Probiotyk ginekologiczny – działanie, wskazania, jak wybrać najlepszy?

Czym są probiotyki ginekologiczne? Co zawierają? 

Probiotyki ginekologiczne są preparatami zawierającymi wyselekcjonowane kultury bakterii, które wchodzą w skład fizjologicznej mikroflory pochwy. Stosowane są w celu zapobiegania infekcjom układu moczowo-płciowego oraz wspomagająco w ich leczeniu.  

Flora bakteryjna pochwy składa się aż w 95% z pałeczek kwasu mlekowego (Lactobacillus spp.), wśród których wyróżnia się kilkadziesiąt gatunków.

Oprócz tego w pochwie bytują również niewielkie ilości drobnoustrojów z rodzaju Streptococcus spp, Staphylococcus spp. Bacteroides, Ureaplasma, Clostridium spp. i inne, które w odpowiednich warunkach (np. przy obniżonej odporności) mogą być przyczyną rozwoju infekcji. Oprócz bakterii, probiotyki ginekologiczne mogą zwierać składniki dodatkowe, takie jak: witamina E, kwas hialuronowy, inulina czy kwas L-askorbinowy. Substancje te nie tylko wspomagają namnażanie się bakterii probiotycznych, ale również przyczyniają się do nawilżania błony śluzowej pochwy. 

Probiotyk ginekologiczny – działanie  

Stosowanie probiotyku ginekologicznego umożliwia przywrócenie oraz utrzymanie prawidłowego środowiska pochwy, co zapobiega infekcjom bakteryjnym i grzybiczym. Dostarczane wraz z probiotykiem pałeczki kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus spp. wytwarzają kwas mlekowy, składający się z glikogenu, który wraz z pozostałymi kwasami organicznymi utrzymuje prawidłowe pH pochwy (pH 3,4-4). Kwaśny odczyn wydzieliny pochwowej nie sprzyja rozwojowi większości chorobotwórczych drobnoustrojów. Oprócz zakwaszania środowiska, pałeczki kwasu mlekowego wytwarzają nadtlenek wodoru o właściwościach bakteriobójczych, inhibitory proteaz ograniczające rozwój grzybów Candida albicans (działanie przeciwgrzybicze) oraz bakteriocyny – acidofilina, laktocydyna o działaniu bakteriostatycznym lub bakteriobójczym.

Równowaga mikrobiologiczna pochwy zachowana jest również dzięki prawidłowej liczebności pałeczek kwasu mlekowego, bowiem poprzez zajmowanie receptorów na powierzchni nabłonka pochwy wpływają na zmniejszenie liczebności chorobotwórczych organizmów. Brak wolnych receptorów dla patogenów, uniemożliwia im kolonizację pochwy i tym samym przeciwdziała rozwojowi infekcji.  

Probiotyk ginekologiczny – wskazania do stosowania 

Zmniejszona liczebność pałeczek kwasu mlekowego, a także brak możliwości osiągnięcia ich prawidłowej ilości powoduje zaburzenie równowagi ekosystemu pochwy. Konsekwencją tego są infekcje dróg moczowo-płciowych – pierwotne lub nawracające. W przypadku nawracających infekcji intymnych wskazane jest wykonanie diagnostyki mikroflory pochwy pod kątem jakościowym oraz ilościowym.

Do czynników negatywnie wpływających na florę bakteryjną pochwy, dla których zalecana jest kuracja probiotykami z kwasem mlekowym, zaliczamy: 

• przewlekłą antybiotykoterapię,  
• stosowanie dopochwowych leków przeciwbakteryjnych lub przeciwgrzybiczych, 
• antykoncepcję dopochwową, zaburzenia hormonalne, 
• zabiegi chirurgiczne w obrębie dróg moczowo-płciowych, 
• zaburzenia odporności, 
• źle zbilansowana dieta, bogata w tłuszcze, 
• korzystanie z jacuzzi, basenu lub toalet publicznych, 
• niewłaściwa higiena intymna, 
• wysoka aktywność seksualna z częstą zmianą partnerów, 
• palenie papierosów.  

Probiotyk ginekologiczny – tabletki, globulki, tampony probiotyczne. Jak wybrać najlepszy probiotyk dla kobiet? 

Probiotyki ginekologiczne, w zależności od miejsca podania, występują w dwóch postaciach: dopochwowej (globulki, czopki dopochwowe, żele dopochwowe, tampony i podpaski probiotyczne) lub doustnej. Wybór formy podania zależy od indywidualnych preferencji oraz fazy cyklu – w trakcie menstruacji aplikowane są doustne probiotyki oraz tampony lub podpaski probiotyczne. 

Zastosowanie doustnego probiotyku zapewnia podwójną ochronę, ze względu na kolonizację bakteriami probiotycznymi nie tylko pochwy, ale również odbytu, obejmując układ pokarmowy. Takie rozwiązanie jest istotne zwłaszcza przy doustnej antybiotykoterapii oraz nawracających zakażeniach grzybiczych, kiedy to drożdżaki migrują z okolic odbytu do pochwy, w znaczący sposób zmniejszając ryzyko ich wystąpienia. Podanie doustnego probiotyku wiążę się z dłuższym czasem zasiedlania przez bakterie – 14 dni w porównaniu do probiotyku dopochwowego, którego efekty działania pojawiają się już po 3 dniach, bezpośrednio w miejscu podania.  

Najlepszy probiotyk ginekologiczny, czyli jaki? 

Kryteria skuteczności i bezpieczeństwa w stosunku do drobnoustrojów mogących być uznane za probiotyczne zostały określone przez WHO i FAO. Zgodnie z wytycznymi, szczepy Lactobacillus spp. stosowane w probiotykach ginekologicznych powinny wykazywać: 

• antagonistycznie działanie wobec bakterii chorobotwórczych, 
• dużą zdolność przylegania do nabłonka pochwy, 
• odporność na sok żołądkowy oraz sole żółci (probiotyki doustne), 
• zdolność wytwarzania nadtlenku wodoru, bakteriocyn oraz innych substancji hamujących rozwój patogenów. 

Istotne jest, aby stosować probiotyk, zawierający bakterie probiotyczne dostosowane do flory docelowej populacji, skojarzone w prawidłowych proporcjach (podanie przez producenta CFU – colony-forming unit) oraz udowodnione działanie, poparte badaniami klinicznymi.