Katar u niemowlaka – przyczyny i domowe sposoby
Katarzyna Makos

Katar u niemowlaka – przyczyny i domowe sposoby

Katar u niemowlaka może mieć różne przyczyny, najczęstszą z nich są niegroźne infekcje wirusowe. Duża ilość zalegającej wydzieliny powoduje trudności z oddychaniem, a to z kolei wywołuje rozdrażnienie dziecka, uniemożliwia spokojny sen, utrudnia karmienie. Wśród sposobów walki z katarem u niemowlęcia znajdują się m.in. stosowanie wody morskiej do nosa, kropli do nosa, plastrów do aromaterapii czy inhalacje. 

Katar u niemowlaka – przyczyny

Najczęstszą etiologię kataru u niemowląt stanowią łagodne infekcje górnych dróg oddechowych o podłożu wirusowym. Dochodzi wtedy do obrzęku i przekrwienia błony śluzowej, zwiększenia produkcji wydzieliny, co prowadzi do blokady nosa i upośledzenia przepływu powietrza. Znacznie rzadziej w tym wieku przyczyną kataru jest alergia – u dzieci do 2.-3. roku życia częściej występuje alergia pokarmowa niż wziewna. 

Podłożem niealergicznego nieżytu nosa mogą być zaburzenia hormonalne (akromegalia, niedoczynność tarczycy) oraz działanie niektórych leków. W przypadku utrzymującej się sapki niemowlęcej i blokady nosa warto rozważyć takie przyczyny, jak: wady rozwojowe nozdrzy tylnych i przewodów nosowych, występowanie w obrębie nosa zmian naczyniowych, torbieli dermoidalnych, przerost migdałka gardłowego. W przypadku przewlekłego, gęstego kataru z dużą ilością wydzieliny warto wziąć pod uwagę diagnostykę w kierunku mukowiscydozy czy pierwotnej dyskinezy rzęsek. U małych dzieci, szczególnie w przypadku jednostronnego wycieku z nosa, należy także wykluczyć obecność ciała obcego, np. małego klocka.

Katar u niemowlaka – objawy towarzyszące 

W trakcie tzw. infekcji kataralnej dziecko może mieć podwyższoną temperaturę, być rozdrażnione, gorzej sypiać. Kolor i charakter wydzieliny nie pozwalają na zróżnicowanie, czy jest to katar bakteryjny czy wirusowy – w obu przypadkach wydzielina z nosa może mieć zabarwienie żółte czy żółto-zielone.

Niepokojący może być natomiast nieprzyjemny zapach wydzieliny – może on świadczyć wtedy o nadkażeniu bakteryjnym. Przy katarze u niemowląt naturalnie może występować sapka (charakterystyczny charczący, furczący dźwięk w trakcie oddychania przez nos). Nadmierne przekrwienie i obrzęk błon śluzowych sprzyja uszkodzeniom naczynek krwionośnych w nosie. 

Obrzęk błony śluzowej nosa upośledza drożność kanalików łzowych – objawia się to u dzieci nadmiernym łzawieniem, białą wydzieliną widoczną w wewnętrznych kącikach oczu. Małe dzieci oddychają głównie przez nos – jego obturacja wymusza u nich oddychanie przez usta, co może prowadzić do przesuszania błony śluzowej gardła i wywoływanie uczucia drapania w gardle. Towarzyszący kaszel wcale nie musi świadczyć o zajęciu przez infekcję niższych partii dróg oddechowych – pokasływanie może być spowodowane drażnieniem receptorów kaszlowych przez spływającą wydzieliną z nosa po tylnej ścianie gardła. W przypadku tła alergicznego może występować kichanie, świąd nosa i oczu, łzawienie, zapalenie spojówek. 

Ze względu na fakt, że niemowlęta oddychają głównie przez nos, to w trakcie kataru mogą występować problemy z karmieniem – dziecko szybciej się męczy w trakcie jedzenia, je częściej, ale mniejsze porcje. W przypadku wysokiej gorączki i obrzęku oczodołów należy zgłosić się pilnie do lekarza, może to świadczyć o zapaleniu zatok sitowych. Wizyty u lekarza wymaga także współwystępowanie duszności u dziecka (wciąganie międzyżebrzy, dołka jarzmowego, znaczne zasinienie wokół ust).

Powiązane produkty

Katar u niemowlaka – jak sobie z nim radzić?

Katar u niemowlaka – inhalacje

Aby rozrzedzić gęstą wydzielinę i ułatwić jej ewakuację z nosa, warto stosować inhalacje z soli fizjologicznej (dostępne są także z kwasem hialuronowym). Dodatkowo takie zabiegi nawilżają drogi oddechowe niemowląt. 

Do inhalacji małych dzieci nie powinno się w warunkach domowych stosować roztworów soli hipertonicznej (≥3%). Nie wolno także wykonywać inhalacji z olejków eterycznych itp. – mogą one powodować silny skurcz oskrzeli zagrażający życiu dziecka! 

Można natomiast zastosować maść majerankową pod nosek. Warto pamiętać o odpowiednim nawilżeniu powietrza w pomieszczeniu (optymalnie 60% wilgotności powietrza), stosując nawilżacze powietrza lub rozwieszając wilgotne tkaniny na grzejniku. Dobrze działa także chłodniejsze powietrze – zalecane są spacery na świeżym powietrzu, temperatura w pokoju powinna wynosić 18-21st. C. W trakcie snu można podłożyć klin po materacyk, zapewniając wyższe ułożenie głowy dziecka.

Katar u niemowlaka – odciąganie kataru aspiratorem

Niemowlęta wymagają pomocy ze strony rodzica, jeśli chodzi o ewakuację gromadzącej się wydzieliny w nosie. Przed aspiracją, w przypadku gęstego kataru, warto rozrzedzić go, zakraplając wcześniej sól morską lub fizjologiczną do noska bądź wykonując wspomnianą wyżej inhalację. Służą do tego aspiratory elektryczne, podłączane do odkurzacza, aspiratory ręczne („na wdech”) i gruszki (ostatnia metoda jest obecnie rzadziej stosowana niż usuwanie wydzieliny z nosa przy pomocy aspiratorów). Należy pamiętać przy tym o odpowiedniej higienie – myciu aspiratora oraz nawilżaniu błony śluzowej nosa po zabiegu (zapobieganie przesuszeniu błony śluzowej i jej uszkodzeniu). 

Katar u niemowlaka – sól morska i krople dla niemowląt

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów zawierających sól morską, jest to tzw. woda morska do nosa. Dzięki zwiększonemu stężeniu soli, woda osmotycznie przenika do światła przewodów nosowych, rozrzedzając wydzielinę. Wśród leków obkurczających błonę śluzową nosa zarejestrowanych powyżej >3. miesiąca życia jest oksymetazolina w stężeniu 0,01%, wyższe stężenie – 0,025% zarezerwowane jest dla dzieci w wieku >2. roku życia. Lek też można stosować maksymalnie 3-5 dni. 

W aptekach znajdziemy również plastry aromatyczne oraz żele do aromaterapii, większość z nich można stosować od 1. dnia życia dziecka. Zawierają one olejki eteryczne (np. olejek eukaliptusowy, miętowy, sosnowy, rozmarynowy), które zmniejszają produkcję kataru i ułatwiają oddychanie.

Katar u niemowlaka – powikłania

Katar u niemowląt rzadko wiąże się z groźnymi powikłaniami. Jednym z najczęstszych są podrażnienia skóry w okolicy nozdrzy, na skutek działania mokrej wydzieliny i jej wycierania. Warto wtedy zastosować zewnętrznie maść rumiankową, żel z arniką lub alantoiną. Innym częstym powikłaniem są podrażnienia i krwawienia błony śluzowej na skutek odsysania kataru przez rodziców – należy zawsze pamiętać o zachowaniu ostrożności przy toalecie nosa dziecka.

Ze względu na niedojrzały układ immunologiczny niemowlęta są bardziej narażone na dalszy rozwój infekcji obejmujący gardło, ucho środkowe, zatoki – dlatego w przypadku pojawienia się gorączki, dużego niepokoju dziecka, a także obrzęku w okolicy oczodołu warto skonsultować się z lekarzem. 
  1. H. Mazurek, Zakażenia układu oddechowego u dzieci, „Medical Tribune Polska” 2014, Warszawa, s. 63-67, 76-78.
  2. B. Zielnik-Jurkiewicz, Choroby laryngologiczne u dzieci, „Medical Tribune Polska”, Warszawa 2020, s.110-123.
  3. G. Roberts, M. Xatzipsalti, L. M. Borrego i in., Paediatric rhinitis: position paper of the European Academy of Allergy and Clinical Immunology, “Allergy” 2013, t. 68, s.1102–1116.
  4. H. Coates, Nasal obstruction in infancy. Practical pediatric otolaryngology, Lippincott-Raven Publishers, Filadelfia 1999, s. 449–468.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie

    Rumień zakaźny to zakaźna choroba wirusowa, która dotyczy najczęściej dzieci w wieku od 2. do 12. roku życia. Może więc wystąpić zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci. Nie należy jednak do niebezpiecznych chorób, a jej objawy w większości przypadków ustępują samoistnie.

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij