Kobieta dmuchająca nos z objawami alergicznymi
Zuzanna Kręcisz

Czym się różnią alergia, uczulenie, nietolerancja i nadwrażliwość?

Potocznie często operujemy wymiennie pojęciami, takimi jak alergia, uczulenie, nietolerancja i nadwrażliwość – dla wielu są to wręcz synonimy. Czy jednak rzeczywiście oznaczają one dokładnie to samo? Warto poznać zasadnicze różnice między nimi.

W przypadkach nasilania objawów w postaci kataru, wysypek, pokrzywek czy dolegliwości gastrycznych, określenia uczulenie, alergia, nadwrażliwość i nietolerancja są powszechnie używane i często stosowane zamiennie. Czy słusznie? Czy oznaczają one to samo?

Czym jest alergia? Rodzaje i objawy alergii

Alergia jest to rodzaj nadwrażliwości, tak zwana nadwrażliwość alergiczna. Jest to choroba, której objawy uzależnione są od reakcji układu immunologicznego. W wyniku kontaktu z alergenem układ odpornościowy produkuje swoiste przeciwciała (IgE). Przeciwciała zwane inaczej immunoglobulinami mają za zadanie unieszkodliwić alergen i usunąć go z organizmu. Pod ich wpływem wydzielana jest m.in. histamina – związek, który jest głównym winowajcą i sprawcą powstania objawów alergicznych. Jednym ze sposobów podzielenia alergii na rodzaje jest różnicowanie ze względu na to, w jaki sposób dochodzi do kontaktu z alergenem. Wyróżnić możemy alergię wziewną, kontaktową i pokarmową.

Objawy alergii występują zazwyczaj w krótkim czasie po kontakcie z alergenem. Najbardziej niebezpiecznym jest natychmiastowa trudność z oddychaniem oraz wstrząs anafilaktyczny. Reakcje kontaktowe, np. uczulenie na płyn do naczyń zazwyczaj mają charakter miejscowy i objawiają się zaczerwienieniem, wysypką, pokrzywką, swędzeniem czy obrzękiem. Reakcje po kontakcie alergenu z błonami śluzowymi układu oddechowego lub pokarmowego mogą obejmować: obrzęk i uczucie pieczenia w gardle, astmę, kaszel, katar, uczucie „zatkanego nosa”, łzawienie oczu oraz ból brzucha i wodnistą biegunkę.

Alergia a nadwrażliwość

Nadwrażliwość to pojęcie określane jako stan powtarzających się w organizmie objawów chorobowych. Można ją podzielić na alergiczną (czyli alergię) i niealergiczną. Alergia jest rodzajem nadwrażliwości, ale nadwrażliwość nie musi być alergią. Nadwrażliwość niealergiczna to grupa reakcji organizmu niezależnych od układu odpornościowego i produkcji przeciwciał IgE. Zaliczamy do niej: nietolerancje nieimmunologiczne, reakcje autoimmunologiczne i IgG zależne oraz reakcje pseudoalergiczne. 

Alergia a uczulenie

Uczulenie to inaczej alergia. Polega ona na nasilonej, nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na obce dla organizmu substancje – alergeny. U osób zdrowych substancje te nie powodują żadnych dolegliwości, natomiast u alergików (osób uczulonych) wywołują wiele uciążliwych, a czasem wręcz niebezpiecznych dla zdrowia i życia reakcji. Uczulenie pojawia się tylko po kontakcie z alergenem, który zostaje rozpoznany przez układ immunologiczny.

Charakterystyczne dla uczulenia jest szybkie występowanie objawów nawet po kontakcie z niewielką ilością alergenu. Alergia daje pozytywne wyniki w testach skórnych. Najczęstszymi alergenami są pyłki roślin, roztocza, pleśnie, naskórek, ślina i mocz zwierząt, jad owadów błonkoskrzydłych, leki i pokarm, np. jajka, mleko krowie, orzechy, skorupiaki i ryby.

Uczulenie a pokrzywka alergiczna (wysypka alergiczna)

Definicja pokrzywki to obrzęk skóry właściwej w wyniku rozszerzenia i zwiększenia przepuszczalności naczyń krwionośnych, który objawia się charakterystycznym bąblem pokrzywkowym. Bąble pojawiają się nagle i wizualnie przypominają te po ukłuciu żądła owada lub po dotknięciu pokrzywą (stąd nazwa choroby). Są lekko uwypuklone ponad powierzchnię skóry. Mają kolor różowy lub czerwony i zwykle intensywnie swędzą. Ich wielkość to kilka milimetrów do kilkunastu centymetrów. Pokrzywka alergiczna nazywana wysypką alergiczną powstaje w wyniku uczulenia, czyli reakcji alergicznej na:

  • pokarm, np. orzechy i orzeszki ziemne, ryby, skorupiaki, pszenicę (gluten), jajka, mleko, soję i różne owoce;
  • leki – niektóre antybiotyki czy środki miejscowo znieczulające;
  • alergeny wziewne, krzyżujące się z jedzeniem np. brzoza – jabłko, orzechy laskowe i pomidor, bylica – seler i kiwi;
  • ukąszenie owada błonkoskrzydłego

Podstawą leczenia pokrzywki alergicznej jest wyeliminowanie czynnika wywołującego – alergenu oraz leki przeciwhistaminowe.

W przypadku niemowląt i dzieci, kiedy pojawią się rozległe zmiany, którym towarzyszy obrzęk naczynioruchowy i dokuczliwy świąd, należy udać się do szpitala lub pilnie skonsultować się z lekarzem. Może być konieczność podania szybko działających leków przeciwzapalnych i przeciwobrzękowych. Obrzęk naczynioruchowy w obrębie gardła lub krtani może stanowić zagrożenie życia. Istnieje też ryzyko nagłego spadku ciśnienia krwi.

Rodzajów pokrzywki jest bardzo wiele i nie wszystkie mają podłoże alergiczne, np. pokrzywka cholinergiczna powstająca w wyniku wzrostu temperatury ciała po ogrzaniu lub wysiłku fizycznym. Pojawia się w ciągu 2 do 20 minut. Największą niewiadomą jest pokrzywka idiopatyczna. Może mieć charakter ostry lub przewlekły, natomiast jej przyczyny nie są znane.

Co to jest nietolerancja i jakie są jej rodzaje?

Nietolerancja jest to rodzaj nadwrażliwości niealergicznej. W jej powstawaniu nie uczestniczy układ odpornościowy. Mówimy o niej w kontekście niealergicznej nadwrażliwości pokarmowej, czyli takiej, której nie wywołuje alergen, lecz układ pokarmowy nie posiada enzymów do strawienia konkretnego pożywienia, np. nietolerancja laktozy, galaktozy czy fruktozy. Może dotyczyć również sytuacji spożycia produktów zawierających histaminę i tyraminę, a także kofeinę i glutaminian sodu. O reakcji nietolerancji mówimy również w przypadku nadwrażliwości niealergicznej na leki czy żywność zawierające salicylany. Produktami, które najczęściej wywołują reakcje nietolerancji są: nabiał zawierający laktozę, pomidory, pory, kapusta, wołowina, dojrzewające sery, czerwone wino, owoce, miód i kiszonki.

Jak objawia się nietolerancja alergiczna?  

Nietolerancja nie ma charakteru alergii, choć jej objawy mogą być bardzo zbliżone. Objawami nietolerancji mogą być zmiany skórne w postaci wysypki, świądu, zaczerwienienia i atopowego zapalenie skóry (AZS). Ze strony przewodu pokarmowego mogą pojawiać się biegunki, wymioty, nudności i bóle brzucha oraz wzdęcia. Układ oddechowy manifestuje nietolerancję nieżytem nosa i dusznością. Niekiedy pojawiają się objawy niespecyficzne – migreny, bóle stawów, osłabienie i zaburzenia nastroju.

Powiązane produkty

Jak odróżnić alergię od nietolerancji?

Alergia i nietolerancja powstają na skutek innych mechanizmów, ich objawy mogą być jednak zbliżone. Zasadniczą różnicą jest częstość występowania. Zdecydowanie częściej nieprzyjemne objawy świadczą o nietolerancji. Problem niedoborów enzymatycznych dotyczy bowiem blisko 30% społeczeństwa. Elementem różnicującym jest również czas wystąpienia pierwszych objawów – alergia występuje tuż po spożyciu alergenu, nietolerancja pojawia się nawet z kilkudniowym opóźnieniem. W przypadku nietolerancji (w odróżnieniu od alergii) niewielka ilość składnika nie wywołuje zazwyczaj niepożądanych objawów oraz ma łagodny przebieg.

  1. A. Błońska, K. Łokieć, E. Walecka-Kapica, Alergia czy nietolerancja pokarmowa – różnice i podobieństwa, Gastroenterologia Praktyczna" 2013.
  2. R. Rosello, Alergie naturalne sposoby leczenia, Warszawa 2009.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zawał serca – objawy, przyczyny, rozpoznanie, zapobieganie

    Zawał serca to jedna z głównych przyczyn zgonów wśród Polaków. Najbardziej charakterystyczny objaw zawału serca – silny, narastający ból w klatce piersiowej, utrzymujący się dłużej niż 20 minut – jest pilnym wskazaniem do wezwania pomocy medycznej.

  • Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny, objawy, leczenie

    Choroba Leśniowskiego-Crohna jest przewlekłą, nieuleczalną chorobą, powodującą znaczne pogorszenie jakości życia. Początek choroby ma charakter skryty i przebiega skąpoobjawowo, utrudniając postawienie prawidłowego rozpoznania. Chorzy w toku trwania choroby często wymagają interwencji chirurgicznej z powodu powikłań jelitowych. Jak wygląda diagnostyka i terapia osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna? Zapraszamy do zapoznania się z treścią artykułu.

  • Ortoreksja – na czym polega? Skutki, objawy i leczenie obsesji na punkcie zdrowego żywienia

    Ortoreksja jest zaburzeniem odżywiania, które polega na obsesji na punkcie zdrowego żywienia. Osoba cierpiąca na ortoreksję stopniowo zmienia nawyki żywieniowe po to, by jej dieta była idealna dla zdrowia. Niestety, ortorektyk nigdy nie osiąga pożądanej poprawy menu, a przez ciągłą eliminację nawet całych grup produktów zaczyna chorować. Jak rozpoznać ortoreksję i w jaki sposób ją leczyć?

  • Reumatyzm – przyczyny, objawy, leczenie chorób reumatycznych. Fizjoterapia przy reumatyzmie

    Reumatyzm to potoczna nazwa grupy schorzeń o podłożu zapalnym, która obejmuje choroby mięśni, stawów i kości. Najczęściej występujące objawy chorób reumatycznych to ból i obrzęk stawów, sztywność, ograniczenie ich ruchomości. Nieleczony reumatyzm może doprowadzić do znacznego ograniczenia sprawności. Jak wygląda rehabilitacja w schorzeniach reumatoidalnych?

  • Osteoporoza – przyczyny, objawy, badania, leczenie, rehabilitacja, zapobieganie zmianom osteoporotycznym

    Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, która polega na stopniowym zaniku masy kostnej. Na skutek obniżenia gęstości mineralnej kości dochodzi do osłabienia ich struktury, co objawia się zwiększoną podatnością na złamania. Na zachorowanie narażone są przede wszystkim osoby starsze, szczególnie kobiety w wieku okołomenopauzalnym, choć na osteoporozę mogą cierpieć także mężczyźni, a nawet dzieci. Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia zmian osteoporotycznych?

  • Szpiczak mnogi – przyczyny, objawy, leczenie

    Szpiczak mnogi należy do chorób krwi i szpiku kostnego. Chociaż nie ustalono dotychczas konkretnych przyczyn tej dolegliwości, tak bez wątpienia można powiedzieć, że do jej rozwoju przyczyniają się długotrwałe infekcje bakteryjne lub wirusowe, promieniowanie jonizujące i narażenie na szkodliwe substancje chemiczne. Jak wyglądają nowoczesne sposoby leczenia szpiczaka, jakie są rokowania i czy podczas wizyty u lekarza pierwszego kontaktu można dokonać wstępnej diagnozy tej choroby?

  • Rak trzustki – przyczyny, objawy, diagnostyka, rokowania, leczenie

    Rak trzustki jest jednym z nowotworów, które przez długi czas nie dają żadnych dolegliwości, a pierwsze symptomy są niespecyficzne. Wśród początkowych objawów raka trzustki wymienia się m.in. ogólne osłabienie, nudności, szybkie uczucie sytości czy tłuszczowe stolce. Jak wygląda jego leczenie?

  • Lobotomia – czym jest? Jak wyglądała? Dlaczego już się jej nie praktykuje?

    Lobotomia to jedna z najbardziej kontrowersyjnych technik chirurgicznych w historii medycyny. Chociaż z dzisiejszej perspektywy wydaje się to nie do uwierzenia, ten niezwykle inwazyjny i wiążący się z wielkim ryzykiem zabieg był swego czasu bardzo popularny.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij