Jak najbardziej, obecnie także zdarzają się przypadki kiły. Kiła jest cykliczną chorobą zakaźną (trzy okresy), przenoszona jest przez bezpośredni kontakt, najczęściej w czasie stosunku płciowego. Możliwe jest także wewnątrzmaciczne zakażenie płodu. Kiła wywoływana jest przez bakterie o nazwie krętek blady (Treponema pallidum). Okres wylęgania choroby wynosi od 8 do 21 dni.
Jakie są objawy kiły?
Kiłę można podzielić na wrodzoną i nabytą.
Kiła nabyta przebiega w kilku okresach:
- Kiła pierwszorzędowa. W tym okresie pojawia się niebolesna, zaczerwieniona, podsychająca grudka. Jest ona zlokalizowana zazwyczaj na narządach płciowych i jest bardzo zaraźliwa. Jest to tzw. zmiana pierwotna, zanika ona samoistnie po około 5 tygodniach od zakażenia.
W okresie tym typowe jest też powiększenie pachwinowych węzłów chłonnych.
- Kiła drugorzędowa. Okres ten rozpoczyna się po upływie 2-3 miesięcy od zakażenia. Objawy są zwykle bardzo różnorodne. Głównie pojawiają się zmiany na skórze, o charakterze zakaźnej wysypki: zmiany mogą mieć postać plamek, grudek, strupków, płaskich kłykcin, zmiany mogą też lokalizować się na błonach śluzowych jamy ustnej. Może pojawić się też wypadanie włosów. Zdarza się, że w tym okresie kiły dochodzi do uogólnionego powiększenia się węzłów chłonnych. Okres kiły drugorzędowej może utrzymywać się nawet do pięciu lat, w tym okresie objawy mogą się zmieniać lub mogą nie występować w ogóle. W około 30% przypadków dochodzi do samoistnego wyleczenia.
- Kiła trzeciorzędowa. Występuje w okresie od 5 do 50 lat od zakażenia. W tym okresie powstają tzw. kilaki, typowa jest skłonność do martwiczego rozpadu zajętych tkanek. W skórze pojawiają się guzowate kilaki, mogą też być one obecne na języku, kilaki można też stwierdzić w kościach, mięśniach, sercu (we wsierdziu), płucach, żołądku, jelicie, odbytnicy, wątrobie i mózgu. Kiła w tym okresie może obejmować też układ nerwowy. Może dojść do kiłowych zmian w oponach mózgowo-rdzeniowych. Zdarza się też postępujące porażenie ze zmianami psychicznymi i intelektualnymi, końcową fazą jest otępienie. Zdarza się też zajęcie rdzenia kręgowego, co może powodować utratę czucia bólu na kończynach dolnych, problemy z chodzeniem, zdarza się też zespół Argylla-Robertsona (nierówność źrenic, wąskie źrenice, które są sztywne i nie reagują na światło i zbieżność).
Czym charakteryzuje się natomiast kiła wrodzona?
Aby doszło do jej rozwoju, noworodek musi ulec zakażeniu drogą wertykalną poprzez łożysko lub podczas porodu przez bezpośredni kontakt ze zmianą pierwotną na narządach płciowych matki. Karmienie piersią nie prowadzi do zakażenia, chyba że zmiana pierwotna zlokalizowana jest na piersi. Należy pamiętać o tym, że kiła u kobiet w ciąży prowadzi do poronienia samoistnego, śmierci płodu, porodu przedwczesnego lub właśnie rozwoju zakażenia pierwotnego. Ryzyko zakażenia płodu jest największe w drugim i trzecim trymestrze ciąży w przypadku kiły pierwotnej u ciężarnej. Włączenie leczenia przed 18 tygodniem ciąży zapobiega zazwyczaj pojawieniu się objawów klinicznych u noworodka, późniejsze zaś rozpoczęcie kuracji nie zawsze zapobiega rozwojowi późnych objawów kiły wrodzonej.
Jakie są objawy kiły wrodzonej?
60% noworodków rodzi się bez żadnych objawów. Objawy zaczynają rozwijać się u nich najczęściej pomiędzy 3 a 8 miesiącem życia, czasami mogą się też rozwinąć nawet po wielu miesiącach i latach. Kiła wrodzona może przebiegać jako kiła wczesna i późna.
W przypadku wczesnej postaci kiły wrodzonej objawy pojawiają się w ciągu dwóch pierwszych lat życia dziecka. Zalicza się do nich
- powiększenie wątroby i śledziony
- plamisto-grudkową wysypkę na powierzchni dłoniowej rąk i stóp
- surowiczą wydzielina z nosa, jest to tzw. sapka kiłowa
- w zdjęciach radiologicznych można stwierdzić objawy zapalenia chrząstki i kości w okolicy ich przynasad oraz objawy zapalenia okostnej.
- wewnątrzmacicznie można stwierdzić uogólniony obrzęk płodu oraz opóźnienie wzrostu.
W przypadku postaci późnej kiły wrodzonej objawy pojawiają się powyżej drugiego roku życia. Zalicza się do nich charakterystyczna triadę Hutchinsona, do której zalicza się:
- uszkodzenie zębów,
- śródmiąższowe zapalenie rogówki,
- głuchotę.
Ponadto dla tej postaci kiły charakterystyczne są też bruzdy wokół ust i odbytu, które mają promienisty układ. Typowy jest też siodełkowaty nos. Późna postać kiły nie jest zakaźna.
Jak rozpoznaje się kiłę wrodzoną?
Kiłę wrodzoną rozpoznaje się na podstawie objawów i badań zarówno u matki, jak i u płodu i noworodka. U matki należy brać pod uwagę objawy kliniczne kiły, powinno się też uwidocznić krętki w materiale pobranym ze zmiany pierwotnej lub w treści z węzłów chłonnych. Każda kobieta w ciąży powinna być w czasie jej trwania dwukrotnie zbadana pod kątem zakażenia krętkiem kiły: badanie powinno być wykonane w czasie pierwszej wizyty oraz w czasie trzeciego trymestru ciąży. W badaniach przesiewowych wykorzystuje się testy nieswoiste, zwykle
VDRL. Każdy dodatni odczyn nieswoisty wymaga potwierdzenia bardziej specjalistycznym odczynem krętkowym. U płodu natomiast można uwidocznić uogólniony obrzęk oraz powiększenie wątroby i śledziony w czasie wykonywania badania usg. Ponadto powinno się zbadać swoiste przeciwciała IgM w krwi płodu oraz płyn owodniowy. W badaniach noworodka należy uwidocznić krętki w krwi lub w tkankach, należy wykonać też badanie histopatologiczne łożyska i badanie radiologiczne kości. Oznacza się też odczyny serologiczne: czterokrotnie wyższe niż matczyne miano przeciwciał we krwi żylnej (nie pępowinowej) w odczynach nieswoistych lub dodatni odczyn fluorescencyjny sugeruje zakażenie kiłą. Należy pamiętać, że ujemny wynik testu VDRL po urodzeniu nie wyklucza kiły wrodzonej! U noworodków z klinicznymi objawami kiły wrodzonej trzeba też koniecznie wykonać badanie okulistyczne.
Jak należy leczyć kiłę?
Zarówno kiłę wrodzoną, jak i kiłę nabytą, należy leczyć za pomocą penicyliny, która w tym przypadku jest lekiem z wyboru. Kobieta w ciąży z dodatnim odczynem serologicznym w kierunku kiły powinna być poinformowana o ryzyku zakażenia innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, między innymi wirusem HIV, chlamydią, rzeżączką oraz wirusami Herpes.