Czym są probiotyki i prebiotyki?
Joanna Orzeł

Czym są probiotyki i prebiotyki?

Coraz częściej w szczególnych sytuacjach zdrowotnych lekarze zalecają nam dostarczenie organizmowi probiotyków i prebiotyków, czy to w postaci żywności je zawierającej, czy w postaci preparatów które można kupić w aptece. Co oznaczają te nazwy i jakie mają znaczenie dla zdrowia człowieka? Dowiedz się więcej.

Czym są probiotyki?

Według definicji WHO probiotyki to preparaty lub produkty żywnościowe zawierające pojedyncze lub mieszane hodowle żywych drobnoustrojów, które wywierają korzystny efekt na zdrowie, jeżeli zostały podane w odpowiedniej ilości.

Najczęściej do produkcji probiotyków wykorzystuje się bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium. Stosowane są również drożdże Saccharomyces cerevisiae spp boulardii, niektóre gatunki Escherichia i Bacillus. Co ważne, aby szczep bakterii został uznany za probiotyczny, powinien zostać przebadany klinicznie pod kątem wykazywanych korzyści zdrowotnych. Oznacza to, że nie każda bakteria z wymienionych rodzin musi wykazywać pożądane działanie prozdrowotne. Organizmy, które pozytywnie przeszły testy kliniczne, obok nazwy rodzajowej i gatunkowej posiadają oznaczenia literowo-cyfrowe np. Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus acidophilus LA02, Bifidobacterium breve BR03, które oznaczają szczep ułatwiając ich bezbłędną identyfikację.

Charakterystyka organizmów probiotycznych

Oprócz korzystnego wpływu na zdrowie człowieka, organizmy probiotyczne powinny spełniać szereg innych wymagań. Podczas badań ocenie podlega bezpieczeństwo ich stosowania, czyli to, czy wytwarzają potencjalnie niebezpieczne metabolity. Ich żywotność i aktywność w przewodzie pokarmowym to kolejne kryterium oceny. Idealne organizmy powinny być odporne na kwas solny zawarty w żołądku, enzymy trawienne i kwasy żółciowe, jednak niewiele z przebadanych charakteryzuje się tak wysoką odpornością. W tej kwestii z pomocą przychodzą nowoczesne metody podania preparatu probiotycznego. Kapsułki odporne np. na działanie niskiego pH panującego w żołądku i ich odpowiednik w mikroskali – mikroenkapsulacja – to metody stosowane w nowoczesnych preparatach. Kolejne cechy organizmów badane w celu oceny przydatności probiotycznej to powinowactwo do nabłonka jelita lub przeżywalność w jelitach, jeżeli nie jest wykazywana zdolność do kolonizacji. Na przykład stosowane w preparatach probiotycznych drożdże (Saccharomyces cerevisiae spp boulardii) nie wykazują zdolności do kolonizacji jelita. Jednak odpowiednia suplementacja, powodująca utrzymywanie ich stałego stężenia w przewodzie pokarmowym, prowadzi do pozytywnych efektów immunostymulacyjnych.

Powiązane produkty

Probiotyk a mikrobiota człowieka

Mikrobiota w odniesieniu do organizmu ludzkiego to ogół mikroorganizmów zasiedlających ciało człowieka. Występują one w przewodzie pokarmowym, ale także w układzie oddechowym, pochwie czy na powierzchni skóry. Szacunkowo u zdrowego dorosłego człowieka mikrobiota może osiągnąć masę nawet 2 kg oraz składać się z 1000 gatunków mikroorganizmów.

Jeżeli równowaga funkcjonowania naturalnej mikrobioty zostanie zaburzona, z pomocą przychodzą probiotyki. Wprowadzane do organizmu konkurują z patogenami, uniemożliwiając im kolonizację.

Mimo że nasza flora bakteryjna jest niezwykle bogata, tylko nieliczne mikroorganizmy są używane w produkcji preparatów probiotycznych. Ich cechą wspólną jest bezpieczeństwo stosowania – np. niektóre bakterie działają pozytywnie w jelitach, natomiast w innym fragmencie układu pokarmowego mogą być trujące. W preparatach probiotycznych nie będą używane takie, które w wyniku nieprawidłowego podania mogą wyrządzić nam krzywdę.

Jakie korzyści wynikają ze stosowania probiotyków?

Bakterie te przynoszą nam wiele korzyści:

  • ułatwiają proces trawienia,
  • zwiększają wchłanianie witamin i minerałów,
  • przy kuracjach antybiotykowych chronią naszą mikroflorę jelitową,
  • wpływają na układ immunologiczny zwiększając odporność na zakażenia,
  • niektóre szczepy działają przeciwalergicznie i przeciwnowotworowo,
  • obniżają poziom cholesterolu,
  • łagodzą objawy nietolerancji laktozy,
  • mają zdolność syntetyzowania niektórych witamin z grupy B, wit. K, kwasu foliowego.
Istnieją badania, z których wynika, że podawanie probiotyków zmniejsza występowanie atopowego zapalenia skóry u niemowląt, łagodzi objawy astmy u dzieci, obniża częstość zachorowań na choroby górnych dróg oddechowych i podawania antybiotyków u dzieci. Probiotyki są też skuteczne w leczeniu ostrych biegunek infekcyjnych i biegunek po antybiotykoterapii.

Naturalne probiotyki

Przykładami żywności probiotycznej są fermentowane produkty mleczne: jogurty, kefiry, mleko acidofilne, maślanka. Często w ich nazwie występuje przedrostek bio-.

Oprócz obecności bakterii mlekowych, probiotyki mają wiele innych zalet w żywieniu człowieka – dostarczają pełnowartościowego białka, zawierają bardzo dużo wapnia, witamin z grupy B, A, D. Bakterie mlekowe znajdują się również w szeroko dostępnych tanich kiszonkach (kapusta, ogórki).

Czym są prebiotyki?

Prebiotyki to składniki nie ulegające trawieniu, pobudzające wzrost lub aktywność korzystnych dla organizmu bakterii obecnych w jelicie grubym. Ich źródłem są rośliny stanowiące codziennie pożywienie (np. cebula i banany), a także akacja, z której pozyskuje się pozytywnie wpływający na funkcję jelit błonnik (Fibrogenium).  

Prebiotykami mogą być: nietrawiona skrobia, polisacharydy (pektyny, guma guarowa i owsiana) i oligosacharydy. Najwięcej uwagi poświęca się sacharydom z grupy inuliny oraz fruktozooligosacharydom, które występują m.in. w pszenicy, cebuli, czosnku, bananach, cykorii, porach, szparagach. Są selektywnie trawione przez bifidobakterie i powodują znaczący ich wzrost w jelicie. Produkty i preparaty, w których składzie występują obok siebie prebiotyki i probiotyki to synbiotyki.

Suplementy i leki

Oprócz żywności prebiotyki i probiotyki można kupić w aptece w postaci kapsułek, proszku w saszetkach lub zawiesin. Kiedyś preparaty tego rodzaju trzeba było przechowywać w lodówce, aby zachować odpowiednie właściwości, obecnie są bardziej stabilne i często nie ma takiej potrzeby. Za każdym razem należy zapoznać się z ulotką, w której znajdziemy informacje o sposobie przechowywania preparatu. 

Na rynku funkcjonują probiotyki zarejestrowane jako leki oraz jako suplementy diety. Te pierwsze zostały poddane wnikliwym badaniom i zawierają dokładnie takie stężenie żywych bakterii, jakie zostało podane na opakowaniu, przez cały okres przydatności do spożycia. W przypadku suplementów diety takiej pewności nie mamy, jednak nie jest to powód do dyskredytacji tego rodzaju preparatów. Coraz częściej producenci rejestrują swoje produkty jako suplementy diety, ponieważ jest to o wiele tańsze od rejestracji leku. Na opakowaniach leków najczęściej znajdziemy nazwy szczepów użytych do produkcji z odpowiednim oznaczeniem literowo-cyfrowym oraz stężeniem wyrażonym w jednostkach CFU (z ang. Colony Forming Unit). Suplementy diety natomiast, zamiast takich nazw, jakie widnieją na lekach, mogą mieć wymienione tylko nazwy rodzaju i gatunku lub handlowe nazwy odpowiednich szczepów bakterii. 

Probiotyki i prebiotyki zaleca się szczególnie podczas biegunek infekcyjnych oraz po nich, a także w przypadku stosowania antybiotyków – celem odbudowy flory bakteryjnej. Na rynku dostępne są preparaty, które zawierają co najmniej jeden szczep bakterii.

Wybierając preparat pamiętajmy, że dobrze jest stosować probiotyki wieloszczepowe, które wpłyną na urozmaicenie naszej flory bakteryjnej.

W aptekach często dostępne są również synbiotyki. Najczęściej stosowanym w nich prebiotykiem jest najpopularniejsza i najlepiej przebadana inulina jak również błonnik akacjowy czy fluktooligosacharydy.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Co to jest colostrum bovinum (siara bydlęca)? Colostrum na odporność – dla dzieci i dorosłych

    Colostrum, inaczej siara, to naturalne bogactwo związków wspomagających nie tylko odporność, ale również wpływających pozytywnie na poziom żelaza. Ostatnio zyskuje na popularności względem tradycyjnych środków na odporność, mogą ją przyjmować także niemowlęta i dzieci. Rodzaje siary są różne – od bydlęcej, przez owczą, po kozią. Kiedy warto zastosować colostrum? Jakie preparaty znajdziemy na aptecznej półce?

  • Tran – właściwości. Czy tran wpływa na odporność?

    Tran to olej otrzymywany z dorsza atlantyckiego lub innych ryb dorszowatych (olej z wątroby rekina nie jest tranem, ma bowiem inny skład i inne właściwości). Tran zawiera witaminę D i A, a także kwasy omega-3 (DHA i EPA), które mają korzystny wpływ na układ odpornościowy, nerwowy oraz krwionośny. Kiedy stosować olej z wątroby dorsza? Jak wybrać najlepszy tran dla dziecka i dla osoby dorosłej?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Kreatyna – właściwości, działanie, efekty. Jak ją dawkować?

    Kreatyna – jakie pełni funkcje? Czy ma potencjał, aby stać się suplementem kojarzonym nie tylko z odżywkami dla sportowców? Czym różnią się jej formy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.

  • Suplementy i witaminy na odporność – jak uniknąć infekcji?

    Suplementy na odporność stały się bardzo popularne szczególnie w okresie pandemii COVID-19. Sięgamy po nie równie często w okresie zmieniających się pór roku, licząc, że pomogą nam uniknąć infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Preparaty na odporność mają przede wszystkim stymulować układ immunologiczny tak, aby ten szybciej i mocniej odpowiadał na atakujące go patogeny chorobotwórcze. Jak wybrać najlepsze suplementy zwiększające odporność, jak je dawkować i czy można je zażywać będąc w ciąży?

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Szczepionka na grypę 2023/2024 – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    W zależności od sezonu epidemicznego w Polsce liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę osiąga od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów. Zazwyczaj największą liczbę zachorowań odnotowuje się pomiędzy styczniem a marcem. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij