Katar u niemowlaka – przyczyny i domowe sposoby
Katarzyna Makos

Katar u niemowlaka – przyczyny i domowe sposoby

Katar u niemowlaka może mieć różne przyczyny, najczęstszą z nich są niegroźne infekcje wirusowe. Duża ilość zalegającej wydzieliny powoduje trudności z oddychaniem, a to z kolei wywołuje rozdrażnienie dziecka, uniemożliwia spokojny sen, utrudnia karmienie. Wśród sposobów walki z katarem u niemowlęcia znajdują się m.in. stosowanie wody morskiej do nosa, kropli do nosa, plastrów do aromaterapii czy inhalacje. 

Katar u niemowlaka – przyczyny

Najczęstszą etiologię kataru u niemowląt stanowią łagodne infekcje górnych dróg oddechowych o podłożu wirusowym. Dochodzi wtedy do obrzęku i przekrwienia błony śluzowej, zwiększenia produkcji wydzieliny, co prowadzi do blokady nosa i upośledzenia przepływu powietrza. Znacznie rzadziej w tym wieku przyczyną kataru jest alergia – u dzieci do 2.-3. roku życia częściej występuje alergia pokarmowa niż wziewna. 

Podłożem niealergicznego nieżytu nosa mogą być zaburzenia hormonalne (akromegalia, niedoczynność tarczycy) oraz działanie niektórych leków. W przypadku utrzymującej się sapki niemowlęcej i blokady nosa warto rozważyć takie przyczyny, jak: wady rozwojowe nozdrzy tylnych i przewodów nosowych, występowanie w obrębie nosa zmian naczyniowych, torbieli dermoidalnych, przerost migdałka gardłowego. W przypadku przewlekłego, gęstego kataru z dużą ilością wydzieliny warto wziąć pod uwagę diagnostykę w kierunku mukowiscydozy czy pierwotnej dyskinezy rzęsek. U małych dzieci, szczególnie w przypadku jednostronnego wycieku z nosa, należy także wykluczyć obecność ciała obcego, np. małego klocka.

Katar u niemowlaka – objawy towarzyszące 

W trakcie tzw. infekcji kataralnej dziecko może mieć podwyższoną temperaturę, być rozdrażnione, gorzej sypiać. Kolor i charakter wydzieliny nie pozwalają na zróżnicowanie, czy jest to katar bakteryjny czy wirusowy – w obu przypadkach wydzielina z nosa może mieć zabarwienie żółte czy żółto-zielone.

Niepokojący może być natomiast nieprzyjemny zapach wydzieliny – może on świadczyć wtedy o nadkażeniu bakteryjnym. Przy katarze u niemowląt naturalnie może występować sapka (charakterystyczny charczący, furczący dźwięk w trakcie oddychania przez nos). Nadmierne przekrwienie i obrzęk błon śluzowych sprzyja uszkodzeniom naczynek krwionośnych w nosie. 

Obrzęk błony śluzowej nosa upośledza drożność kanalików łzowych – objawia się to u dzieci nadmiernym łzawieniem, białą wydzieliną widoczną w wewnętrznych kącikach oczu. Małe dzieci oddychają głównie przez nos – jego obturacja wymusza u nich oddychanie przez usta, co może prowadzić do przesuszania błony śluzowej gardła i wywoływanie uczucia drapania w gardle. Towarzyszący kaszel wcale nie musi świadczyć o zajęciu przez infekcję niższych partii dróg oddechowych – pokasływanie może być spowodowane drażnieniem receptorów kaszlowych przez spływającą wydzieliną z nosa po tylnej ścianie gardła. W przypadku tła alergicznego może występować kichanie, świąd nosa i oczu, łzawienie, zapalenie spojówek. 

Ze względu na fakt, że niemowlęta oddychają głównie przez nos, to w trakcie kataru mogą występować problemy z karmieniem – dziecko szybciej się męczy w trakcie jedzenia, je częściej, ale mniejsze porcje. W przypadku wysokiej gorączki i obrzęku oczodołów należy zgłosić się pilnie do lekarza, może to świadczyć o zapaleniu zatok sitowych. Wizyty u lekarza wymaga także współwystępowanie duszności u dziecka (wciąganie międzyżebrzy, dołka jarzmowego, znaczne zasinienie wokół ust).

Powiązane produkty

Katar u niemowlaka – jak sobie z nim radzić?

Katar u niemowlaka – inhalacje

Aby rozrzedzić gęstą wydzielinę i ułatwić jej ewakuację z nosa, warto stosować inhalacje z soli fizjologicznej (dostępne są także z kwasem hialuronowym). Dodatkowo takie zabiegi nawilżają drogi oddechowe niemowląt. 

Do inhalacji małych dzieci nie powinno się w warunkach domowych stosować roztworów soli hipertonicznej (≥3%). Nie wolno także wykonywać inhalacji z olejków eterycznych itp. – mogą one powodować silny skurcz oskrzeli zagrażający życiu dziecka! 

Można natomiast zastosować maść majerankową pod nosek. Warto pamiętać o odpowiednim nawilżeniu powietrza w pomieszczeniu (optymalnie 60% wilgotności powietrza), stosując nawilżacze powietrza lub rozwieszając wilgotne tkaniny na grzejniku. Dobrze działa także chłodniejsze powietrze – zalecane są spacery na świeżym powietrzu, temperatura w pokoju powinna wynosić 18-21st. C. W trakcie snu można podłożyć klin po materacyk, zapewniając wyższe ułożenie głowy dziecka.

Katar u niemowlaka – odciąganie kataru aspiratorem

Niemowlęta wymagają pomocy ze strony rodzica, jeśli chodzi o ewakuację gromadzącej się wydzieliny w nosie. Przed aspiracją, w przypadku gęstego kataru, warto rozrzedzić go, zakraplając wcześniej sól morską lub fizjologiczną do noska bądź wykonując wspomnianą wyżej inhalację. Służą do tego aspiratory elektryczne, podłączane do odkurzacza, aspiratory ręczne („na wdech”) i gruszki (ostatnia metoda jest obecnie rzadziej stosowana niż usuwanie wydzieliny z nosa przy pomocy aspiratorów). Należy pamiętać przy tym o odpowiedniej higienie – myciu aspiratora oraz nawilżaniu błony śluzowej nosa po zabiegu (zapobieganie przesuszeniu błony śluzowej i jej uszkodzeniu). 

Katar u niemowlaka – sól morska i krople dla niemowląt

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów zawierających sól morską, jest to tzw. woda morska do nosa. Dzięki zwiększonemu stężeniu soli, woda osmotycznie przenika do światła przewodów nosowych, rozrzedzając wydzielinę. Wśród leków obkurczających błonę śluzową nosa zarejestrowanych powyżej >3. miesiąca życia jest oksymetazolina w stężeniu 0,01%, wyższe stężenie – 0,025% zarezerwowane jest dla dzieci w wieku >2. roku życia. Lek też można stosować maksymalnie 3-5 dni. 

W aptekach znajdziemy również plastry aromatyczne oraz żele do aromaterapii, większość z nich można stosować od 1. dnia życia dziecka. Zawierają one olejki eteryczne (np. olejek eukaliptusowy, miętowy, sosnowy, rozmarynowy), które zmniejszają produkcję kataru i ułatwiają oddychanie.

Katar u niemowlaka – powikłania

Katar u niemowląt rzadko wiąże się z groźnymi powikłaniami. Jednym z najczęstszych są podrażnienia skóry w okolicy nozdrzy, na skutek działania mokrej wydzieliny i jej wycierania. Warto wtedy zastosować zewnętrznie maść rumiankową, żel z arniką lub alantoiną. Innym częstym powikłaniem są podrażnienia i krwawienia błony śluzowej na skutek odsysania kataru przez rodziców – należy zawsze pamiętać o zachowaniu ostrożności przy toalecie nosa dziecka.

Ze względu na niedojrzały układ immunologiczny niemowlęta są bardziej narażone na dalszy rozwój infekcji obejmujący gardło, ucho środkowe, zatoki – dlatego w przypadku pojawienia się gorączki, dużego niepokoju dziecka, a także obrzęku w okolicy oczodołu warto skonsultować się z lekarzem. 
  1. H. Mazurek, Zakażenia układu oddechowego u dzieci, „Medical Tribune Polska” 2014, Warszawa, s. 63-67, 76-78.
  2. B. Zielnik-Jurkiewicz, Choroby laryngologiczne u dzieci, „Medical Tribune Polska”, Warszawa 2020, s.110-123.
  3. G. Roberts, M. Xatzipsalti, L. M. Borrego i in., Paediatric rhinitis: position paper of the European Academy of Allergy and Clinical Immunology, “Allergy” 2013, t. 68, s.1102–1116.
  4. H. Coates, Nasal obstruction in infancy. Practical pediatric otolaryngology, Lippincott-Raven Publishers, Filadelfia 1999, s. 449–468.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • ADHD u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej

    ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych u dzieci. Do objawów pozwalających rozpoznać ADHD należą: nadpobudliwość, zaburzenia koncentracji oraz impulsywność. Nieleczone ADHD prowadzi do rozwoju problemów emocjonalnych, trudności w funkcjonowaniu społecznym, do obniżenia osiągnięć w nauce oraz do problemów w kontaktach z rówieśnikami. Jak rozpoznać to zaburzenie i jak pomóc dziecku z ADHD?

  • Standardowe mleko modyfikowane. Co znajduje się w mleku dla niemowląt?

    Kiedy dziecko jest zdrowe, nie ma alergii i większych problemów z trawieniem, można podawać mu tzw. standardowe mleko modyfikowane odpowiednie dla jego wieku. Takie preparaty mają na rynku status tzw. środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Ich skład jest regulowany prawem i ściśle nadzorowany. Dlaczego jednak takie mleko jest nazywane modyfikowanym i na czym te modyfikacje polegają? Jednym z głównych składników mleka modyfikowanego jest mleko krowie. Mleko krowie różni się od ludzkiego pod wieloma względami. Zawartość podstawowych składników odżywczych – tłuszczu, białka i węglowodanów – jest inna w każdym z nich.

  • Aspirator do nosa — jak używać ręcznego, a jak elektrycznego?

    U noworodków i niemowląt katar może stanowić znaczące zagrożenie, ponieważ dzieci do ok. 1 roku życia oddychają wyłącznie przez nos. Występująca u najmłodszych zalegająca wydzielina w nosku powstrzymuje oddychanie, jedzenie i picie. Dodatkowo nieusunięta wydzielina może prowadzić do powikłań w postaci stanów zapalnych w obrębie oka, ucha, oskrzeli lub płuc, co może stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka. Z pomocą przychodzą aspiratory do nosa, które można stosować u dzieci już od chwili narodzin. Są prostą, wygodną i bezpieczną metodą usuwania zalegającej wydzieliny u maluszka.

  • Wymioty u dziecka – przyczyny i skutki. Co robić, gdy dziecko wymiotuje?

    Ostatnio obserwujemy w Polsce gwałtowny wzrost liczby dzieci zgłaszających się do przychodni i szpitali z silnymi wymiotami. U dzieci wywoływane są one zwykle przez zakażenia wirusowe, bakteryjne, a także przez błędy dietetyczne. Co ma zrobić rodzic, gdy dziecko wymiotuje? Podpowiadamy.

  • Katar u dziecka – jak pomóc dziecku z katarem? Domowe sposoby na zatkany nos u dzieci

    Katar to częsta dolegliwość, która dotyka dzieci. Charakteryzuje się występowaniem wydzieliny w nosie oraz uczuciem niedrożności nosa. Do najczęstszych przyczyn nieżytu nosa u dzieci należą infekcje wirusowe oraz alergie. Przewlekły katar u dzieci może być objawem przerostu trzeciego migdałka lub chorób takich jak niedobory odporności czy mukowiscydoza. Podpowiadamy, co warto stosować na katar u dziecka.

  • Witamina D dla dzieci – dawkowanie, objawy i skutki niedoboru

    Witamina D jest hormonem steroidowym, który kontroluje wiele istotnych dla organizmu procesów. Dostarczenie jej (poprzez syntezę skórną oraz wraz z pożywieniem) jest szczególnie ważne w przypadku najmłodszych. Witamina D wpływa na układ kostny dzieci poprzez regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, działa immunomodulująco, podnosząc odporność i obniżając poziom cytokin prozapalnych, ma również działanie antykancerogenne oraz neuro- i kardioprotekcyjne. Jaką dawkę witaminy D podawać dziecku? Witamina D dla dzieci w kroplach, kapsułkach twist-off, sprayu czy tabletkach?

  • Objawy, które powinny cię zaniepokoić. Nowotwory u dziecka

    Aż 60% rodziców nie wie, na jakie objawy powinni zwrócić uwagę, aby w porę wykryć potencjalne choroby nowotworowe u swoich dzieci. Z kolei aż 80% dzieci, u których zdiagnozowano chorobę nowotworową i w porę wdrożono leczenie, udaje się uratować. Na co zwrócić uwagę i co powinno zaniepokoić?

  • Jak podawać leki dziecku? Czopki, tabletki, inhalacje i syrop

    Podawanie leków dziecku w trakcie choroby to w wielu przypadkach nie lada wyzwanie. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób prowadzić domowe leczenie, aby było jak najskuteczniejsze. Jak podawać dziecku tabletki oraz co zrobić, aby inhalacja była jak najbardziej efektywna?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij