Probiotyk dla dziecka ‒ co warto o nim wiedzieć

Probiotyki dla dzieci są niezbędne do prawidłowej pracy układu pokarmowego i odpornościowego. O tym, że bakterie w układzie pokarmowym człowieka pełnią wiele ważnych funkcji wiedzą wszyscy. Niestety na skutek nieprawidłowej diety lub antybiotykoterapii flora bakteryjna ulega zniszczeniu i trzeba ją odnawiać. Szczególnie istotne jest to właśnie w przypadku dzieci.

Najlepszy probiotyk dla dzieci

Liczba produktów z probiotykami dla dzieci jest ogromna. Czym się kierować przy wyborze najlepszego probiotyku dla swojego dziecka? Jednym z najważniejszych kryteriów wyboru jest rodzaj szczepów oraz ilość bakterii z poszczególnego szczepu.

Dokonano przeglądów i metaanaliz obejmujących bardzo wiele szczepów probiotycznych. Według wytycznych World Gastroenterology Organisation z 2017 roku do szczepów wykazujących działanie probiotyczne, czyli tzw. dobrych bakterii, należą przede wszystkim te produkujące kwas mlekowy z rodzajów Lactobacillus (np. L. rhamnosus, L delbrueckii spp. bulgaricus, L. acidophilus, L. casei, L. reuteri) i Bifidobacterium (np. B. lactis spp. animalis – często w skrócie opisywane jako B. lactis, B. breve, B. bifidum). Inne drobnoustroje tradycyjnie zaliczane do probiotyków to drożdżaki Saccharomyces boulardii CNCM I-3799, Saccharomyces boulardii CNCM I-745, S. boulardii CNCM I-1079.

Dodatkowo wytwarza kwas mlekowy, który skutecznie obniża zasadowość jelit, dzięki czemu indukuje niekorzystne warunki do rozwoju patogenów, takich jak Clostridium difficile, Helicobacter pylori, enteropatogenne czy enteroinwazyjne serotypy E. coli, Candida, Bifidobacterium lactis. BS01 jest szczepem zidentyfikowanym w mleku kobiecym, co ułatwia kolonizację tego szczepu w jelitach niemowlaka. Bifidobacterium breve BR03 to bakteria naturalnie zamieszkująca jelito grube; jej obecność oraz funkcjonowanie wywiera pozytywny wpływ na trawienie, absorpcję składników pokarmowych oraz ogólne zdrowie człowieka. Bifidobacterium bifidum jest szczególnym mikroorganizmem probiotycznym, który zagnieżdża się głównie w błonie śluzowej jelita grubego oraz w pochwie. Badania nad Bifidobacterium udowodniły, że organizmy te zwiększają przyswajanie składników mineralnych, takich jak żelazo, wapń, magnez i cynk. Szczepy tego gatunku zostały wykorzystane w produkcji środków spożywczych i w zastosowaniach terapeutycznych – w leczeniu zaburzeń trawiennych u niemowląt, w chorobach jelit, zaparciach, marskości wątroby, zaburzeniu równowagi flory jelitowej po antybiotykoterapii i wzmaganiu perystaltyki jelit. Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus pomaga w procesie trawienia i buduje kolonie korzystnych bakterii w jelitach, dlatego jest wykorzystywana jako bakteria probiotyczna. Pewne szczepy Lactobacillus bulgaricus mają również zdolność do produkcji substancji przeciwbakteryjnych, bakteriocyn, zapobiegając występowaniu chorób przenoszonych przez żywność i infekcji przewodu pokarmowego.

Stosowanie u niemowląt odpowiednich probiotyków jest znacznie skuteczniejsze w zapobieganiu bolesnych kolek w porównaniu z symetykonem. Bakterie L. reuteri mogą być efektywne i bezpieczne w redukcji epizodów kolki u dzieci karmionych piersią. Bakterie te były badane już w 2007 roku, a ich działanie porównano z działaniem popularnego symetykonu i okazało się, że działają lepiej od tej popularnej substancji. Podobne wyniki opublikowane zostały w 2015 roku, tym razem w porównaniu z placebo. Czas płaczu maluchów z kolką przy podawaniu probiotycznych bakterii L. Reuterii zmniejszył się nawet o połowę, ograniczone zostały też niepokój i rozdrażnienie w porównaniu z grupą, która otrzymywała placebo.

W celu uzyskania efektu probiotycznego niezbędne jest zastosowanie minimalnej liczby jednostek tworzących kolonie (CFU – colony forming units) na dawkę lub liczba żywych bakterii na dawkę. Dawki stosowane w badaniach interwencyjnych (w celach leczniczych lub profilaktycznych) są bardzo zróżnicowane. Zgodnie ze stanowiskiem Amerykańskiego Towarzystwa Pediatrycznego dla uzyskania efektu zdrowotnego u dzieci konieczne jest spożywanie od 1 do 2 miliardów CFU bakterii probiotycznych dziennie.

Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN) zaleca różne ilości i szczepy w zależności od rodzaju dolegliwości. Dla przykładu – w zapobieganiu biegunki wywołanej stosowaniem antybiotyków zalecane jest stosowanie Lactobacillus rhamnosus GG lub Saccharomyces boulardii. W przypadku użycia probiotyków do zapobiegania biegunce spowodowanej Clostridium difficile sugerowane jest stosowanie S. boulardii.

Kolejnym kryterium wyboru jest postać probiotyku. Na rynku mamy dostępne krople probiotyczne, saszetki z proszkiem, kapsułki oraz czekoladki z probiotykiem. W Europie zachodniej spotkać możemy także probiotyczne żelki dla dzieci.

Najlepsze probiotyki w kroplach to te, których opakowanie umożliwia łatwe wstrząśniecie zawiesiną i równomierne rozłożenie bakterii w preparacie. Najefektywniejszym sposobem zawieszenia bakterii jest uderzenie dnem butelki kilka razy o dłoń. Zarówno krople probiotyczne, jak i preparaty w postaci proszku w saszetce można dodawać do wody (koniecznie niegazowanej) lub mleka dla dzieci, ale temperatura płynu nie powinna przekraczać temperatury pokojowej, gdyż w wysokich temperaturach bakterie probiotyczne zostaną zabite. Takie zawiesiny należy spożyć bezpośrednio po przygotowaniu. Probiotyki najlepiej stosować w trakcie posiłku lub po jego zakończeniu. Dzieciom od 2. roku życia można je także dodawać do jogurtów.

Kiedy stosować probiotyki dla dzieci?

Probiotyki stosujemy obowiązkowo przy antybiotykoterapii, aby zapobiec dysfunkcji układu pokarmowego lub w przypadku biegunki wirusowej (np. zakażenie rotawirusem). Możemy je także stosować profilaktycznie, aby wzmocnić układ odpornościowy dziecka, lub pomocniczo w eliminacji kolki u niemowląt.

Bezpieczeństwo stosowania probiotyków dla dzieci

Ogólnie preparaty probiotyczne uznawane są za bezpieczne. Prowadzone badania nad ewentualną toksycznością przewlekłą bakterii kwasu mlekowego nie wykazały widocznych efektów toksycznych, w tym zaburzeń funkcji wątroby i śledziony. Preparaty zawierające żywe szczepy pochodzenia ludzkiego mogą być przyjmowane bez obawy ich przedawkowania i wystąpienia działań niepożądanych.

Ponadto warto kupować preparaty z urozmaiconą florą bakteryjną (wieloszczepowe) i o liczbie bakterii lub drożdży nie mniejszej niż 1 miliard w dawce dziennej. Dbając o bezpieczeństwo dziecka należy kupować probiotyki w aptece, ponieważ mamy pewność, że są one przechowywane w odpowiednich warunkach zgodnych z informacją od producenta, co zapewnia im zachowanie właściwej jakości i stabilności. Aby zapobiec skróceniu żywotności bakterii zawartych w probiotykach, należy je przechowywać po zakupie zgodnie z zaleceniami podanymi przez producenta na opakowaniu czy w ulotce.