Alergia na gluten – fakty i mity. Czym się różni alergia pokarmowa od nietolerancji glutenu?
Agnieszka Szałańska

Alergia na gluten – fakty i mity. Czym się różni alergia pokarmowa od nietolerancji glutenu?

Coraz więcej osób przechodzi na dietę bezglutenową. Bez wskazań lekarza, bez potwierdzonej alergii na gluten, profilaktycznie, „dla zdrowia”. Czy gluten faktycznie jest tak niebezpieczny dla zdrowia, jak mogłoby się wydawać? Czy warto z niego rezygnować, jeśli nie stwierdzono u nas żadnej alergii na gluten? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

W 2011 roku Peter Gibson z Monash University w Australii opublikował wyniki podwójnie ślepych, randomizowanych badań sugerujące, że gluten może wywoływać niekorzystne objawy również u osób, u których nie stwierdzono celiakii, a nadwrażliwość na gluten jest całkiem powszechnym zjawiskiem. Gdy informacje te dotarły do opinii publicznej, świat dosłownie zwariował na punkcie diety bezglutenowej i produktów bezglutenowych. Dwa lata później, po krytyce ze strony środowiska naukowego, Gibson powtórzył swoje badania, gdyż miał wątpliwości co do metod zastosowanych we wcześniejszym eksperymencie. Ostatecznie odwołał swoje poprzednie wyniki, jednak ta informacja nie odbiła się już tak szerokim echem. 

Alergia na gluten – czym właściwie jest gluten?

Gluten jest mieszaniną białek pochodzenia roślinnego – gluteliny i gliadyny z pszenicy, sekaliny z żyta, hordeiny z jęczmienia lub aweniny z owsa. Wbrew powszechnej opinii nie występuje on w „czystej postaci” w mące, ale jest tworem sztucznym, który powstaje podczas mieszania mąki z wodą.

Przykładem takiego skoncentrowanego glutenu może być seitan, zwany też mięsem Buddy – to białkowy substytut mięsa w diecie wegańskiej, uzyskiwany w wyniku wymycia skrobi z surowego ciasta. Dzięki swoim właściwościom gluten znalazł szerokie zastosowanie w piekarnictwie i cukiernictwie – tworzy usieciowione struktury, które wpływają np. na elastyczność i zwięzłość, co znacznie podnosi jakość i atrakcyjność wypieków.

Alergia na gluten – garść informacji

Jak to właściwie możliwe, że gluten, od zawsze obecny w diecie człowieka, nagle stał się „wrogiem publicznym” numer jeden? Wszystkiemu winny jest postęp technologiczny, który wkradł się również do rolnictwa. Modyfikacje genetyczne zbóż, a zwłaszcza pszenicy, doprowadziły do wzrostu zawartości tego białka w zbożach. Poza tym gluten, dzięki swoim właściwościom, jest nie tylko składnikiem zbóż i ich przetworów, ale producenci dodają go także do całej masy produktów, o których nawet nie pomyślelibyśmy, że mogą zawierać gluten. To na przykład różnego rodzaju produkty mleczne, proszki do pieczenia, słodycze, wysoko przetworzona żywność, gotowe sosy, chipsy, piwo, a nawet parówki czy wędliny. W związku z tym spożycie glutenu jest dzisiaj znacznie wyższe niż za czasów naszych dziadków.

Polecane dla Ciebie

Alergia na gluten – pszenica na celowniku

Żeby w ogóle zacząć rozmawiać o alergii na gluten, warto wyjaśnić podstawowe pojęcia, które zazwyczaj są mylone lub niewłaściwie używane, co wprowadza dodatkowy zamęt. Czy w ogóle istnieje alergia na gluten? Co to jest alergia na pszenicę? Czy alergia na gluten to to samo co nietolerancja glutenu? Czym różni się celiakia od nadwrażliwości na gluten? To bardzo ważne, żeby umieć odróżnić te stany chorobowe – wbrew pozorom mają odmienne przyczyny, a co za tym idzie, wymagają specyficznych, odmiennych sposobów leczenia. Nadwrażliwość pokarmowa może być spowodowana udziałem mechanizmów immunologicznych lub też nie. Jeśli w reakcje zaangażowany jest układ immunologiczny, mamy do czynienia z alergią pokarmową, jeśli nie – możemy mówić o nietolerancji. Podsumowując – jeśli mówimy o „alergii na gluten”, to tak naprawdę mamy na myśli albo alergię na pszenicę, albo celiakię, albo nieceliakalną nietolerancję glutenu (NNG).

Schorzeniem ściśle związanym z glutenem jest celiakia – to trwająca całe życie choroba o podłożu autoimmunologicznym. Charakteryzuje się nietolerancją glutenu, który działa toksycznie na kosmki jelitowe – prowadzi do ich zaniku, co w konsekwencji powoduje upośledzenie wchłaniania składników odżywczych z jedzenia. Jedynym sposobem leczenia celiakii jest ścisła dieta bezglutenowa.

Niedawno sklasyfikowano też nową, okołoglutenową jednostkę chorobową – nieceliakalną nietolerancję glutenu (NNG). Cierpi na nią niewielka część społeczeństwa (ok. 6 proc.). Mamy z nią do czynienia, jeśli celiakia zostanie wykluczona, a testy na alergię IgG zależną dadzą wynik pozytywny. Ta metoda diagnostyczna jest wyjątkowo skuteczna, ponieważ od razu stwierdza, czy zachodzi reakcja na gluten (NNG, celiakia), czy może np. na pszenicę (alergia na pszenicę). Warto wiedzieć, że podczas tego typu diagnostyki w żadnym wypadku nie powinno się wyłączać glutenu z codziennych posiłków, bo może to upośledzać wyniki badań.

Alergia na gluten – jak ją rozpoznać?

Jak rozpoznać, czy masz problemy z tolerancją glutenu? Wbrew pozorom, nie jest to łatwe zadanie. Zarówno alergia na pszenicę, nieceliakalna nietolerancja glutenu, jak i sama celiakia dają wiele objawów związanych nie tylko z układem pokarmowym. Poza bólami brzucha, biegunkami, nudnościami czy spadkiem apetytu mogą towarzyszyć ci bóle głowy, zmęczenie, senność, poczucie rozbicia, rozdrażnienie. Jeśli odżywiasz się prawidłowo, a mimo to występują u ciebie duże niedobory, również warto zbadać się pod kątem celiakii lub NNG – nietolerancje glutenu upośledzają wchłanianie składników odżywczych z jedzenia.

Alergia na gluten – czy warto zapobiegawczo zrezygnować z glutenu?

A co, jeśli zrezygnujesz z glutenu, kiedy nie masz problemów z jego tolerancją? Tyle osób przeszło na dietę bezglutenową i czuje się na niej świetnie, dlaczego by nie spróbować? Warto pamiętać, że ludzie często ulegają modom, które przemijają, a raz utracone zdrowie czasem trudno odzyskać. Gluten występuje w zbożach, które powinny być głównym źródłem pożywienia – węglowodany w diecie to ponad połowa zrównoważonego jadłospisu. Są źródłem wielu składników mineralnych i witamin, ale przede wszystkim błonnika, który ma nie tylko zbawienny wpływ na częstotliwość i jakość odwiedzin w toalecie, ale zapobiega też wielu chorobom układu pokarmowego, wpływa na obniżanie wagi i jest pożywką dla zdrowych bakterii. Niektóre badania, na przykład te opublikowane w lutym 2015 roku w piśmie “Alimentary Pharmacology & Therapeutics” przez zespół naukowców z Uniwersytetu Fryderyka II w Neapolu, potwierdzają, że rezygnacja z glutenu może niekiedy prowadzić do wystąpienia zespołu metabolicznego, a także wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na cukrzycę i choroby sercowo-naczyniowe. Poza tym produkty bezglutenowe są zazwyczaj wysokoprzetworzone, o niemal niekończącym się terminie przydatności do spożycia.

Jeśli nie masz problemów z tolerancją glutenu ani nie masz żadnej innej alergii, nie rezygnuj z jedzenia produktów zawierających gluten, bo nie ma takiej potrzeby. Zdrowa dieta to dieta różnorodna, w której znajdziemy produkty z różnych grup, również te zawierające gluten, laktozę, soję, skorupiaki, jaja, cukier i inne alergeny.

1. Itzlinger A. i in., Gluten-Free Diet in Celiac Disease—Foreverand for All?, „Nutreints", (10) 1796, 2018

2. Bascunan K. A., Celiac disease: understanding the gluten-free diet, „European Journal of Nutritient", 56, 2017, s. 449–459

3. Rej A. i in., Gluten-Free Diet in Celiac Disease—Forever and for All? „Nutrients", 10 (11) 2018.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Witamina B2 (ryboflawina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Pękające kąciki ust, chroniczne zmęczenie, pogorszony wzrok – to tylko kilka przykładów objawów, które niesie za sobą niedobór witaminy B2. Ryboflawina bierze udział w wielu procesach metabolicznych organizmu i jest rozpuszczalna w wodzie. Zażywana wraz z innymi witaminami aktywuje ich działanie w organizmie. Jakie produkty zawierają w sobie ryboflawinę? Kiedy i jak zażywać witaminę B2 w formie suplementów diety? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń wpływa na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Gotu kola (wąkrotka azjatycka) – czym jest i jak działa? Właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

    Sproszkowane ziele wąkrotki azjatyckiej, czyli adaptogenu nazywanego także gotu kola lub brahmi, zaleca się stosować u osób mających problemy z koncentracją i pamięcią. Wąkrotkę można przyjmować zarówno w formie kapsułek, czyli dojelitowo, jak i bezpośrednio na skórę w przypadku wystąpienia problemów dermatologicznych. Gotu kola działa także przeciwlękowo, łagodzi napięcie i niepokój. Jak dawkować gotu kola, ile kosztuje ten adaptogen i czy kobiety w ciąży mogą przyjmować wąkrotkę azjatycką? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Bacopa monnieri – działanie ekstraktu roślinnego eliksiru życia. Czy suplementowanie pomaga szybciej się uczyć?

    Bacopa monnieri, czyli bakopa drobnolistna, jest suplementem diety polecanym przed istotnymi egzaminami, jak matura czy sesja, ponieważ wspomaga pamięć i koncentrację. Korzystnie wpływa na kondycję skóry i włosów. Suplementowanie Bacopa zalecane jest także w trakcie terapii chorób neurodegradacyjnych, takich jak Alzhaimer lub Parkinson. Przez niektórych roślina nazywana jest „eliksirem życia”, ponieważ poprawia samopoczucie, łagodzi stres i napięcie. Dodatkowo ma także działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jak suplementować Bacopa monnieri? Czy kobiety w ciąży mogą zażywać ten preparat? Na jaki procent standaryzacji suplementu zwrócić uwagę, kupując brahmi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Tetracykliny na trądzik pospolity – jak zwiększyć skuteczność antybiotyków?

    Tetracykliny stosowane są zazwyczaj w leczeniu trądziku pospolitego (łac. acne vulgaris) o średnim i dużym nasileniu, ze zmianami zapalnymi w postaci grudek, krost, guzków, cyst, nacieków, a także trądziku różowatego (łac. acne rosacea). Podawane są w formie tabletek doustnych lub maści zewnętrznej. Zazwyczaj terapię przeciwtrądzikową z wykorzystaniem tetracyklin ordynuje dermatolog. Dzieje się tak wówczas, kiedy dotychczas zażywane produkty do stosowania zewnętrznego były nieskuteczne.

  • Zastrzyki antykoncepcyjne – czy są skuteczne? Na jak długo wystarcza i jakie są skutki uboczne?

    Według badań skuteczność zastrzyków antykoncepcyjnych wynosi około 99% w przypadku stosowania ich zgodnie z zaleceniami. Jednakże skuteczność ta może być niższa w przypadku nieregularnego stosowania lub gdy nastąpi opóźnienie w podaniu kolejnej dawki. Ważne jest, aby pamiętać, że zastrzyki antykoncepcyjne nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, więc w przypadku ryzyka infekcji należy stosować dodatkową ochronę, taką jak na przykład prezerwatywy.

  • Jakie właściwości ma olejek z drzewa herbacianego? Jak go stosować na skórę?

    Olejek z drzewa herbacianego pozyskuje się na drodze destylacji z parą wodną surowca z rośliny łac. Melaleuca alternifolia. Kolonizatorzy australijscy odkryli tę roślinę w 1770 r. i, naśladując zamieszkujących tamte tereny Aborygenów, zaczęli wykorzystywać jej liście do zaparzania esencjonalnego napoju na wzór herbaty. Stąd też wzięła się nazwa rośliny. Kiedy, jak i na co stosować olejek z drzewa herbacianego? Czy olejek z drzewa herbacianego powinna stosować osoba, która ma trądzik?

  • Na co stosować szafran? Właściwości lecznicze, dawkowanie

    Już w starożytności wykorzystywano szafran do poprawiania smaku jedzenia, do barwienia tkanin, a także w lecznictwie. Szafran stanowi najdroższą przyprawę świata. Posiada charakterystyczny smak oraz barwę. Jego walory smakowe doceniane są w kuchni, a ostatnimi czasy zainteresowanie wzbudzają jego właściwości lecznicze. Warto jednak podkreślić, że szafran można przyjmować doustnie jedynie w niewielkich ilościach, ponieważ jego nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij