Przeziębienie u dzieci

Pierwsze prawdziwie jesienne dni ze zmienną pogodą zwiastują początek sezonu na przeziębienia u dzieci. Nasze pociechy, szczególnie te młodsze, łapią często infekcje w żłobku czy przedszkolu od innego kichającego lub kaszlącego malucha.

1. Zapobiegać przechłodzeniu
2. Wzmacniać odporność
3. Leczenie przeziębienia 
4. Powikłania przeziębienia

Choroby infekcyjne, zwłaszcza dotyczące układu oddechowego, jak np. przeziębienia, są najczęstszą przyczyną zachorowań u niemowląt i małych dzieci, ponieważ układ odpornościowy maluchów nie jest jeszcze w pełni dojrzały, co przekłada się na zwiększoną podatność na zakażenia.

Noworodki i niemowlęta przez pierwsze pół roku życia chronione są przed drobnoustrojami chorobotwórczymi dzięki przeciwciałom, które posiadają od matki. Później odporność nabyta od matki zanika i zaczyna się okres rozwijania się własnej odporności dziecka, czemu towarzyszą częste infekcje. Pod wpływem antygenów bakteryjnych i wirusowych atakujących dziecko, jego układ immunologiczny zaczyna produkować przeciwciała zwalczające mikroorganizmy chorobotwórcze. Zapamiętuje także ich antygeny w tzw. komórkach pamięci immunologicznej, które przy ponownym ataku tych samych drobnoustrojów stymulują bardzo szybką produkcję przeciwciał neutralizujących wroga. W ten sposób układ odpornościowy małego dziecka stopniowo dojrzewa i w wieku 3-4 lat osiąga właściwą wydolność immunologiczną. Dlatego infekcje dróg oddechowych występujące również u dzieci w wieku szkolnym i dorosłych nie są już tak nagminne u dzieci młodszych.

Zapobiegać przechłodzeniu

Przeziębienie jest ostrą chorobą wirusową błony śluzowej nosa i gardła. Jesienna, chłodna aura wraz ze zwiększoną wilgotnością powietrza i częstymi wiatrami zdecydowanie pogarsza komfort cieplny dziecka, sprzyjając przechłodzeniu organizmu.

Pod wpływem wdychanego zimnego powietrza dochodzi do ograniczenia przepływu krwi w błonie śluzowej dróg oddechowych, co osłabia jej mechanizmy obronne przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Na to tylko czekają wirusy przeziębieniowe rozpraszane w powietrzu podczas kichania i kaszlu przez osoby już chore.

Podatność na rozwój przeziębienia zwiększają u dziecka również stany alergiczne w obrębie noso-gardła. Aptekarz w trakcie rozmowy o przeziębieniu z rodzicem lub opiekunem dziecka powinien zwrócić uwagę na to, by ubiór malucha był zawsze dostosowany do pogody. Najlepszy jest system na tzw. cebulkę, czyli kilka warstw odzieży, które można zdejmować i wkładać w zależności od temperatury, wiatru i wilgotności powietrza. Ale jeśli dziecko zostało za grubo ubrane i spociło się na dworze, należy je jak najszybciej przebrać w suche ubranie. Pozostawanie bowiem w wilgotnej, przepoconej bluzie czy swetrze sprzyja przechłodzeniu i przeziębieniu. Jeśli dziecko przemarzło na dworze, to warto polecać  maść rozgrzewającą dla dzieci do natarcia pleców i piersi dziecka.

Wzmacniać odporność

W celu poprawy odporności dziecka można polecić rodzicom lub opiekunom zaaplikowanie maluchowi kuracji stymulującej układ odpornościowy jednym z licznych preparatów dostępnych w aptece bez recepty. Są one przeznaczone dla dzieci powyżej pierwszego roku życia, które w ubiegłym sezonie jesienno--zimowym często chorowały. Oczywiście kurację taką należy skonsultować z lekarzem pediatrą opiekującym się dzieckiem, który dobierze właściwy specyfik, określi dawkowanie i czas jego podawania. Najczęściej znajdują zastosowanie preparaty z jeżówki, aronii i tran.

Leczenie przeziębienia 

Pierwsze objawy przeziębienia u dziecka są podobne jak u dorosłego. Pojawia się katar i dość często lekki stan podgorączkowy. Utrudnienie oddychania przez nos w czasie kataru powoduje, że dziecko staje się marudne.

Na katar u dziecka polecamy krople lub żel do nosa dla dzieci zawierający ksylometazolinę lub oksymetazolinę, obkurczające naczynia w błonie śluzowej nosa i zmniejszające jej obrzęk, jednak nie dłużej niż 3 razy dziennie przez 3 dni (dłuższe stosowanie ksylometazoliny lub oksymetazoliny może spowodować uszkodzenie błony śluzowej nosa). Dobrym sposobem na przyniesienie ulgi zakatarzonemu dziecku jest też kilkakrotne w ciągu dnia aplikowanie do nosa preparatu 0,9% roztworu chlorku sodowego, który oczyszcza i udrażnia jamy nosowe oraz nawilża błonę śluzową nosa. Ostatnio pojawiły się również preparaty z hipertonicznym 2,2% roztworem wody morskiej o silniejszym działaniu udrażniającym zatkany katarem nos.

U niemowląt należy dodatkowo wydzielinę wyciągać gruszką. Starsze dzieci uczymy wydmuchiwania wydzieliny zalegającej w nosie na zewnątrz do chusteczki. Zamiast żelu z ksylometazoliną lub oksymetazoliną, można polecić ziołową maść majerankową do smarowania pod noskiem dziecka. Uwalniające się z niej olejki eteryczne powodują naturalne przeczyszczanie nosa.

Z preparatów pomocnych przy leczeniu zaczynającego się przeziębienia polecam najczęściej witaminę C, wapno i paracetamol w dawkach dobranych do wieku dziecka.

Czasem pierwszym objawem przeziębienia u dziecka nie jest katar, tylko łzawienie i podrażnienie oczu. Dzieje się tak wtedy, gdy zaczynający się stan zapalny w nosie doprowadził do zatkania ujść przewodów nosowo-łzowych łączących worki spojówkowe z nosem. Brak naturalnego ujścia łez do nosa wywołuje łzawienie, na które może nałożyć się infekcja oka. W takiej sytuacji farmaceuta może zaproponować jałową sól fizjologiczną do usuwania ropnej wydzieliny z oczek dziecka przy użyciu jałowych gazików. Niemniej jednak, infekcja oka wymaga konsultacji z lekarzem.

Powikłania przeziębienia

Ostre zapalenie ucha u dzieci jest zwykle następstwem infekcji noso-gardła, które łączy się z uchem środkowym poprzez trąbkę słuchową Eustachiusza, będącą kanałem umożliwiającym wymianę powietrza i wyrównywanie ciśnienia w uchu. U niemowląt i małych dzieci można podejrzewać zapalenie ucha, kiedy maluch staje się drażliwy i marudny bez powodu, nie ma apetytu, ma zatkany nos i może pocierać głową o poduszkę. Często pojawia się też gorączka. Starsze dzieci skarżą się na ból ucha lub utratę słuchu. Gdy płynu w jamie ucha jest już dużo, może dojść do samoistnego przedziurawienia błony bębenkowej i wycieku ropy z ucha. Podejrzenie zakażenia ucha wymaga zawsze zbadania uszu wziernikiem przez lekarza. Farmaceuta może jedynie zaproponować preparat przeciwgorączkowy i przeciwbólowy.

Ostre zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc są dość często następstwem zakażenia górnych dróg oddechowych. Głównymi objawami u dziecka są wówczas: kaszel, gorączka, czasem duszność. Stan ten wymaga pilnej konsultacji z lekarzem. 

Warto przypominać pacjentom aptek, że samodzielnie w domu mogą próbować leczyć dziecko z powodu przeziębienia przez jeden-dwa dni, a jeśli nie ma poprawy lub dołączają się nowe objawy (kaszel, gorączka, brak apetytu, trudności w oddychaniu), konieczna jest konsultacja lekarska.