Naturalne probiotyki – właściwości i źródła. Jakie korzyści niesie ze sobą spożywanie produktów bogatych w probiotyki?

Probiotyki to żywe mikroorganizmy – bakterie bądź drożdże, które przynoszą wiele korzyści zdrowotnych. Można je znaleźć w jogurcie i innych sfermentowanych produktach spożywczych, suplementach diety i produktach kosmetycznych. Jak działają bakterie probiotyczne? 

Naturalne probiotyki – czym są bakterie probiotyczne? 

Probiotyki są żywymi drobnoustrojami, które wywierają korzystne skutki zdrowotne. Do drobnoustrojów probiotycznych zaliczamy bakterie produkujące kwas mlekowy z rodzajów:

• Lactobacillus,
• Bifidobacterium
• do probiotyków wlicza się także drożdżaki Saccharomyces boulardii.

Szczepy bakterii probiotycznych powinny spełniać odpowiednie kryteria. Bakterie probiotyczne powinny zasiedlać i przylegać do odpowiednich miejsc w organizmie oraz pochodzić z naturalnej, zdrowej mikroflory jelita grubego. Szczep probiotyczny powinien być odporny na działanie soku żołądkowego, żółci oraz innych związków, które produkowane są przez mikroflorę zasiedlająca przewód pokarmowy. Działanie szczepu powinno być dobrze poznane oraz bezpieczne. 

Naturalne probiotyki – czym różnią się probiotyki od prebiotyków? 

Prebiotyki nie są żywymi drobnoustrojami, definiuje się je jako niestrawione składniki żywności. Pobudzają one wzrost lub aktywność określonej liczby rodzajów bakterii w jelicie grubym. Prebiotyki są pożywką dla probiotyków i wpływają stymulująco na ich wzrost. Działanie takie przyczynia się do wywierania korzystnego wpływu na ludzki organizm. Aby poprawić wartość odżywczą i zdrowotną produkowanej żywności, dodaje się do niej prebiotyki. Do produktów spożywczych wprowadza się np.: 

• inulinę, 
• fruktooligosacharydy, 
• laktulozę, 
• pochodne galaktozy, 
• pochodne beta-glukanów. 

Endogenne enzymy ludzkiego organizmu nie mogą trawić prebiotyków – niestrawione, po dotarciu do jelita grubego, ulegają fermentacji. Podobnie jak probiotyki, prebiotyki także powinny spełniać odpowiednie kryteria, m.in.: 

• powinny obniżać pH treści pokarmowej,
• powinny hamować szkodliwą mikroflorę jelitową, 
• nie powinny ulegać wchłanianiu przez przewód pokarmowy. 

Dane literaturowe wskazują, iż naturalne prebiotyki występują w ponad 36000 produktów pochodzenia roślinnego. Do źródeł naturalnych prebiotyków zalicza się np.: czosnek, cykorię, karczoch, szparagi, cebulę, pszenicę oraz banany. 
Mówiąc o bakteriach probiotycznych i prebiotykach, warto zaznaczyć, iż istnieje również określenie synbiotyk.  Jest to połączenie prebiotyku oraz probiotyku. Związek ten wykazuje efekt synergistyczny, wpływając korzystnie na organizm. 

Naturalne probiotyki – właściwości 

Probiotyki w organizmie wykazują korzystne właściwości: 

• zwiększają pozytywną mikroflorę jelitową, 
• przyczyniają się do zmniejszenia ilości bakterii patogennych, konkurują z patogenami, chronią przed kolonizacją, 
• wpływają na równowagę pomiędzy szczepami bakteryjnymi (szczególnie ważne podczas stresu, a także źle zbilansowanej diecie), 
• nie wykazują działania patogennego, inwazyjnego i rakotwórczego, 
• przyczyniają się do skrócenia czasu trwania biegunek, a także łagodzą ich przebieg, 
• zmniejszają ryzyko wystąpienia biegunek w trakcie, a także po antybiotykoterapii, 
• wykazują zdolność do produkcji substancji o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, 
• posiadają zdolność do przyczepiania się do komórek nabłonkowych. 

Dane literaturowe do mechanizmów działania probiotyków zaliczają również: 

• wytwarzanie witamin, 
• neutralizację czynników rakotwórczych,  
• stabilizację bariery jelitowej, 
• wpływ na modulowanie odpowiedzi immunologicznych. 

Naturalne probiotyki – źródła 

Bakterie probiotyczne obecne są również w produktach fermentowanych, takich jak kapusta kiszona oraz ogórki. Bakterie fermentacji mlekowej są dodawane do wyrobów mleczarskich, ale również do kiszonek owocowych i warzywnych, chleba, a także kiełbas. Produkt może być uznany za produkt probiotyczny, jeżeli w 1 mililitrze znajduje się co najmniej 106 aktywnych komórek bakteryjnych. 

Naturalne probiotyki – kiedy suplementować probiotyki? 

Bakterie probiotyczne mogą być wykorzystywane w leczeniu i zapobieganiu:  

• ostrych biegunek, biegunek podróżnych i poantybiotykowych,  
• alergii pokarmowych,  
• zmian prowadzących do powstania nowotworu,
• stanów zapalnych żołądka wywołanych przez Helicobacter pylori,  
• przewlekłych zaparć,  
• encefalopatii wątrobowej,  
• biegunek u chorych na AIDS,  
• przewlekłych stanów zapalnych jelit,  
• zespołu jelita drażliwego,  
• próchnicy zębów, 
• reumatoidalnego zapalenia stawów. 

W udokumentowanych badaniach klinicznych wykazano także, iż szczep Lactobacillus casei Shirota wykazuje działanie: 

• hamujące na rozwój powierzchniowego raka jelita grubego,  
• przynoszące pozytywne efekty podczas leczenia raka pęcherza moczowego,
• ochronne przed zaburzeniami jelitowymi oraz przed mutagenami pokarmowymi, 
• korzystne podczas leczenia biegunek rotawirusowych, 
• wpływające na utrzymywanie równowagi mikroflory jelitowej, 
• obniżające aktywność enzymów fekalnych.