Zasady stosowania probiotyków podczas antybiotykoterapii

Probiotyki są żywymi drobnoustrojami, które – podane w odpowiedniej ilości – wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Fizjologiczna flora jelitowa (mikrobiota) jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego i odpornościowego. Już od chwili narodzin przewód pokarmowy zostaje stopniowo zasiedlany przez różne gatunki bakterii.

Do najlepiej poznanych bakterii probiotycznych należą bakterie fermentacji mlekowej należące do rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium. Szeroko poznane są również drożdże Saccharomyces boulardi stosowane jako probiotyki.

Wraz z mlekiem kobiecym przewód pokarmowy noworodka otrzymuje pałeczki Bifidobacterium, które z czasem, wraz z bakteriami rodzaju Lactobacillus, zaczynają przeważać w przewodzie pokarmowym. W jelicie mogą pojawiać się również inne gatunki, które około 2. roku życia dziecka przypominają już skład flory jelitowej osoby dorosłej.

Korzyści płynące ze stosowania probiotyków

Gatunki obecne w przewodzie pokarmowym działają na organizm wielokierunkowo. Stanowią linię obronną dla organizmu gospodarza przed kolonizacją przewodu pokarmowego chorobotwórczymi bakteriami, wytwarzają substancje bakteriobójcze i bakteriostatyczne oraz stwarzają pH niekorzystne dla szczepów chorobotwórczych. Mają właściwości stymulacji perystaltyki jelit, przez co utrudniają przyleganie organizmów patogennych do ścian jelita.

Probiotyki biorą także udział w wytwarzaniu ważnych dla organizmu gospodarza witamin: B₁, B₂, B₁₂ oraz witamin K₁ i K₂. Probiotyki są przedmiotem wielu badań naukowych; uważa się, że mogą spełniać ważną rolę w zapobieganiu niektórym chorobom (np. zespołowi jelita drażliwego czy atopowemu zapaleniu skóry) lub wspomaganiu ich leczenia. Ponieważ właściwości probiotyków są zależne od konkretnego szczepu, prace naukowe wymagają dalszych badań, jednak już dziś wiadomo wiele o ich korzystnym wpływie.

Antybiotyki niszczą mikrobiotę

Każde zaburzenie składu mikroflory jelitowej niekorzystnie wpływa na funkcję, którą mają pełnić probiotyki w organizmie gospodarza. Najczęściej do takich zaburzeń dochodzi podczas antybiotykoterapii lub na skutek nieprawidłowych nawyków żywieniowych. Może wówczas dojść do zniszczenia bakterii probiotycznych. Antybiotyki o szerokim zakresie działania niszczą bakterie zarówno chorobotwórcze, jak i probiotyczne zasiedlające fizjologicznie przewód pokarmowy. Dochodzi wówczas do znacznego spadku liczby bakterii z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, wzrasta natomiast liczba gatunków chorobotwórczych takich jak Clostridium czy enterokoki. Skutkiem takiego zaburzenia mikrobioty jelitowej są biegunki lub nadkażenia grzybicze. Aby im zapobiegać lub ograniczyć nasilenie, warto stosować preparaty zawierające probiotyki.

Zasady przyjmowania probiotyków

Jeżeli w składzie preparatu probiotycznego znajdują się drożdże Saccharomyces boulardi, można zażywać go o tej samej porze, o której zażywamy antybiotyk.

Szczepy bakterii probiotycznych są wrażliwe na większość antybiotyków i giną po ich podaniu, z tego powodu należy zachować odstęp czasowy i zastosować probiotyk bakteryjny około dwóch godzin po zażyciu antybiotyku. Wymaga to od pacjenta większej dyscypliny i konieczności pamiętania o jego przyjęciu, jednak pozwala na większą stabilność preparatu probiotycznego i brak lub mniej działań niepożądanych po antybiotykoterapii ze strony jelit.

Po zakończeniu antybiotykoterapii zalecane jest stosowanie probiotyków bakteryjnych. Postępowanie takie pozwala na szybsze odbudowanie mikrobioty jelitowej.

Warto podkreślić, że na rynku znajdują się preparaty probiotyczne wymagające przechowywania w temperaturze 2-8^oC (lodówka) oraz takie, które można bezpiecznie przechowywać w temperaturze do 25^oC.  Ważne jest, by przestrzegać tych zaleceń, a jeśli mamy wątpliwości, który preparat probiotyczny wybrać, powinniśmy zasięgnąć porady farmaceuty.