Alergia na pyłki – objawy, rozpoznanie i leczenie

Alergia na pyłki to częsta przypadłość, a jej objawy bywają mylone z pierwszymi objawami przeziębienia. Nasilenie symptomów obserwuje się od wczesnej wiosny aż do końca lata, a najczęstszymi alergenami w Polsce są pyłki traw, chwastów i drzew. Jakie są przyczyny alergii na pyłki? Jak wygląda leczenie alergii?

1. Czym jest alergia?
2. Jakie są objawy uczulenia na pyłki?
3. Alergia na pyłki – diagnostyka, rozpoznanie
4.  Alergia na pyłki – leczenie
5. Jak uchronić się przed działaniem alergenów? Profilaktyka

Czym jest alergia?

Alergia jest nabytą reakcją spowodowaną nadmierną, patologiczną odpowiedzią układu immunologicznego na alergeny, które w normalnych warunkach powinny być obojętne dla organizmu. Dochodzi wówczas do nadmiernego wytwarzania immunoglobulin klasy E, czyli IgE, oraz do uwalniania mediatora prozapalnego – histaminy. Alergenami są obce dla organizmu substancje, jak np. pyłki roślinne, zarodniki grzybów, kurz, pokarmy, lateks, niektóre metale, tworzywa sztuczne i inne, które po kontakcie dają objawy choroby u osoby uczulonej.

Jakie są objawy uczulenia na pyłki?

Symptomy alergii na pyłki są zbliżone do objawów przeziębienia, ale zazwyczaj alergia przebiega bez gorączki, bólu gardła i gęstej wydzieliny z nosa. Typowe objawy alergii na pyłki traw, drzew i chwastów to przede wszystkim: katar alergiczny (zwykle wodnisty), kichanie, alergiczne zapalenie spojówek, astma, reakcje skórne, duszność, ból głowy, swędzenie skóry. Objawy mogą mieć różne natężenie w zależności od reakcji organizmu oraz stopnia pylenia w danym czasie. Zwykle okres pylenia rozpoczyna się wiosną i trwa do jesieni, jednak niektóre rośliny mogą rozpocząć pylenie wcześniej, nawet w styczniu. Czas pylenia może być przyspieszony zwłaszcza przy ciepłych zimach. Warto śledzić kalendarz pylenia roślin, aby móc się odpowiednio zabezpieczyć w okresie narażenia.

Alergia na pyłki – diagnostyka, rozpoznanie

Jak rozpoznać alergię na pyłki? Pierwsze objawy pojawiają się na ogół w dzieciństwie lub w bardzo młodym wieku. Znacznie rzadziej zdarza się, że manifestacja alergii przypada na czwartą lub kolejną dekadę życia. Jeżeli w okresie od maja do września obserwuje się niepokojące objawy ze strony układu oddechowego, należy niezwłocznie zgłosić się na wizytę do alergologa.

Lekarz dokonuje diagnozy alergii na pyłki na podstawie wywiadu oraz badań alergologicznych w kierunku przeciwciał klasy IgE, które produkowane są przez układ immunologiczny w wyniku kontaktu z obcym alergenem. Istotnym narzędziem diagnostycznym są także testy skórne.

 Alergia na pyłki – leczenie

Jak sobie radzić z alergią na pyłki? Podstawą terapii przeciwalergicznej jest całkowite wyeliminowanie lub ograniczenie narażenia na alergen. Po rozpoznaniu alergii dostępne są różne formy leczenia – leczenie farmakologiczne oraz odczulanie.

Farmakoterapia w leczeniu alergii na pyłki

W leczeniu alergii używane są leki przeciwhistaminowe, które hamują uwalnianie histaminy. Histamina jest hormonem tkankowym będącym mediatorem stanu zapalnego, który występuje fizjologicznie w organizmie. Leki przeciwhistaminowe dzieli się na 3 generacje:

I generacja: difenhydramina, klemastyna. Leki z tej grupy nie działają selektywnie, blokują receptory cholinergiczne, ale również serotoninergiczne, dopaminergiczne, adrenergiczne. Takie działanie może być przyczyną wystąpienia działań niepożądanych, ale w niektórych przypadkach leki te mogą przynosić korzystne rezultaty w łagodzeniu reakcji alergicznych skóry. Leki przeciwhistaminowe I generacji mogą być stosowane pozajelitowo, co znajduje zastosowanie w gwałtownych reakcjach alergicznych. W innych przypadkach wykorzystuje się głównie leki II generacji.

II generacja: cetyryzyna, loratadyna, terfenadyna, azelastyna. Leki z tej grupy działają selektywnie, w dawkach terapeutycznych są inhibitorami wyłącznie receptorów H1. Ze względu na wybiórczość działania oraz ograniczone przechodzenie do OUN wykazują znacznie mniej skutków ubocznych niż leki przeciwhistaminowe I generacji. Przede wszystkim nie powodują senności, dzięki czemu podczas ich stosowania nie jest zakazane prowadzenie samochodu oraz innych pojazdów mechanicznych.

III generacja: feksofenadyna, lewocetyryzyna, desloratadyna. Związki te są metabolitami lub aktywniejszymi formami leków zaliczanych do II generacji, działają jeszcze bardziej wybiórczo, dzięki czemu mają mniej skutków ubocznych.

Glikokortykosteroidy donosowe o działaniu miejscowym: mometazon, flutikazon. Działają przeciwzapalnie i przeciwalergicznie. Wskazane są do stosowania w alergicznym zapaleniu błony śluzowej nosa. Mechanizm ich działania polega na hamowaniu mediatorów reakcji alergicznych oraz prozapalnych, dzięki czemu zmniejszają przekrwienie oraz obrzęk w śluzówce nosa. Glikokortykosteroidy donosowe przyjmowane w rekomendowanych dawkach oraz przez określony czas nie powodują efektów ogólnoustrojowych.

Leki obkurczające błonę śluzową nosa: ksylometazolina, oksymetazolina. Pobudzają receptory alfa-adrenergiczne, co wywołuje efekt zwężenia naczyń krwionośnych błony śluzowej nosa i gardła, dzięki czemu ograniczają przekrwienie, obrzęk i wyciek z nosa oraz udrażniają drogi oddechowe.

Krople do oczu zawierające kromoglikan sodu. Mechanizm działania polega na hamowaniu mediatorów alergicznych – histaminy i leukotrienów.

 Alergia na pyłki – odczulanie

Jednym ze sposobów leczenia alergii na pyłki jest immunoterapia alergenowa, popularnie znana jako odczulanie. Immunoterapia alergenowa stanowi formę leczenia przyczynowego. Zwykle trwa ponad 3 lata. Pacjentowi podaje się niewielkie dawki antygenu, które są stopniowo zwiększane. Alergen może być podawany podskórnie w formie iniekcji lub podjęzykowo w postaci kropli lub tabletek.

Jak uchronić się przed działaniem alergenów? Profilaktyka

W przypadku alergii na pyłki warto śledzić kalendarz pylenia, ponieważ brak kontaktu z alergenem jest najważniejszym czynnikiem zapobiegającym wystąpieniu reakcji alergicznej na pyłki. W zależności od pory roku oraz umiejscowienia na mapie Polski pylenie różnych roślin może rozpoczynać się w innym terminie i mieć różną intensywność. W okresie silnego nasilenia pylenia warto ograniczyć przebywanie na powietrzu oraz wietrzenie mieszkań w ciągu dnia.

Ponadto można stosować inne metody profilaktyki:

• wietrzenie pomieszczeń najlepiej w nocy, wczesnym rankiem lub po deszczu,
• w okresie pylenia niewskazane jest suszenie ubrań oraz wietrzenie pościeli na zewnątrz,
• warto wziąć prysznic oraz zmienić ubranie po powrocie ze spaceru,
• noszenie maseczek ochronnych i okularów w okresie pylenia,
• rezygnacja z wychodzenia na zewnątrz po skoszeniu trawy,
• nieotwieranie okien w trakcie jazdy samochodem,
• unikanie kontaktu ze zwierzętami, które przebywały na zewnątrz,
• częste zmienianie pościeli, poszewek na poduszki, koców, ręczników,
• pranie bielizny, pościeli i ręczników w temperaturze minimum 60 stopni,
• przemywanie oczu oraz płukanie nosa solą fizjologiczną po powrocie z zewnątrz,
• używanie oczyszczaczy powietrza z filtrem HEPA.