Alergia na gluten – fakty i mity. Czym się różni alergia pokarmowa od nietolerancji glutenu?
Agnieszka Szałańska

Alergia na gluten – fakty i mity. Czym się różni alergia pokarmowa od nietolerancji glutenu?

Coraz więcej osób przechodzi na dietę bezglutenową. Bez wskazań lekarza, bez potwierdzonej alergii na gluten, profilaktycznie, „dla zdrowia”. Czy gluten faktycznie jest tak niebezpieczny dla zdrowia, jak mogłoby się wydawać? Czy warto z niego rezygnować, jeśli nie stwierdzono u nas żadnej alergii na gluten? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

W 2011 roku Peter Gibson z Monash University w Australii opublikował wyniki podwójnie ślepych, randomizowanych badań sugerujące, że gluten może wywoływać niekorzystne objawy również u osób, u których nie stwierdzono celiakii, a nadwrażliwość na gluten jest całkiem powszechnym zjawiskiem. Gdy informacje te dotarły do opinii publicznej, świat dosłownie zwariował na punkcie diety bezglutenowej i produktów bezglutenowych. Dwa lata później, po krytyce ze strony środowiska naukowego, Gibson powtórzył swoje badania, gdyż miał wątpliwości co do metod zastosowanych we wcześniejszym eksperymencie. Ostatecznie odwołał swoje poprzednie wyniki, jednak ta informacja nie odbiła się już tak szerokim echem. 

Alergia na gluten – czym właściwie jest gluten?

Gluten jest mieszaniną białek pochodzenia roślinnego – gluteliny i gliadyny z pszenicy, sekaliny z żyta, hordeiny z jęczmienia lub aweniny z owsa. Wbrew powszechnej opinii nie występuje on w „czystej postaci” w mące, ale jest tworem sztucznym, który powstaje podczas mieszania mąki z wodą.

Przykładem takiego skoncentrowanego glutenu może być seitan, zwany też mięsem Buddy – to białkowy substytut mięsa w diecie wegańskiej, uzyskiwany w wyniku wymycia skrobi z surowego ciasta. Dzięki swoim właściwościom gluten znalazł szerokie zastosowanie w piekarnictwie i cukiernictwie – tworzy usieciowione struktury, które wpływają np. na elastyczność i zwięzłość, co znacznie podnosi jakość i atrakcyjność wypieków.

Alergia na gluten – garść informacji

Jak to właściwie możliwe, że gluten, od zawsze obecny w diecie człowieka, nagle stał się „wrogiem publicznym” numer jeden? Wszystkiemu winny jest postęp technologiczny, który wkradł się również do rolnictwa. Modyfikacje genetyczne zbóż, a zwłaszcza pszenicy, doprowadziły do wzrostu zawartości tego białka w zbożach. Poza tym gluten, dzięki swoim właściwościom, jest nie tylko składnikiem zbóż i ich przetworów, ale producenci dodają go także do całej masy produktów, o których nawet nie pomyślelibyśmy, że mogą zawierać gluten. To na przykład różnego rodzaju produkty mleczne, proszki do pieczenia, słodycze, wysoko przetworzona żywność, gotowe sosy, chipsy, piwo, a nawet parówki czy wędliny. W związku z tym spożycie glutenu jest dzisiaj znacznie wyższe niż za czasów naszych dziadków.

Powiązane produkty

Alergia na gluten – pszenica na celowniku

Żeby w ogóle zacząć rozmawiać o alergii na gluten, warto wyjaśnić podstawowe pojęcia, które zazwyczaj są mylone lub niewłaściwie używane, co wprowadza dodatkowy zamęt. Czy w ogóle istnieje alergia na gluten? Co to jest alergia na pszenicę? Czy alergia na gluten to to samo co nietolerancja glutenu? Czym różni się celiakia od nadwrażliwości na gluten? To bardzo ważne, żeby umieć odróżnić te stany chorobowe – wbrew pozorom mają odmienne przyczyny, a co za tym idzie, wymagają specyficznych, odmiennych sposobów leczenia. Nadwrażliwość pokarmowa może być spowodowana udziałem mechanizmów immunologicznych lub też nie. Jeśli w reakcje zaangażowany jest układ immunologiczny, mamy do czynienia z alergią pokarmową, jeśli nie – możemy mówić o nietolerancji. Podsumowując – jeśli mówimy o „alergii na gluten”, to tak naprawdę mamy na myśli albo alergię na pszenicę, albo celiakię, albo nieceliakalną nietolerancję glutenu (NNG).

Schorzeniem ściśle związanym z glutenem jest celiakia – to trwająca całe życie choroba o podłożu autoimmunologicznym. Charakteryzuje się nietolerancją glutenu, który działa toksycznie na kosmki jelitowe – prowadzi do ich zaniku, co w konsekwencji powoduje upośledzenie wchłaniania składników odżywczych z jedzenia. Jedynym sposobem leczenia celiakii jest ścisła dieta bezglutenowa.

Niedawno sklasyfikowano też nową, okołoglutenową jednostkę chorobową – nieceliakalną nietolerancję glutenu (NNG). Cierpi na nią niewielka część społeczeństwa (ok. 6 proc.). Mamy z nią do czynienia, jeśli celiakia zostanie wykluczona, a testy na alergię IgG zależną dadzą wynik pozytywny. Ta metoda diagnostyczna jest wyjątkowo skuteczna, ponieważ od razu stwierdza, czy zachodzi reakcja na gluten (NNG, celiakia), czy może np. na pszenicę (alergia na pszenicę). Warto wiedzieć, że podczas tego typu diagnostyki w żadnym wypadku nie powinno się wyłączać glutenu z codziennych posiłków, bo może to upośledzać wyniki badań.

Alergia na gluten – jak ją rozpoznać?

Jak rozpoznać, czy masz problemy z tolerancją glutenu? Wbrew pozorom, nie jest to łatwe zadanie. Zarówno alergia na pszenicę, nieceliakalna nietolerancja glutenu, jak i sama celiakia dają wiele objawów związanych nie tylko z układem pokarmowym. Poza bólami brzucha, biegunkami, nudnościami czy spadkiem apetytu mogą towarzyszyć ci bóle głowy, zmęczenie, senność, poczucie rozbicia, rozdrażnienie. Jeśli odżywiasz się prawidłowo, a mimo to występują u ciebie duże niedobory, również warto zbadać się pod kątem celiakii lub NNG – nietolerancje glutenu upośledzają wchłanianie składników odżywczych z jedzenia.

Alergia na gluten – czy warto zapobiegawczo zrezygnować z glutenu?

A co, jeśli zrezygnujesz z glutenu, kiedy nie masz problemów z jego tolerancją? Tyle osób przeszło na dietę bezglutenową i czuje się na niej świetnie, dlaczego by nie spróbować? Warto pamiętać, że ludzie często ulegają modom, które przemijają, a raz utracone zdrowie czasem trudno odzyskać. Gluten występuje w zbożach, które powinny być głównym źródłem pożywienia – węglowodany w diecie to ponad połowa zrównoważonego jadłospisu. Są źródłem wielu składników mineralnych i witamin, ale przede wszystkim błonnika, który ma nie tylko zbawienny wpływ na częstotliwość i jakość odwiedzin w toalecie, ale zapobiega też wielu chorobom układu pokarmowego, wpływa na obniżanie wagi i jest pożywką dla zdrowych bakterii. Niektóre badania, na przykład te opublikowane w lutym 2015 roku w piśmie “Alimentary Pharmacology & Therapeutics” przez zespół naukowców z Uniwersytetu Fryderyka II w Neapolu, potwierdzają, że rezygnacja z glutenu może niekiedy prowadzić do wystąpienia zespołu metabolicznego, a także wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na cukrzycę i choroby sercowo-naczyniowe. Poza tym produkty bezglutenowe są zazwyczaj wysokoprzetworzone, o niemal niekończącym się terminie przydatności do spożycia.

Jeśli nie masz problemów z tolerancją glutenu ani nie masz żadnej innej alergii, nie rezygnuj z jedzenia produktów zawierających gluten, bo nie ma takiej potrzeby. Zdrowa dieta to dieta różnorodna, w której znajdziemy produkty z różnych grup, również te zawierające gluten, laktozę, soję, skorupiaki, jaja, cukier i inne alergeny.

1. Itzlinger A. i in., Gluten-Free Diet in Celiac Disease—Foreverand for All?, „Nutreints", (10) 1796, 2018

2. Bascunan K. A., Celiac disease: understanding the gluten-free diet, „European Journal of Nutritient", 56, 2017, s. 449–459

3. Rej A. i in., Gluten-Free Diet in Celiac Disease—Forever and for All? „Nutrients", 10 (11) 2018.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak dawkować melatoninę na sen? Czy pomaga zasnąć?

    Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystnie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń wielu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń może wpływać na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cytrynian magnezu, zwykły magnez, a może magnez z witaminą B6 – który wybrać?

    W aptekach i sklepach z suplementami dostępnych jest kilka form magnezu. Jedne preparaty występują w postaci magnezu z witaminą B6, inne określane są mianem cytrynianu magnezu (także w wersji z pirydoksyną), a jeszcze inne oferowane są w formie samego magnezu. Magnez można kupić zarówno w formie tabletek, kapsułek, saszetek z proszkiem do rozpuszczania w wodzie, jak i w postaci płynu czy żelek. Czym różnią się poszczególne suplementy, które połączenie jest najskuteczniejsze i najlepiej przyswajalne oraz dlaczego magnezu nie wolno łączyć z preparatami zawierającymi żelazo i wapń? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Jad pszczeli – jakie ma właściwości lecznicze?

    Jad wytwarzany przez pszczoły miodne (Apis mellifera) to bezwonna, bezbarwna, gorzka ciecz, zawierająca mieszaninę różnych aktywnych substancji, takich jak peptydy, białka o właściwościach enzymatycznych czy biogenne aminy. Mimo że jest toksyną, która może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznej, to posiada także liczne właściwości prozdrowotne. Jakie są wyniki badań dotyczących jadu pszczelego?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij