Alergiczne zapalenie spojówek

Pomimo ochrony jaką dają powieki, rzęsy, łzy i mruganie, oczy nasze narażone są na kontakt ze światem zewnętrznym i z różnymi czynnikami szkodliwymi, w tym i alergizującymi.

Najbardziej wrażliwa na alergeny jest spojówka, gdyż znajduje się w niej bardzo dużo komórek tucznych, odpowiedzialnych za występowanie objawów alergicznych ze strony spojówek. Pozostałe składowe narządu wzroku zawierają tych komórek mało, dlatego ich reakcje uczuleniowe nie obejmują.

Najczęściej alergiczne zapalenie spojówek występuje w przebiegu pyłkowicy. Typowy okres dolegliwości to kwiecień,  maj i czerwiec, kiedy dużo jest pyłków traw i drzew, oraz  późne lato, gdy pylą  chwasty. 

Spotykamy też postać całoroczną związaną z uczuleniem na alergeny domowe: kurz, roztocza, sierść psa, pierze. Głównym objawem alergicznego zapalenia spojówek jest uczucie świądu, a także ich przekrwienie lub obrzmienie oraz łzawienie. Objawy oczne często współistnieją z objawami ze strony nosa: kichaniem, wodnistą wydzieliną i świądem.

Na alergię  - soczewki kontaktowe 

Zdarza się, że alergiczne zapalenie spojówek rozwija się u osób z wadami wzroku, które coraz powszechniej korygowane są soczewkami kontaktowymi.

Do niedawna soczewki kontaktowe były przeciwwskazane u osób z alergicznym zapaleniem spojówek, ponieważ mogły nasilać objawy uczuleniowe ze strony oczu. Sytuacja zmieniła się, kiedy na rynku pojawiła się oferta soczewek jednodniowych skierowana m. in. do chorych z alergicznym zapaleniem spojówek. Okazuje się, że codzienna wymiana soczewek na nowe dobrze łagodzi alergiczne dolegliwości, ponieważ ogranicza ekspozycję soczewek na alergeny unoszące się w powietrzu i niweluje odkładanie się w soczewkach uczulających depozytów białkowych z filmu łzowego. Dlatego soczewki takie nie są obecnie przeciwwskazane u osób z alergicznym zapaleniem spojówek, a stają się wręcz metodą wspomagającą leczenie farmakologiczne alergicznego zapalenia spojówek.

Farmakoterapia alergicznego zapalenia spojówek 

Pacjenci, którzy szukają pomocy w alergicznym zapaleniu spojówek, mogą skorzystać z dostępnych w aptekach bez recepty kropli do oczu z obkurczającą naczynia krwionośne nafazoliną albo tetryzoliną. 
 
Doustne leki przeciwhistaminowe działają  słabiej na objawy oczne, ale wyraźnie redukują pozostałe objawy pyłkowicy, zwłaszcza świąd. 
 
Do profilaktyki alergicznego zapalenia spojówek można polecić kromony, będące stabilizatorami komórek tucznych.

Należy pamiętać, że nosząc miękkie „kontakty” na czas zakraplania leku do oczu należy je zdejmować i zakładać ponownie po co najmniej 15 minutach. Konieczne jest również sprawdzanie składu kropli ocznych, gdyż konserwant - chlorek benzalkoniowy obecny w niektórych lekach okulistycznych - może uszkadzać soczewki kontaktowe miękkie powodując ich zmętnienie, dlatego bezpieczniej jest w trakcie kuracji tymi kroplami w ogóle ich nie nosić, tylko okulary.

Jako leczenie ułatwiające eliminację alergenów z worka spojówkowego zaleca się preparaty sztucznych łez nie zawierające konserwantów np. z poliwidonem, kwasem hialuronowym czy dekstranem i hypromelozą. Krople te pomocne są także w leczeniu tzw. zespołu suchego oka związanego z wysychaniem spojówki i rogówki wskutek upośledzenia wydzielania łez, które może pojawić się podczas noszenia soczewek kontaktowych.

Soczewki – przyczyną alergii

Soczewki  kontaktowe, choć bardzo wygodne i dyskretne, mogą same dawać  powikłania pod postacią alergicznych chorób narządu wzroku, do których zaliczamy: kontaktowe alergiczne zapalenie spojówek oraz olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek. Pierwsze z tych powikłań występowało w przeszłości w następstwie uczulenia na tiomersal będący konserwantem płynów do pielęgnacji soczewek. Obecnie praktycznie nie występuje, ponieważ zdecydowana większość płynów  pielęgnujących soczewki już go nie zawiera.

Drugi typ uczulenia na soczewki kontaktowe tj. olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek rozwija się  w wyniku drażnienia spojówki przez odkładające się na soczewkach kontaktowych miękkich wspomniane już wcześniej depozyty białkowe z filmu łzowego. Osobami predysponowanymi do tego rodzaju schorzenia są chorzy na astmę oskrzelową, katar sienny oraz z alergią na sierść zwierząt. Choroba ta objawia się po długim czasie używania soczewek kontaktowych wzmożonym wydzielaniem śluzu, dyskomfortem podczas noszenia soczewek oraz swędzeniem oczu po zdjęciu soczewek.

Niektórzy chorzy skarżą się na przymglenie widzenia w soczewkach. Leczenie olbrzymiobrodawkowego zapalenia spojówek wymaga przestrzegania prawidłowej pielęgnacji soczewek kontaktowych, nie przekraczania okresu na jaki są przeznaczone, ograniczenia czasu ich każdorazowego noszenia do niezbędnego minimum, czasem zmiany soczewek na bardziej gazoprzepuszczalne lub zmiany płynu do pielęgnacji na inny. Korzystnie też działa podawanie kromonu w kroplach do oczu.

Cześć powierzchownych dolegliwości związanych z oczami możemy złagodzić sami przy pomocy dostępnych w aptece leków bez recepty. Jednak nie możemy zapominać o wizycie u okulisty, który wskaże przyczyny choroby i zarekomenduje prawidłowe leczenie.

Bibliografia:

• Barbara Biziorek, Teresa Stelmasiak, Beata Rymgayłło-Jankowska, Zbigniew Zagórski – Klasyfikacja i  diagnostyka różnicowa alergicznych chorób narządu wzroku, Alergia 1/8, 2001.
• Aleksandra Usowska, Piotr Rapiejko - Alergiczne zapalenie spojówek, Alergologia, marzec 2001