Gorączka przy ząbkowaniu – co robić? Kiedy i jak zbijać temperaturę u ząbkującego dziecka?

Ząbkowanie jest fizjologicznym procesem zaczynającym się u dzieci zazwyczaj około 6. miesiąca życia. Wyrzynaniu się zębów u dziecka mogą towarzyszyć objawy takie jak podwyższona temperatura ciała, nasilenie ślinienia, ból i obrzęk dziąseł, pogorszenie apetytu. W przypadku ząbkowania temperatura ciała rzadko jest wyższa niż 38°C. Gorączka, czyli temperatura powyżej 38,5°C, pojawiająca się w trakcie wyrzynania się zębów, wymaga wykluczenia współistnienia infekcji (zwłaszcza układu oddechowego).  

Gorączka i ząbkowanie – dlaczego przy wyrzynaniu zębów u dziecka może podnieść się temperatura ciała? 

Ząbkowanie jest procesem fizjologicznym w dużej mierze zależnym od czynników genetycznych. Proces powstawania zębów można podzielić na trzy etapy: wewnątrzkostny, czyli do momentu wyrznięcia się zęba z dziąsła, etap wyrzynania, oraz etap nadkostny po ukazaniu się zęba w jamie ustnej.  

W momencie wyrzynania się zęba tworzy się odczyn zapalny dziąsła, który może prowadzić do nieznacznego wzrostu temperatury ciała. Wyniki przeprowadzonych badań naukowych nie potwierdzają związku temperatury ciała powyżej 38,5°C z procesem ząbkowania. U większości ząbkujących dzieci temperatura ciała zazwyczaj nie przekracza poziomu 37,8°C.  

Pojawienie się gorączki, czyli temperatury powyżej 38,5°C u ząbkującego dziecka, najczęściej świadczy o toczącej infekcji u malucha. Pojawienie się pierwszych zębów u dziecka często ma miejsce około 6. miesiąca życia, kiedy to zaczyna spadać odporność dziecka nabyta od matki, ze względu na znaczne obniżenie stężenia immunoglobulin pochodzących od niej, co sprzyja rozwojowi infekcji.  

W przypadku wystąpienia temperatury ciała powyżej 38,5°C u ząbkującego dziecka należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku infekcji lub nieprawidłowego wyrzynania się zęba i towarzyszącego mu dużego procesu zapalnego.  

Gorączka przy ząbkowaniu – jakie inne objawy mogą jej współtowarzyszyć?  

Do najczęstszych objawów towarzyszących ząbkowaniu należą: 

• Ślinienie się dziecka. Należy jednak pamiętać, że ślinienie u niemowlęcia jest normą do ukończenia 2. roku życia i powstaje na skutek rozwoju gruczołów produkujących ślinę w jamie ustnej. Niemowlę, ze względu na dojrzewający układ nerwowy, nie ma pełnej kontroli nad mechanizmem połykania śliny, dlatego często samoistnie wypływa z ust dziecka lub jest wypychana przez nie językiem. Podczas ząbkowania obserwuje się wzmaganie intensywności ślinienia się dziecka, gdyż towarzyszący dyskomfort oraz wkładanie rąk lub przedmiotów do jamy ustnej dodatkowo wzmaga wydzielanie śliny.  
• Zaczerwienienie oraz obrzęk dziąsła w okolicy wyrzynającego się zęba. Na skutek przebijania błony śluzowej dziąsła dochodzi do rozwoju niewielkiego stanu zapalnego, który objawia się rozpulchnieniem dziąsła oraz jego przekrwieniem. Rozwój reakcji zapalnej dziąsła wzmagany jest także zakażeniami błony śluzowej dziąsła wywołanymi wkładaniem brudnych przedmiotów do jamy ustnej. 
• Zasinienie dziąsła – powstaje na skutek utworzenia się krwiaka po mechanicznym uszkodzeniu błony śluzowej dziąsła przez wyrzynający się ząb. Ustępuje samoistnie po całkowitym wyrznięciu się zęba.  

• Wkładanie rąk oraz innych przedmiotów do jamy ustnej przez dziecko, gryzienie twardych przedmiotów.
• Zmiana zachowania dziecka – płaczliwość, niepokój, niechęć do jedzenia, problemy ze snem.  
• Luźne stolce, wymioty. 
• Podwyższona temperatura ciała, jednakże zazwyczaj nie przekracza 38,5°C. 

Ile trwa gorączka przy ząbkowaniu? 

Objawy towarzyszące ząbkowaniu zazwyczaj pojawią się około 4 dni przed pojawieniem się zęba w jamie ustnej i ustępują około 3. dnia od momentu wyrznięcia zęba. Podwyższoną temperaturę ciała w przebiegu ząbkowania najczęściej obserwuje się przez 1-3 dni przed wyrznięciem zęba i do 3. dnia od momentu pojawienia się zęba w jamie ustnej.  

Gorączka przy ząbkowaniu – kiedy do lekarza? 

Gdy u rocznego dziecka (12 miesięcy życia) nie pojawiają się zęby, stwierdza się opóźnione wyrzynanie się zębów. W przypadku braku procesu wyrzynania się zębów do 18. miesiąca życia zaleca się wykonanie zdjęcia rentgenowskiego oraz poszukiwania przyczyn braku ząbkowania, w tym chorób genetycznych.  

Do czynników wpływających na opóźnione wyrzynanie się zębów mlecznych zalicza się między innymi niedobór witaminy D, która odpowiada za prawidłowy rozwój kości i zębów.  

Jak obniżyć temperaturę przy ząbkowaniu?  

W przypadku pojawienia się podwyższonej temperatury ciała oraz znacznych dolegliwości bólowych w przebiegu ząbkowania u dziecka można podać paracetamol w dawce 10-15 mg/kg masy ciała lub ibuprofen (5-10 mg/kg).  

Odczyn zapalny i ból dziąseł podczas wyrzynania zębów można złagodzić także stosując miejscowo preparaty o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym w postaci żeli lub maści na ząbkowanie. Pomocne są również produkty w formie płynów lub aerozoli. Zazwyczaj zawierają one wyciągi roślinne (np. z rumianku, mięty, eukaliptusa, szałwii, aloesu lub prawoślazu lekarskiego), substancje przeciwbakteryjne oraz panthenol i kwas hialuronowy, który tworzy na powierzchni dziąsła warstwę ochronną, zabezpieczającą przed patogenami oraz podrażnieniami. U dzieci nie zaleca się stosowania preparatów zawierających cukier lub alkohol.    

Wskazówki dla rodziców ząbkujących dzieci 

W przypadku nasilonych dolegliwości bólowych podczas ząbkowania u dziecka pomocne mogą być: 

• masaż dziąseł umytym placem lub miękką, silikonową szczoteczką dziecięcą, 
• stosowanie lekko schłodzonych gryzaków, 
• dbanie o higienę jamy ustnej dziecka oraz dokładne mycie przedmiotów, które ono bierze do ust, 
• stosowanie preparatów łagodzących objawy ząbkowania przeznaczonych dla niemowląt.