Ksylometazolina, Xylometazolinum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o ksylometazolinie

Rok wprowadzenia na rynek
1960
Substancje aktywne
chlorowodorek ksylometazoliny, ksylometazolina
Działanie ksylometazoliny
wspomaga leczenie kataru (nieżytu nosa), sympatykomimetyczne (pobudza czynność układu współczulnego)
Postacie ksylometazoliny
aerozol do nosa, krople do nosa, żel do nosa
Układy narządowe
układ oddechowy
Specjalności medyczne
Alergologia, Otolaryngologia
Rys historyczny ksylometazoliny

Ksylometazolina została wprowadzona do lecznictwa w latach 60. XX wieku. Substancja została opatentowana w 1956 roku, a pierwszy lek pojawił się na rynku farmaceutycznym w 1960 roku. Obecnie jest to najpowszechniej stosowana substancja udrażniająca nos w czasie kataru.

Wzór sumaryczny ksylometazoliny

C16H24N2

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające ksylometazolinę

Wskazania do stosowania ksylometazoliny

Ksylometazolina wykazuje działanie pobudzające na układ adrenergiczny (głównie na receptory α–adrenergiczne). Zastosowana miejscowo zwęża naczynia krwionośne i łagodzi odczyn zapalny. W wyniku tego zmniejsza przekrwienie, wysięk i obrzęk błony śluzowej nosa i gardła. 

Substancja jest stosowana między innymi w nadmiernym przekrwieniu błony śluzowej nosa występującym w przebiegu: kataru siennego, przeziębienia, zapalenia zatok oraz w czasie trwania alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa. Ksylometazolina może być stosowana wspomagająco w zapaleniu ucha środkowego, ponieważ zmniejsza przekrwienie błony śluzowej jamy nosowo–gardłowej. Substancja poprawia również widoczność pola operacyjnego przed diagnostycznymi i chirurgicznymi zabiegami w jamie nosowo–gardłowej.

Dawkowanie ksylometazoliny

Ksylometazolinę stosuje się donosowo. Czas trwania terapii nie powinien przekraczać od 3 do 5 dni.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, chorób towarzyszących (cukrzyca, jaskra, nadczynność tarczycy, przerost gruczołu krokowego).

Dawki zwykle stosowane:

  • Ksylometazolina o stężeniu 0,05% (przeznaczona do stosowania u dzieci do 12 lat) – zwykle stosuje się 1–2 krople do każdego otworu nosowego 1–2 razy na dobę.
  • Ksylometazolina o stężeniu 0,1% (przeznaczona dla dzieci powyżej 12 lat i dorosłych) – zwykle stosuje się 2–3 krople do każdego otworu nosowego 3 razy w ciągu doby.

Przeciwskazania do stosowania ksylometazoliny

Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na ksylometazolinę. W związku z tym, że substancja należy do grupy leków zwężających naczynia krwionośne nie należy jej stosować u pacjentów po usunięciu przysadki lub po zabiegach chirurgicznych przebiegających z odsłonięciem opony twardej. Przeciwwskazaniem jest również zanikowe zapalenie błony śluzowej nosa i jaskra z wąskim kątem przesączenia.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania ksylometazoliny

Ksylometazolinę należy podawać ze szczególną ostrożnością pacjentom z nadwrażliwością na substancje adrenomimetyczne. Może dojść do wystąpienia: zawrotów głowy, bezsenności, zaburzenia rytmu serca, podwyższonego ciśnienia tętniczego, drżenia.

W przypadku pacjentów z nadczynnością tarczycy, cukrzycą, guzem chromochłonnym, rozrostem gruczołu krokowego, nadciśnieniem tętniczym i chorobami układu sercowo–naczyniowego substancję czynną należy stosować ostrożnie.

Nie należy samodzielnie zmieniać dawkowania (zwłaszcza u dzieci i osób w podeszłym wieku).

Częste i zbyt długotrwałe stosowanie może powodować przekrwienie błony śluzowej nosa i nawrót objawów chorobowych.

Ksylometazolina powinna być stosowana od 2 do 5 dni.

Przeciwwskazania ksylometazoliny do łączenia z innymi substancjami czynnymi

Ksylometazoliny nie należy łączyć z z trój– lub czteropierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi oraz inhibitorami monoaminooksydazy (inhibitory MAO) oraz lekami mogącymi zwiększać ciśnienie krwi.

Interakcje ksylometazoliny z innymi substancjami czynnymi

Stosowanie obu substancji jednocześnie może doprowadzić do nadmiernego skurczu naczyń krwionośnych, czyli niedokrwienia narządów wewnętrznych (serca, mózgu, jelit) i kończyn (chłodna skóra, blada, mrowienie i drętwienie dłoni i stóp).
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Kabergolina (Cabergoline) agoniści receptorów dopaminowych
Stosowanie obu substancji jednocześnie może spowodować wzrost ciśnienia krwi i przyspieszenie rytmu serca.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Safinamid (Safinamide) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Efedryna podobnie jak ksylometazolina należy do grupy leków sympatykomimetycznych. Może dojść do sumowania się działania substancji.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Efedryna (Ephedrine) agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych
Pseudoefedryna podobnie jak ksylometazolina należy do grupy leków sympatykomimetycznych. Może dojść do sumowania się działania substancji.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Pseudoefedryna (Pseudoephedrine) agoniści receptorów alfa- i beta-adrenergicznych
Może dojść do zwiększenia sympatykomimetycznego działania ksylometazoliny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Doksepina (Doxepin) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Może dojść do zwiększenia sympatykomimetycznego działania ksylometazoliny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amitryptylina (Amitriptyline) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Może dojść do zwiększenia sympatykomimetycznego działania ksylometazoliny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Opipramol (Opipramol) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Ksylometazolina może nasilać działanie inhibitorów monoaminooksydazy i może wywoływać przełom nadciśnieniowy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Selegilina (Selegiline) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Ksylometazolina może nasilać działanie inhibitorów monoaminooksydazy i może wywoływać przełom nadciśnieniowy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Moklobemid (Moclobemide) IMAO - inhibitory monoaminooksydazy

Wpływ ksylometazoliny na prowadzenie pojazdów

Ksylometazolina stosowana w zalecanych dawkach wywiera nieistotny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. W przypadku stosowania substancji w dużych dawkach lub przez długi czas mogą wystąpić działania niepożądane ze strony ośrodkowego układu nerwowego i układu krążenia. Wówczas zaleca się zachowanie ostrożności podczas prowadzenia pojazdów.

Wpływ ksylometazoliny na ciążę

Nie ma danych dotyczących przenikania ksylometazoliny przez łożysko. Nie należy jednak stosować substancji w okresie ciąży, ponieważ może wywierać ogólnoustrojowe działania obkurczające naczynia.

Wpływ ksylometazoliny na laktację

Nie ma danych dotyczących przenikania ksylometazoliny do mleka matki. Nie należy jednak stosować substancji w okresie laktacji, ponieważ nie można wykluczyć zagrożenia dla dziecka karmionego piersią.

Wpływ ksylometazoliny na płodność

Brak danych klinicznych dotyczących płodności podczas stosowania ksylometazoliny. Nie przeprowadzano analiz na zwierzętach.

Inne możliwe skutki uboczne

Podanie donosowe (miejscowe): uczucie szczypania lub pieczenia w nosie, suchość błony śluzowej nosa.

Działanie ogólnoustrojowe po przyjęciu zbyt dużych dawek lub ze względu na długi czas stosowania: obrzęk naczynioruchowy, świąd, wysypka, ból głowy, przemijające zaburzenia widzenia, nieregularne bicie serca, przyspieszone bicie serca, nudności.

Objawy przedawkowania ksylometazoliny

W zależności od przyjętej dawki może dojść do pobudzenia lub zahamowania czynności serca oraz układu nerwowego. W literaturze przypadki przedawkowania opisywano przede wszystkim u dzieci.

Wśród objawów przedawkowania ksylometazoliny podawano:

  • ciężkie porażenie ośrodkowego układu nerwowego;
  • suchość w jamie ustnej;
  • nadmierną potliwość;
  • zawroty głowy;
  • tachykardię;
  • nieregularne tętno;
  • wzrost ciśnienia tętniczego krwi;
  • znaczne obniżenie temperatury ciała;
  • bóle głowy;
  • dreszcze;
  • śpiączkę.

Mechanizm działania ksylometazoliny

Ksylometazolina jest pochodną imidazoliny o działaniu sympatykomimetycznym. Mechanizm działania leku związany jest z bezpośrednim pobudzeniem postsynaptycznych receptorów alfa. Substancja podana do nosa powoduje zwężenie naczyń krwionośnych, zmniejsza obrzęk i ilość wydzieliny.

Wchłanianie ksylometazoliny

Po donosowym podaniu ksylometazoliny, działanie substancji rozpoczyna się po kilku minutach. Efekt zmniejszenia obrzęku błony śluzowej nosa utrzymuje się średnio 10–12 godzin. W przypadku zastosowania prawidłowych dawek u ludzi stężenie substancji w osoczu było bardzo małe (bliskie granicy wykrywalności). W wyniku zastosowania dużych dawek może dojść do wchłonięcia leku i wystąpienia działań ogólnoustrojowych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.