Katar sienny – jak się objawia i jakie są sposoby na alergiczny nieżyt nosa?
Julia Krupińska

Katar sienny – jak się objawia i jakie są sposoby na alergiczny nieżyt nosa?

Katar sienny, zwany też katarem alergicznym, to zmora uczuleniowców. Jego objawy to nie tylko cieknąca, bezbarwna wydzielina z nosa czy świąd i zaczerwienienie nosa. Katar może odbijać się na naszym samopoczuciu, jakości snu, powodować bóle głowy lub gorączkę. Czy istnieje domowy sposób na katar alergiczny? Jak go wyleczyć i ile trwa? Kiedy z katarem siennym pójść do lekarza? 

Co to takiego jest katar sienny i jak się objawia?  

Katar sienny to alergiczny nieżyt nosa, który występuje sezonowo lub może mieć charakter całoroczny. Ten pierwszy najczęściej powodują pyłki roślin (np. olchy, brzozy, leszczyny, traw) lub zarodniki grzybów (głównie z gatunków Alternaria i Cladosporium). Z kolei całoroczny alergiczny nieżyt nosa wywołują alergeny takie jak roztocza czy sierść zwierząt. 

Jak wygląda katar alergiczny i czym się objawia? Typowe objawy kataru siennego w obrębie nosa to:  

  • wodnisty, bezbarwny wyciek,
  • swędzenie,  
  • kichanie (kichanie alergiczne zwykle występuje w seriach), 
  • niedrożność.

Wśród objawów towarzyszących alergicznemu nieżytowi nosa można wyróżnić również:

  • łzawienie, zaczerwienienie spojówek,
  • kaszel,
  • wypryski skórne,  
  • swędzenie oczu, uszu, ust,
  • niekiedy zmęczenie, drażliwość, nerwowość, problemy ze snem, z koncentracją uwagi, roztargnienie,
  • ból głowy,  
  • nudności,  
  • gorączka.

Wszystkie symptomy są zazwyczaj dość uciążliwe i znacząco wpływają na jakość życia osób zmagających się z długotrwałym, przewlekłym katarem. Dotyka on nie tylko osób dorosłych. Katar sienny u dzieci to równie częsty problem.

Przyczyny kataru alergicznego – co powoduje katar sienny?

Słowo alergia pochodzi od łacińskich słów: allos, czyli inny, oraz ergos - reakcja. Alergia zatem to odmienna, niepoprawna reakcja organizmu na dany związek, który z reguły nie jest szkodliwy. W reakcję alergiczną zaangażowany jest układ odpornościowy (immunologiczny), którego komórki (m.in. limfocyty i komórki tuczne) rozpoznają obcą substancję jako wroga i dążą do jej usunięcia.

Objawy kataru siennego mogą mieć różne podłoże, a jego mechanizmy są podobne do mechanizmu stanu zapalnego.

Aby doszło do reakcji alergicznej, potrzebne są zwykle dwa elementy - uwarunkowanie genetyczne oraz kontakt z alergenem. W przypadku kataru siennego alergenami są zwykle pyłki roślin oraz zarodniki grzybów. Szacuje się, że średnio połowa przypadków alergii w ogóle ma przyczynę w genach (niektóre źródła podają, że dla kataru siennego związek z genami waha się między 33 a 91 proc. przypadków). Jeśli w rodzinie są alergicy, wzrasta ryzyko tego typu reakcji u dzieci. Istnieje wiele naukowych prac wskazujących na powiązania genów z wystąpieniem alergii, w których badacze znajdują geny, ich mutacje lub braki predysponujące do nadwrażliwości.

Pozostałe przypadki alergii (niedziedziczne) uznaje się za alergie nabyte. Według znawców tematu wynikają one w dużej mierze z postępu cywilizacyjnego, zanieczyszczenia środowiska, zwiększonego udziału substancji chemicznych w produktach używanych na co dzień. Okazuje się, że alergie 4–5 razy częściej dotykają mieszkańców miast niż wsi. Polscy eksperci alarmują, że w miastach niemal 70 proc. dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym cierpi na objawy alergii.

Co jeszcze może być przyczyną kataru siennego? Głośna jest również hipoteza higieniczna, według której do zwiększenia liczby alergii przyczyniło się ograniczenie w ostatnich dziesięcioleciach kontaktu ludzi z drobnoustrojami. To rezultat powszechnego stosowania środków antybakteryjnych, antybiotyków i szczepionek. Jedno z niewielkich badań, które porównywało wpływ sposobu mycia naczyń w domu (ręcznie lub w zmywarce) na liczbę przypadków alergii, zdaje się to potwierdzać. Okazało się bowiem, że dzieci z domów, gdzie naczynia myto ręcznie, miały alergie rzadziej. Przyczyną tego mogło być pozostawianie większej ilości zarazków na naczyniach niż na tych „wygotowanych” w zmywarce, przez co układ odpornościowy dzieci stykał się częściej z drobnoustrojami i mógł stawać się „mocniejszy”.

Powiązane produkty

Domowe metody na katar sienny

Czy da się wyleczyć katar sienny domowym sposobem? Niestety, nauka nie zna jeszcze takiego sposobu. Są jednak zasady, których wcielanie w życie pomaga zmniejszyć objawy kataru siennego. Przy czym należy podkreślić, że objawów alergicznych nie należy nigdy bagatelizować. Brak kuracji lub nieprawidłowe leczenie kataru siennego mogą prowadzić do pogorszenia objawów, rozwoju astmy i osłabienia odporności. Zanim jednak o lekach, oto kilka obowiązkowych zasad/czynności dla każdego kto zmaga się z katarem siennym:

  • Podstawowym narzędziem w rękach alergika jest kalendarz pyleń. Warto przeglądać bieżące informacje o pyleniach i na tej podstawie planować aktywności – jeśli akurat w powietrzu jest najwięcej drażniących nas pyłków, unikajmy sportów na zewnątrz czy nawet spacerów, zwłaszcza gdy jest sucho i wietrznie. Kalendarz pyleń pomoże nam również odpowiedzieć na pytanie, ile trwa katar sienny w naszym przypadku. Pod warunkiem oczywiście, że wiemy dokładnie, co nas uczula. Często nie jesteśmy świadomi, że niektóre uczulające rośliny pylą już w styczniu. W Polsce sezon otwierają olcha i leszczyna. Marzec i kwiecień to czas na topolę i brzozę, a w kolejnych miesiącach królują pyłki traw, zbóż, bylicy, komosy i pokrzywy. W wakacje i wczesną jesienią w powietrzu fruwają bardzo męczące dla uczulonych na nie zarodniki grzybów z gatunku Alternaria i Cladosporium. Do listopada kalendarz pyleń pęka w szwach, później wszystko się uspokaja, ale czasu na ulgę zostaje niewiele, wszak od stycznia koszmar alergików rozkręca się na nowo.  
  • Kolejna broń w domowej walce z katarem siennym to środek przeznaczony do płukania nosa z roztworem soli fizjologicznej. Pozbywamy się dzięki niemu drażniących alergenów ze śluzówki nosa i gardła.  
  • W okresach intensywnego pylenia należy zamykać okna, by ograniczyć rozprzestrzenianie pyłków.
  • Warto rozważyć założenie filtrów przeciwpyłowych czy zakup oczyszczaczy powietrza.
  • Pranie lepiej suszyć w zamkniętym pomieszczeniu, nie na zewnątrz – pyłki osadzą się na tkaninach.
  • Podczas pobytu na zewnątrz dobrze jest założyć okulary i kapelusz, które ograniczą osadzanie się pyłków.
  • Po powrocie do domu ubrania najlepiej wrzucić do pralki i wziąć prysznic.
  • Trawa przy domowych ogródkach powinna być regularnie koszona, dzięki czemu ograniczamy tworzenie się kwiatostanów.

Warto pamiętać też o kilku faktach:  

  • Grzyby rozwijają się tam, gdzie jest wilgotno i ciepło.
  • Deszcz zmywa pyłki, ale ich ilość może wzrosnąć po deszczu. 
  • Gdy nie ma wiatru, alergeny wziewne trzymają się bliżej ziemi.
  • Z reguły więcej pyłków unosi się w powietrzu rano niż wieczorem.
  • Gdy jest ciepło i wieje, w powietrzu rośnie stężenie pyłków.
W radzeniu sobie z katarem siennym ważne jest też to, co jemy na co dzień. Dieta powinna wspomagać nasz układ odpornościowy, czyli musi być zasobna w owoce i warzywa, a uboższa w cukier i wysoko przetworzoną żywność. Pamiętajmy o suplementacji korzystnej dla odporności witaminy D, której z reguły nam brakuje.

Naukowcy nie są natomiast zgodni co do efektywności ziół w radzeniu sobie z objawami kataru alergicznego. Wprawdzie pojawiają się od czasu do czasu doniesienia o naturalnych sposobach na objawy alergii, jednak nadal standardem, który jest zalecany, są farmakoterapia i immunoterapia alergenowa (czyli odczulanie).

Co na katar sienny? Leki na katar alergiczny: krople i spraye do nosa, tabletki  

W zwalczaniu objawów kataru siennego stosuje się leki z różnych grup, które występują w formach np. aerozoli, kropel do nosa czy też tabletek. Lekarze podkreślają, że terapia powinna być dobrana w sposób indywidualny. Należy wziąć pod uwagę to, czy objawy występują okresowo, czy przewlekle i jak bardzo są nasilone, a także wiek chorego oraz choroby współistniejące. Ogólnie rzecz ujmując, podstawowymi i najlepiej przebadanymi lekami w alergicznym nieżycie nosa są leki przeciwhistaminowe, podawane doustnie lub donosowo. W cięższych przypadkach, gdy konieczna jest profilaktyka przeciw astmie, stosuje się również glikokortykosteroidy, hormony steroidowe, które działają przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, hamują aktywność układu odpornościowego.

W artykule przeglądowym Leczenie sezonowego alergicznego nieżytu nosa według zaleceń zmodyfikowanych w 2017 r. na łamach pisma „Lekarz POZ” można znaleźć dłuższą listę leków stosowanych w alergicznym nieżycie nosa, to:

  • leki przeciwhistaminowe doustne (np. loratadyna),
  • leki przeciwhistaminowe donosowe (np. dimetynden),
  • glikokortykosteroidy (GKS) donosowe (np. mometazon),
  • połączenie GKS donosowego z lekiem przeciwhistaminowym donosowym, 
  • alfa-mimetyki donosowe (np. ksylometazolina),
  • alfa-mimetyki doustne (np. pseudoefedryna),
  • połączenia alfa-mimetyków doustnych z lekami przeciwhistaminowymi,
  • leki antyleukotrienowe - np. montelukast (na receptę).
  • kromony (np. kromoglikan),
  • preparaty wody morskiej lub soli fizjologicznej.

Odczulanie – kiedy iść do lekarza z katarem siennym?  

Odczulanie, inaczej immunoterapia alergenowa, immunoterapia swoista lub szczepienia alergenowe, to jedyna znana współczesnej nauce metoda leczenia alergii. W przeciwieństwie do stosowanych leków działa nie na objaw, lecz na przyczynę. O takim działaniu możemy mówić, poza odczulaniem, jedynie w przypadku unikania kontaktu z alergenem. Niestety w praktyce, zwłaszcza jeśli mowa o alergiach wziewnych, jest przeważnie niemożliwe (inaczej jest z alergiami pokarmowymi, w przypadku których łatwiej uniknąć alergenu).

Celem odczulania jest przede wszystkim wytworzenie tolerancji organizmu na uczulającą substancję i zminimalizowanie potrzeby podawania leków na alergię. Odczulanie najczęściej polega na wstrzykiwaniu choremu podskórnie naturalnych ekstraktów alergenów. Możliwe jest także podawanie alergenu w postaci tabletki, syropu lub kropel podjęzykowo (niektóre preparaty odczulające mogą być refundowane w określonych wskazaniach). 

Zanim pacjent będzie mógł poddać się odczulaniu, musi przejść przez bardzo dokładną diagnostykę, w tym wywiad lekarski. Znaczenie ma bowiem nie tylko to, co pokaże test skórny lub z krwi w kierunku alergii, ale to, jakie występują objawy. Decyzję o rozpoczęciu immunoterapii w każdym przypadku powinien podjąć specjalista alergolog. A do lekarza najlepiej udać się od razu, gdy objawy alergii trwają powyżej tygodnia.
  1. E. Krzych-Fałta, B. Samoliński, Polskie standardy leczenia alergicznego nieżytu nosa, „Lekarz POZ” [online], https://www.termedia.pl/Polskie-standardy-leczenia-alergicznego-niezytu-nosa,98,27095,1,0.html, [dostęp:] 14.11.2019.
  2. M. Koblańska, Leczenie sezonowego alergicznego nieżytu nosa według zaleceń zmodyfikowanych w 2017 r., „Termedia” [online], https://www.termedia.pl/pulmonologia/Leczenie-sezonowego-alergicznego-niezytu-nosa-wedlug-zalecen-zmodyfikowanych-w-2017-r-,30182.html, [dostęp:] 14.11.2019.
  3. C. Ober, T. Yao, The Genetics of Asthma and Allergic Disease: A 21st Century Perspective, „Immunological Reviews” [online], https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3151648/, [dostęp:] 14.11.2019.
  4. Alergolog: Lekarze nie mogą zdiagnozować wszystkich alergii nabytych, „Polska Agencja Prasowa” [online], http://scienceinpoland.pap.pl/aktualnosci/news%2C401525%2Calergolog-lekarze-nie-moga-zdiagnozowac-wszystkich-alergii-nabytych.html, [dostęp:] 14.11.2019.
  5. Pollen Allergy, „Asthma and Allergy Foundation of America” [online], https://www.aafa.org/pollen-allergy/, [dostęp:] 14.11.2019.
  6. „European Air Quality Index” [online], https://airindex.eea.europa.eu/, [dostęp:] 14.11.2019.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij