Przeziębienie i grypa – czym się różnią? Najczęstsze błędy w leczeniu. Czy antybiotyki leczą infekcje wirusowe?
Alicja Świątek

Przeziębienie i grypa – czym się różnią? Najczęstsze błędy w leczeniu. Czy antybiotyki leczą infekcje wirusowe?

Jednymi z najczęściej mylonych schorzeń ogólnoustrojowych są grypa i przeziębienie. Są to przypadłości, które najczęściej pojawiają się w okresach, kiedy zmieniają się pory roku i nasza odporność jest wystawiona na próbę. Grypa i większość przeziębień ma podłoże wirusowe, dlatego leczenie najczęściej polega na łagodzeniu objawów z wykorzystaniem leków bez recepty i suplementów diety w postaci witaminy C, rutyny lub ibuprofenu. Jak odróżnić grypę od przeziębienia, czy na grypę stosuje się antybiotyk i czym różni się woda morska od kropel do nosa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Przeziębienie i grypa są jednymi z najczęstszych powodów wizyt u lekarza w okresie jesienno-zimowym. Są to choroby zakaźne układu oddechowego o podłożu wirusowym. Mogą objawiać się jako katar, kaszel, gorączka, niedrożność dróg oddechowych, ból głowy i gardła. Często są trudne do odróżnienia. Jednak w obu przypadkach podstawą leczenia jest odpoczynek, pozostanie w domu i leżenie w łóżku oraz nawadnianie. W czasie choroby stosuje się głównie leki działające objawowo, które wspomagają złagodzenie przebiegu choroby.

Co to jest przeziębienie?

Przeziębienie jest chorobą zakaźną w obrębie górnych dróg oddechowych. Przyczyną schorzenia są wirusy. Zazwyczaj za tą dolegliwość odpowiedzialne są rinowirusy (30-80% przypadków), rzadziej powodują ją koronawirusy, adenowirusy i inne drobnoustroje wirusowe.  Łącznie ponad 200 różnych rodzajów wirusów może prowadzić do przeziębienia. Charakterystycznymi objawami tej choroby są: katar, łagodny kaszel, niedrożność nosa oraz ból gardła. Często pojawiają się również: osłabienie, bóle głowy i mięśni oraz spadek apetytu. Przeważnie u osób dorosłych nie występuje podwyższona temperatura ciała, natomiast u małych dzieci (zwłaszcza niemowląt) gorączka jest częstym objawem przeziębienia. Pierwsze symptomy można zauważyć po 16. godzinach od zarażenia. Ich nasilenie następuje pomiędzy drugim a czwartym dniem infekcji. Z reguły choroba ustępuje po ok. 7.-10. dniach od jej rozpoczęcia, niemniej w nielicznych przypadkach może trwać nawet 3 tygodnie.

Co to jest grypa?

Grypa jest chorobą zakaźną układu oddechowego o ostrym przebiegu. Wywoływana jest przez wirusa grypy. Wyróżnia się trzy rodzaje wirusa grypy: A, B i C, z których dwa pierwsze mogą prowadzić do poważnych zachorowań, na skalę epidemii, natomiast odmiana C jest łagodniejsza i lżejsza do przejścia. Wśród trzech odmian wirusa grypy następują mutacje, które prowadzą do powstawania nowych szczepów. W przeciwieństwie do przeziębienia objawy grypy pojawiają się bardzo szybko. Już pierwszego dnia choroby występuje wysoka gorączka, silny ból głowy, dreszcze, bóle mięśni, kości i stawów (określane potocznie jako „łamanie w kościach”), utrata łaknienia, uczucie zmęczenia i wyczerpania fizycznego. W przebiegu choroby pojawia się również kaszel, który początkowo jest  suchy i uporczywy. W kolejnych dniach przekształca się w wilgotną postać, z zalegającą wydzieliną, która jest odkrztuszana. U małych dzieci, zwłaszcza poniżej 1. roku życia, temperatura ciała wzrasta bardzo dynamicznie, co może doprowadzić do drgawek, majaczeń oraz objawów ze strony przewodu pokarmowego (biegunka, wymioty). W takiej sytuacji należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Także u osób starszych mogą się pojawić dodatkowe symptomy, jak przyspieszenie pracy serca. Wówczas należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów z chorobami kardiologicznymi.

Powiązane produkty

Preparaty na przeziębienie lub grypę bez recepty – co wybrać? Na co nie dać się nabrać?

Wybierając samodzielnie skuteczne preparaty na przeziębienie lub grypę bez recepty, warto zwrócić uwagę nie tylko na jego nazwę i kolorowy sposób prezentowania w mediach, ale przede wszystkim na skład danego produktu. W czasie przeziębienia i grypy przede wszystkim warto pozostać w łóżku i nawadniać organizm.

W walce z przeziębieniem i grypą można stosować leki dostępne w aptekach bez recepty, które w prawdzie nie skrócą czasu trwania choroby, ale złagodzą uciążliwe objawy infekcji. 

Na wysoką gorączkę stosuje się głównie preparaty z paracetamolem, rzadziej z  ibuprofenem i kwasem acetylosalicylowym, przy czym dwa ostatnie działają również przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Wymienione substancje są częstymi składnikami popularnych „saszetek” na przeziębienie i grypę. Zwykle poza tymi składnikami w preparatach na przeziębienie i grypę w wersji do rozpuszczania znajdują się również:

  • kwas askorbinowy, czyli witamina C (uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, reguluje proces pochłaniania drobnoustrojów przez komórki układu odpornościowego),
  • fenylefryna (obkurcza śluzówkę nosa),
  • feniramina (zmniejsza przekrwienie i obrzęk błon śluzowych, dzięki czemu udrożnia nos, ogranicza kichanie i łzawienie oczu),
  • pseudoefedryna (zmniejsza przekrwienie błony śluzowej nosa oraz stan zapalny i ilość produkowanej wydzieliny w nosie).

Przed wyborem preparatów łagodzących objawy przeziębienia i grypy dobrze jest zweryfikować skład poszczególnych produktów, które chcemy kupić w aptece, aby uniknąć powielania tych samych substancji, jak np. często stosowanego paracetamolu, ponieważ może to doprowadzić do niebezpiecznego dla zdrowia i życia przedawkowania. Niekiedy, zwłaszcza gdy infekcji towarzyszy wyłącznie gorączka, wystarczy sięgnąć jedynie po lek przeciwgorączkowy. Pozwoli to ograniczyć działania niepożądane związane z podaniem dodatkowych substancji lub powtórzeniem tej samej, a także zaoszczędzić pieniądze.

Czy syrop na kaszel naprawdę działa? Jaka jest różnica między syropem na kaszel mokry a tym na kaszel suchy?

W zależności od rodzaju kaszlu wyróżnia się syropy na kaszel suchy i mokry. Głównym zadaniem tych pierwszych jest zahamowanie odruchu kaszlu oraz nawilżenie i złagodzenie podrażnionej śluzówki w obrębie gardła. Natomiast druga grupa preparatów ma wspomagać usunięcie zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny, poprzez jej rozrzedzenie i ułatwione odkrztuszanie. Niewskazane jest łączenie substancji farmakologicznych o działaniu wykrztuśnym i przeciwkaszlowym w jednym preparacie lub jednoczesne ich podawanie, ponieważ wzajemnie znoszą swoje działanie. Syropy „wywołują" uruchomienie fizjologicznych procesów (jak zwiększone wydzielanie śliny) po podaniu słodkiego płynu. Wzrost wydzieliny w jamie ustnej działa nawilżająco na gardło i krtań, łagodząc podrażnienia i ograniczając kaszel.  

Czy krople do nosa mogą uszkodzić zatoki? Jak długo je stosować?

Preparaty na katar to najczęściej krople do nosa, które zawierają w swoim składnie ksylometazolinę, oksymetazolinę lub nafazolinę. Podczas stosowania nie należy używać ich jednak dłużej niż 3 do 5 dni. Zbyt długie stosowanie takich preparatów może prowadzić  do uzależnienia oraz wystąpienia działań niepożądanych. Krople do nosa nie powodują uszkodzenia zatok, natomiast częstym skutkiem ubocznym nadmiernego korzystania z tych produktów jest „katar polekowy”. Jest on powodowany przez permanentne uszkodzenie błony śluzowej wyścielającej nos oraz jego obrzęk.  Wówczas dochodzi do nadmiernego wysuszenia oraz podrażnienia śluzówki nosa, przez co jest ona bardziej predysponowana na infekcje i zakażenia. Pojawia się również uczucie zatkanego nosa, a niekiedy także drobne krwawienia. Farmaceuci polecają także stosować preparat, taki jak woda morska do nosa, który dzięki zawartości soli rozrzedzi gęstą wydzielinę, pomagając w oczyszczeniu jamy nosowej, ułatwiając oddychanie. Ponadto jest roztworem izotonicznym, który nie powinien powodować podrażnień śluzówki nosa, wręcz przeciwnie – odpowiednio ją nawilży. Można go podawać dorosłym i dzieciom, które ukończyły 6. miesiąc życia.

Tabletki na gardło – ile w nich prawdy a ile cukru?

Jak wskazują eksperci zawarte w tabletkach do ssania substancje, tylko w niewielkim stopniu przenikają do komórek wewnątrz błony śluzowej gardła. Ich działanie opiera się głównie na zwiększeniu uwalniania śliny w jamie ustnej iw  ten sposób następuje efekt nawilżający i łagodzący na podrażnione gardło, przynosząc ulgę i łagodząc ból. Należy jednak pamiętać, że tabletki na ból gardła są najskuteczniejsze na samym początku infekcji, czyli przy pierwszych objawach drapania. Warto również wybierając odpowiedni preparat, sięgnąć po ten bez dodatku cukru. Dostępne są również tabletki do ssania zawierające substancje o działaniu miejscowo znieczulającym (np. lidokainę), antyseptycznym (chlorek benzalkoniowy, alkohol 2,4-dichlorobenzylowy i amylometakrezol), które zapewniają długotrwałe działanie łagodzące podrażnienie gardła.  

Czy antybiotyk działa na grypę lub przeziębienie?

Jedno zdanie powinno głośno wybrzmieć: antybiotyki działają wyłącznie przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybicznie, dlatego ich stosowanie jest zasadne tylko w przypadku zakażeń o tym podłożu. Dlaczego antybiotyki nie działają na wirusy, ale leczą zakażenia bakteryjne? Te mikroorganizmy bardzo się od siebie różnią. Bakterie są zdolne do samodzielnego dzielenia się i namnażania poza organizmem człowieka (lub zwierzęcia). Z kolei wirusy nie mają struktury komórkowej, składając się jedynie z białek i kwasów nukleinowych, dlatego do dalszego namnażania się, potrzebują wniknąć do komórek bakteryjnych lub zwierzęcych. Antybiotyk w przypadku cząsteczek wirusowych nie ma celu, w który mógłby „uderzyć", ponieważ samodzielnie nie prowadzą one żadnych procesów metabolicznych, które mógłby zaburzyć lek. Zakażenia bakteryjne charakteryzują objawy, takie jak: ropna wydzielina z nosa lub ropne naloty na migdałkach. Grypa oraz większość przeziębień mają podłoże wirusowe, więc antybiotyki nie są wskazane do stosowania w ich leczeniu. Natomiast nadmierne i bezpodstawne używanie antybiotyków może prowadzić do licznych działań niepożądanych. Przede wszystkim wzrasta oporność bakterii (antybiotykooporność), czyli zmniejsza się ich wrażliwość na daną substancję, a to bardzo utrudnia ewentualną terapię. Dodatkowo zaobserwowano, że podawanie antybiotyków u dzieci w początkowym okresie życia, może zwiększać ryzyko wystąpienia alergii.

  1. R. Szamborski, Katar – etiologia i skuteczne leczenie,  „ptfarm.pl” [online],  https://www.ptfarm.pl/pub/File/Farmacja%20Polska/2009/10-2009/08b%20%20Katar%20sponsorowany.pdf,  [dostęp:] 22.06.2021 r.
  2. H. Bandrowska, Grypa, „zoztargowek.waw.pl” [online],  https://www.zoztargowek.waw.pl/kwartalnik_strony/49/10-11.pdf, [dostęp:] 22.06.2021 r.
  3. Grażyna Gościniak, Wirusy odpowiedzialne za zakażenia dróg oddechowych, „umed.wroc.pl” [online], https://www.umed.wroc.pl/sites/default/files/mikrobiologia/files/Wirusy_oddechowe.pdf, [dostęp:] 22.06.2021 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego) – jak sobie z nim radzić?

    Co miesiąc powtarza się niemal ten sam scenariusz – dopada Cię huśtawka nastrojów, nie możesz się skoncentrować, przybierasz na wadze nawet do 3 kg, czujesz się opuchnięta, piersi sprawiają Ci ból, nie możesz spać, masz migrenę, nudności, zaparcia lub biegunkę, a twarz i dekolt pokrywają się wypryskami? To tylko część z ponad 100 objawów, które  świadczą o zespole napięcia przedmiesiączkowego, czyli PMS. Jak złagodzić jego objawy?

  • Terapia celowana – nowa metoda leczenia nowotworów

    W dzisiejszych czasach do walki z nowotworami wykorzystywane są różne metody leczenia: zabiegi operacyjne, chemioterapia, radioterapia czy też hormonoterapia. Obecnie coraz większe nadzieje wiąże się z tzw. terapią celowaną.

  • Polio – przyczyny, objawy, leczenie choroby Heinego-Medina

    Polio jest wirusową chorobą zakaźną, która może prowadzić do śmierci lub ciężkiego kalectwa na skutek wiotkiego porażenia mięśni. Do zakażenia poliowirusem dochodzi drogą pokarmową lub w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym. Jak rozpoznać polio i w jaki sposób się przed nim uchronić? Jakie są objawy choroby Heinego-Medina?

  • Ból pęcherza – przyczyny, leczenie, domowe sposoby

    Ból pęcherza jest jedną z częstszych infekcji dróg moczowych, szczególnie u kobiet. Jeśli jej przebieg jest ostry, może mu towarzyszyć bardzo częste oddawanie niewielkich ilości moczu, gorączka oraz pieczenie w okolicach cewki moczowej. To jaka terapia będzie najlepsza na ból pęcherza, zależy od przyczyny tych dolegliwości. Czy ból pęcherza i zapalenie pęcherza to ta sama przypadłość i jak radzić sobie z infekcją w czasie ciąży?

  • Monakolina K – co to jest? Właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

    Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę zachorowalności i śmiertelności nie tylko w Polsce, lecz również na całym świecie. U podłoża większości z nich leży miażdżyca naczyń krwionośnych, która jest bezpośrednio związana z zaburzeniami lipidowymi. Jednym z proponowanych sposobów radzenia sobie z tym problemem jest stosowanie suplementacji w oparciu o monakolinę K.

  • Co zrobić, kiedy dziecko kaszle, a osłuchowo jest czyste?

    Kaszel dziecka bez innych objawów może być związany z przebytym niedawno zakażeniem układu oddechowego albo sygnalizować rozwijającą się w organizmie infekcję dróg oddechowych. Istnieją jednak inne przyczyny kaszlu u dzieci, które wymagają bardziej zaawansowanych badań. Jakie to przyczyny i jak je zdiagnozować?

  • Sensor do pomiaru cukru (CGM) – czym jest? Ile kosztuje? Refundacja

    Koncepcja wszczepialnych czujników glukozy jest propagowana od ponad 40 lat. Obecnie przyjmuje się, że ciągły monitoring glikemii (CGM) zwiększa jakość życia, ponieważ umożliwia podejmowanie świadomych decyzji dotyczących leczenia cukrzycy w wyniku bardziej zoptymalizowanej kontroli glikemii. Cukrzyca jest jedną z najczęstszych chorób cywilizacyjnych, na którą w Polsce choruje ponad 3 mln osób, z czego około 25% nie jest tego świadomych.

  • Subkliniczna niedoczynność tarczycy – objawy, leczenie

    Tarczyca jako jeden z kluczowych gruczołów układu hormonalnego, pełni istotną rolę w regulacji metabolizmu, funkcji sercowo-naczyniowych, a także procesów rozwojowych organizmu. Niedoczynność tarczycy, czyli hipotyreoza, to schorzenie wynikające z niewystarczającej produkcji hormonów tarczycy. Jedną z mniej oczywistych form tej choroby jest subkliniczna niedoczynność tarczycy – stan, który często rozwija się w sposób utajony, przez co trudniej go zdiagnozować i leczyć. Czym dokładnie jest subkliniczna niedoczynność tarczycy? Jakie są jej objawy, przyczyny, sposoby diagnostyki oraz metody terapii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.