardzo prosta metoda umożliwiająca obliczenie każdej kobiecie dnia  owulacji, czyli dnia, kiedy najlepiej jest starać się o dziecko. Dzień owulacji wylicza się ze wzoru:

Długość cyklu – 14=dzień owulacji

Jeśli cykl trwa 28 dni, wtedy owulacja przypada na 14 dzień jego długości:

28-14=14

Jeśli cykl trwa 30 dni, wtedy owulacja przypada na 16 dzień:

30-14=16

Jeśli cykl trwa 21 dni, wtedy owulacja przypada na dzień 7:

21-14=7

Należy zatem przyjąć zasadę,  że bez względu na długość cyklu zawsze należy odjąć od niego 14 i wynik da wtedy dzień owulacji.

Dzień owulacji jest najbardziej płodnym dniem i wtedy szanse na zajście w ciążę są największe. Jednak mianem dni płodnych określa się także dni przed i po dniu owulacji. Przyjmuje się za płodne 5 dni przed i 3-4 dni po owulacji. Należy pamiętać, że płodność czasem utrzymuje się dłużej, niż wynika to z obliczeń. Jest to zatem metoda bardziej przeznaczona dla Pań, które chcą mieć dziecko. Zaś Panie, które nie chcą zachodzić w ciążę, nie powinny opierać się tylko na takich wyliczeniach i powinny stosować dodatkową metodę antykoncepcji. Należy także pamiętać, że obliczanie na takiej podstawie dni płodnych jest wskazane tylko u Pań, które regularnie miesiączkują i nie narzekają na różną długość trwania cyklu.