Badania na choroby weneryczne – jakie są rodzaje badań na choroby przenoszone drogą płciową i kiedy je wykonać?
Bartłomiej Śmieszniak

Badania na choroby weneryczne – jakie są rodzaje badań na choroby przenoszone drogą płciową i kiedy je wykonać?

Choroby weneryczne to choroby przenoszone drogą płciową, wywoływane przez wirusy, grzyby, bakterie oraz pasożyty. Do zachorowania dochodzi najczęściej na skutek kontaktów seksualnych odbywanych bez zabezpieczenia. Niektóre choroby przenoszone drogą płciową dają charakterystyczne objawy, inne zakażenia przebiegają bezobjawowo lub skąpoobjawowo. Jakie istnieją rodzaje badań na choroby weneryczne, które można wykonać w celu przeprowadzenia diagnozy? Do jakiego lekarza udać się w tym celu? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Badania na choroby weneryczne – czym są choroby weneryczne?

Choroby weneryczne rozwijają się w układzie moczowym oraz płciowym. Rozprzestrzeniają się poprzez kontakty seksualne: pochwowe, analne i oralne. Choroby te mogą się objawiać pod różnymi postaciami: patologicznych wydzielin z pochwy, cewki moczowej czy odbytu, zmian na powierzchni skóry i błon śluzowych, przebarwień, owrzodzeń, uczucia pieczenia, bólu narządów płciowych, obniżenia odporności, nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych.

Jeżeli zaobserwujesz u siebie któryś z powyższych objawów, należy się zgłosić do lekarza pierwszego kontaktu lub do wenerologa (dermatologa) czy ginekologa.

Gdzie wykonać badanie w kierunku choroby przenoszonej drogą płciową?

Lekarz po przeprowadzeniu badania fizykalnego może postawić wstępne rozpoznanie chorób wenerycznych na podstawie charakterystycznych objawów lub zlecić dodatkowe analizy. W większych miastach istnieją punkty konsultacyjno–diagnostyczne, w których można wykonać darmowe badania na HIV i HCV. Dla osób chcących przebadać się prywatnie, laboratoria komercyjnie oferują specjalne pakiety badań na choroby weneryczne. 

Powiązane produkty

Rodzaje badań na choroby weneryczne – z krwi, wymazy, testy

Istnieją różne metody diagnostyczne chorób wenerycznych w zależności od patogenu, który powoduje daną jednostkę chorobową. Do badania pobrane mogą zostać: krew, wymazy ze zmiany na skórze, wymazy błony śluzowej narządów płciowych, wydzieliny oraz wycinki ze zmian. Do wykrycia danego patogenu stosowane są różne metody, np.: 

  • badania serologiczne – badania, które wykrywają we krwi przeciwciała przeciwko danym drobnoustrojom lub ich antygeny, 
  • badania molekularne na materiał genetyczny, głównie PCR, z różnych materiałów, takich jak np. wydzielina z błony śluzowej, krew,
  • hodowle drobnoustrojów,
  • badania histopatologiczne, np. przy nieprawidłowym wyniku cytologii,
  • testy enzymatyczne,
  • testy mikroskopowe.

Badania na choroby weneryczne – badanie na HIV

W diagnostyce HIV początkowo wykonywane są testy przesiewowe z krwi żylnej. Przeprowadza się testy, które wykrywają same specyficzne przeciwciała produkowane przez organizm po kontakcie z HIV oraz testy na przeciwciała i cząstkę wirusa – antygen p24. Aby potwierdzić dodatni wynik testu przesiewowego, należy wykonać powyższe testy ponownie, a przy dwóch dodatnich wynikach, potwierdzić testem Western blot. Czasem lekarz zleca również badanie molekularne stosowane do wykrycia RNA wirusa HIV, które również musi zostać potwierdzone testem Western-blot.

Do zakażenia nie doszło, jeśli wynik testu przesiewowego jest ujemny i minęło 12 tygodni od ryzykowanego stosunku.

Badania na choroby weneryczne – badania na chlamydię

Podstawowymi metodami wykrycia Chlamydia trachomatis są oznaczenia stężenia immunoglobulin IgM i IgG oraz wymaz ze zmian na narządach płciowych. Innymi badaniami oraz metodami wykrywania chlamydii są: hodowla komórkowa, która może dać fałszywie ujemny wynik (komórki pobrane do badania mogą umrzeć, zanim wyhodują się bakterie), badanie metodą immunofluorescencji bezpośredniej (DFA), test metodą immunoenzymatyczną (EIA), metodami opartymi na wykrywaniu DNA (PCR, LCR) oraz testy enzymatyczne. Te ostatnie są proste do wykonania, dlatego można je zrobić na miejscu w gabinecie lekarskim, są jednak mało wiarygodne. Ważne jest, aby wykluczyć w badaniu mikroskopowym wydzieliny rzeżączkę oraz rzęsistkowicę.

Badania na choroby weneryczne – badania na opryszczkę narządów płciowych

Pierwotne zakażenie wirusem opryszczki jest spowodowane wirusem HSV-1, nawrotowe wirusem HSV-2. Wygląd zmian jest na tyle charakterystyczny (bolesne, mnogie pęcherzyki lub owrzodzenia), że umożliwia ustalenie rozpoznania na podstawie samego badania lekarskiego. Gdy podejrzewa się zakażenie narządów lub przebieg choroby jest ciężki, należy wykonać badania dodatkowe. 

Potwierdzenia opryszczki narządów płciowych dokonuje się za pomocą hodowli wirusów na kulturach tkankowych (jest to preferowane badanie dla opryszczki narządów płciowych) oraz badań serologicznych wykrywających przeciwciała przeciwko swoistej glikoproteinie G2 dla HSV-2 lub badań PCR na materiał genetyczny.

Badania na choroby weneryczne – badania na kiłę

W trakcie zakażenia wywołującym kiłę krętkiem bladym organizm produkuje przeciwciała skierowane przeciw antygenom bakterii. Przeciwciała te można podzielić na dwa typy:

  • przeciwciała reaginowe, które skierowane są przeciwko lipidowym składnikom bakterii, wykrywamy je poprzez testy: VDRL (Veneral Disease Research Laboratory) – mikroskopowy test kłaczkowania, USR (Unheated Serum Reagin) – makroskopowy test kłaczkowania z nieogrzewaną surowicą,
  • przeciwciała swoiste przeciw antygenom krętków Treponema pallidum,
  • FTA-ABS (Fluorescent Treponemal Antibody Absorbent Test) – test immunofluoroscencji krętków w modyfikacji absorpcyjnej,
  • TPHA (Treponema Pallidum Hemagglutination Assay) – test hemaglutynacji.

Do badań przesiewowych używa się badań VDRL lub USR. Aby sprawdzić, jaka jest odpowiedź organizmu na terapię oraz czynność choroby, wykonuje się badanie VDRL. Natomiast do potwierdzenia rozpoznania u pacjentów z dodatnim wynikiem testu reaginowego przeprowadza się badania FTA-ABS lub TPHA.

Badania na choroby weneryczne – badanie na wirusowe zapalenie wątroby typu B i C

Rozpoznanie wirusowego zapalenia wątroby typu B oraz C przeprowadza się za pomocą badania na obecność specyficznych markerów dla tej choroby z próbki krwi. W zależności od typu wirusa zapalenia wątroby wyróżnia się różne markery wirusowego zapalenia wątroby.

Dla wirusowego zapalenia wątroby typu B wyróżnia się markery:

  • HBsAg – antygen HBs, jego obecność we krwi świadczy o ostrym lub przewlekłym zakażeniu HBV, może pojawić się we krwi jeszcze przed wystąpieniem objawów choroby,
  • anty-HBs – powstaje w odpowiedzi na kontakt z antygenem HBs i jest wykorzystywany jako badanie przesiewowe. Pojawia się u osób szczepionych przeciw HBV. Oznacza trwający proces zdrowienia lub odporność na infekcję, 
  • anty-HBc IgM – powstaje na skutek niedawnego zakażenia wirusem HBV (do pół roku) i oznacza ostrą fazę zapalenia. Najczęściej pojawia się razem z objawami zapalenia wątroby,
  • anty-HBc IgG – przeciwciało przeciwko antygenowi rdzeniowemu, świadczy o aktywnym przewlekłym oraz przebytym zakażeniu wirusem,
  • HBeAg – wydzielniczy antygen HBe, informuje o aktywnej replikacji wirusa, która powoduje dużą zakaźność chorego i duże ryzyko transmisji HBV. Obecność tego markera w okresie trzech miesięcy od zainfekowania może oznaczać rozpoczęcie fazy przewlekłej zakażenia,
  • anty-HBe – oznacza najczęściej tzw. serokonwersję w układzie „e” – przestaje występować antygen Hbe, ponieważ organizm wytworzył przeciw niemu przeciwciało. Świadczy o zdrowieniu pacjenta,
  • HBV-DNA – jego oznaczenie daje szansę na wykrycie obecności materiału genetycznego wirusa HBV, a także określenie liczby jego cząstek. Badanie umożliwia kontrolę przebiegu choroby. Badanie wykonuje się metodą PCR.

Dla wirusowego zapalenia wątroby typu C wyróżnia się markery:

  • anty-HCV – gdy jest wykryty, oznacza, że człowiek miał kontakt z wirusem HCV, rozwinęła się u niego ostra lub przewlekła faza zakażenia albo kiedyś przebył zakażenie, 
  • HCV-RNA – test pozwala wykryć materiał genetyczny wirusa. Służy też do kontroli odpowiedzi organizmu na leczenie. Badanie wykonuje się metodą PCR.

W zależności od kombinacji antygenów oraz przeciwciał można określić, czy pacjent jest lub był zakażony, jaka jest aktywność choroby, jej monitorowanie oraz prognozę odnośnie do rozwoju choroby.

Badania na choroby weneryczne – badania na rzeżączkę

Aby stwierdzić, że doszło do zakażenia rzeżączką, trzeba wykazać obecność dwoinek rzeżączki – w tym celu wykorzystuje się bezpośredni rozmaz z wydzieliny z cewki moczowej, szyjki macicy, odbytnicy lub gardła. Innymi sposobami są hodowla na podłożu selektywnym albo testy wykrywające DNA N.gonorrhoeae – metoda wykorzystywana głównie wtedy, gdy choroba przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo.

Badania na choroby weneryczne – badania w kierunku kandydozy

Na rozpoznanie kandydozy pochwy naprowadzają charakterystyczne objawy, takie jak: swędzenie, pieczenie okolic intymnych, ból przy oddawaniu moczu, dziwna wydzielina pochwowa, zmiany obrzękowo–rumieniowe w okolicy sromu, pachwin i odbytu. W celu potwierdzenia lekarz zleca badanie mykologiczne (wykrywające infekcje grzybicze) próbek pobranych ze zmian.

Badania na choroby weneryczne – badanie na kłykciny kończyste

Kłykciny kończyste to zmiany występujące na narządach płciowych. Są płaskie, grudkowate lub uszypułowane. Nie trzeba w tym przypadku wykonywać biopsji ani badania histologicznego, chyba że zmiany mają niespecyficzny wygląd lub nie ulegają regresji po leczeniu. Najlepszą metodą wykrycia infekcji jest rozpoznanie DNA HPV za pomocą PCR. 

Kobiety aktywne seksualnie powinny przeprowadzić test na kłykciny kończyste bez względu na liczbę partnerów oraz stosunków nawet po wieloletniej przerwie w prowadzeniu życia płciowego. Test jest zalecany również mężczyznom, którzy mieli więcej niż jedną partnerkę seksualną.

Badania na choroby weneryczne – badanie na ureaplazmę

Ureaplasma urealyticum to drobnoustrój żyjący wewnątrzkomórkowo (trudno go wykryć, ponieważ ukrywa się w środku komórki). Najlepszą metodą wykrycia ureaplazmy jest PCR z wymazu z cewki moczowej i szyjki macicy.

Badania na choroby weneryczne – badania w kierunku rzęsistkowicy

W celu rozpoznania rzęsistka pochwowego przeprowadza się badanie mikroskopowe wydzielin pobieranych z pochwy u kobiet i z cewki moczowej u mężczyzn. W przypadku uzyskania ujemnych wyników badania mikroskopowego można założyć hodowlę w warunkach beztlenowych w celu wyhodowania patogenu. 

Kiedy wykonać badanie w kierunku choroby wenerycznej?

Choroby weneryczne często przebiegają bezobjawowo, dlatego jest szczególnie ważne, aby osoby aktywne seksualnie, z dużą liczbą partnerów oraz wykazujące niebezpieczne zachowania seksualne, jak współżycie z przypadkowymi osobami, przeprowadzały profilaktyczne badania w kierunku wyżej wymienionych chorób.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wazektomia – na czym polega? Jak się ją wykonuje i czy jest odwracalna?

    Wazektomia to zabieg mikrochirurgiczny polegający na przecięciu i podwiązaniu nasieniowodów. Jest uważany za jedną z najskuteczniejszych metod antykoncepcyjnych. Co więcej, procedura ta nie wpływa na gospodarkę hormonalną mężczyzny. Na czym polega wazektomia i jaka jest skuteczność zabiegu?

  • Zioła na menopauzę – jakie złagodzą objawy klimakterium?

    Około 50. roku życia u kobiet wygasa czynność hormonalna jajników, następuje spadek poziomu estrogenów i zanika miesiączka. Rozpoczyna się szczególny okres życia kobiety, jakim jest menopauza, inaczej nazywana klimakterium lub przekwitaniem. Niedobór estrogenów powoduje występowanie wielu uciążliwych objawów. By menopauza była nieco przyjemniejszym okresem w życiu, wiele kobiet sięga po zioła pozwalające na złagodzenie objawów klimakterium. Które zioła warto wybrać i jak je bezpiecznie stosować?

  • Życie seksualne seniorów – zalety i przeciwwskazania

    Seksualność osób w podeszłym wieku (który obecnie często określa się na powyżej 67 roku życia) zderza się ze ścianą nieścisłości i społecznych stereotypów. Długość życia ulega wydłużeniu, społeczeństwo starzeje się, a postrzeganie miłości i relacji przechodzi głęboką zmianę, stąd zagadnieniom dotyczącym życia seksualnego seniorów powinna być poświęcona szczególna uwaga. Przyjrzyjmy się sferze seksualności w starszym wieku oraz związanymi z nią faktami i mitami.

  • Aseksualizm (aseksualność) – na czym polega „czwarta orientacja”?

    Statystyki pokazują, że na świecie jest około 1 proc. osób aseksualnych. Aseksualizm jest definiowany jako brak pożądania seksualnego wobec ludzi lub innych obiektów. Przez długi czas traktowany był jako pewne zaburzenie, obecnie jednak istnieją dyskusje dotyczące zaklasyfikowania aseksualizmu jako czwartej orientacji seksualnej. Na czym polega aseksualizm? Czy może być uznany za czwartą orientację seksualną?

  • Orgazm łechtaczkowy – jak go osiągnąć?

    Ośrodek kary i nagrody w mózgu potrafi wpędzić w uzależnienia, a przynajmniej motywować do osiągania przyjemności. Jednym z jej źródeł może być satysfakcja seksualna, czyli orgazm. Co ciekawe, w świecie zwierząt potrzeby seksualne wynikają głównie z instynktu rozrodczego, chęci przekazania genów potomstwu i przedłużenia istnienia gatunku. Z czym wiąże się przyjemność odczuwana przez ludzi podczas intymnego zbliżenia?

  • Petting – czym jest? Jak go uprawiać? Bezpieczeństwo

    Petting to forma aktywności seksualnej, która jest alternatywą dla stosunku seksualnego. Często wykorzystywany jest w celu lepszego poznania ciała partnera lub partnerki, ale może jednocześnie stanowić jedyną możliwą formę aktywności seksualnej dla niektórych osób. Jak bezpiecznie uprawiać petting?

  • Orgazm sutkowy – czy istnieje?

    Od wieków piersi są uważane za atrybut kobiecości, a stosowane już w średniowieczu gorsety miały za zadanie eksponować wdzięki dam. Na przestrzeni lat niewiele się zmieniło w kwestiach estetycznych, jednak aktualnie piersi są postrzegane nie tylko jako źródło męskiej przyjemności. Seksuolodzy coraz częściej zwracają uwagę na rolę sutków w osiąganiu satysfakcji seksualnej przez kobiety.

  • Orgazm wielokrotny – czy jest możliwy? Jak go osiągnąć u kobiety i u mężczyzny?

    Orgazm wielokrotny, czyli kaskadową rozkosz seksualną, mogą osiągnąć zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Uważa się jednak, że to przedstawicielki płci pięknej przeżywają go częściej. Tajemnica tkwi w odpowiedniej technice i kontroli napięcia seksualnego.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.