Olej kokosowy – właściwości. Czy jest zdrowy? Jak go stosować?

Olej kokosowy to naturalny produkt pozyskiwany z miąższu orzecha kokosowego. Popularność tego oleju wynika z uniwersalności oraz licznych korzyści zdrowotnych i pielęgnacyjnych, jakie przynosi jego stosowanie.

1. Co to jest olej kokosowy?
2. Rodzaje oleju kokosowego
3. Olej kokosowy – właściwości. Kiedy i na co go stosować?
4. Olej kokosowy w pielęgnacji skóry i włosów
5. Olej kokosowy w kuchni
6. Olej kokosowy do wybielania zębów

Co to jest olej kokosowy?

Olej kokosowy (masło kokosowe, tłuszcz kokosowy) to naturalny tłuszcz roślinny pozyskiwany z miąższu kokosa. W temperaturze pokojowej może występować w formie stałej (biała masa, gdy temperatura spada poniżej ok. 24–25°C) lub płynnej (bezbarwny). Charakteryzuje się delikatnym, słodkawym zapachem kokosa (choć nie każdy rodzaj oleju kokosowego ma ten aromat). Jest ceniony zarówno w kuchni, jak i w kosmetyce oraz medycynie naturalnej ze względu na swoje właściwości odżywcze, pielęgnacyjne i zdrowotne.

Olej kokosowy składa się głównie z tłuszczów nasyconych takich jak kwas laurynowy (najwięcej), tłuszczów jednonienasyconych (głównie kwasu oleinowego), tłuszczów wielonienasyconych (w tym kwasu linolenowego).

Rodzaje oleju kokosowego

Olej kokosowy występuje w kilku odmianach w zależności od sposobu przetwarzania:

Olej kokosowy tłoczony na zimno (virgin)

• Produkowany z surowego, świeżego miąższu kokosa bez poddawania go wysokiej temperaturze. Zachowuje naturalny zapach i smak kokosa.

• Ma najwięcej polifenoli i witaminy E.

• Idealny do stosowania na zimno, np. jako dodatek do sałatek, smoothies i deserów, czy jako składnik kosmetyków do skóry i włosów.

• Najbardziej naturalna forma, bogata w składniki odżywcze i antyoksydanty.

Olej kokosowy rafinowany

• Poddawany procesowi rafinacji, co oznacza, że jest oczyszczany, często w wyższej temperaturze. Nie ma zapachu ani smaku kokosa lub ma go w bardzo delikatnej wersji.

• Najlepiej sprawdza się w smażeniu, pieczeniu i gotowaniu w wysokich temperaturach, ponieważ ma wyższy punkt dymienia niż olej tłoczony na zimno.

• Przez neutralny smak i zapach nadaje się do uniwersalnego użytku w kuchni.

Olej kokosowy frakcjonowany (MCT oil)

• Wyizolowany głównie z kwasów tłuszczowych o średniej długości łańcucha (MCT, ang. Medium Chain Triglycerides). Występuje w formie płynnej, nie twardnieje w niższych temperaturach.

• Często stosowany w suplementach diety, jako składnik kosmetyków oraz w diecie ketogenicznej.

Ciekawostka: MCT to unikalny rodzaj tłuszczów, który szybko przekształca się w energię w organizmie, omijając tradycyjną drogę metabolizmu tłuszczów. Dzięki swoim właściwościom MCT stały się popularnym składnikiem suplementów diety, szczególnie wśród osób dbających o zdrowie, sportowców i zwolenników diet niskowęglowodanowych takich jak dieta ketogeniczna (keto), ponieważ szybko podnoszą poziom ketonów we krwi. Suplementy z MCT mogą zwiększać wytrzymałość podczas treningów, ponieważ dostarczają szybko dostępnej energii i jednocześnie nie obciążają układu trawiennego. Pomagają także w regeneracji mięśni po wysiłku. MCT mogą wspierać odchudzanie, ponieważ zwiększają tempo przemiany materii, a ponadto mogą wywoływać uczucie sytości. Suplementy z MCT są dostępne na rynku w formie oleju, proszku i kapsułek.

Olej kokosowy utwardzony

• Powstaje w procesie uwodornienia, co nadaje mu stałą konsystencję. Zawiera jednak tłuszcze trans, które są niezdrowe.

• Jest rzadko stosowany, głównie w przemyśle spożywczym jako składnik bardzo przetworzonych produktów.

Olej kokosowy organiczny

• Pochodzi z certyfikowanych upraw ekologicznych, gdzie nie stosuje się pestycydów ani sztucznych nawozów.

• Ma uniwersalne zastosowanie – w kuchni, kosmetyce, to częsty wybór entuzjastów eko-produktów.

Wybór odpowiedniego rodzaju oleju kokosowego zależy od zastosowania i preferencji. Jeśli zależy Ci na naturalnych właściwościach, lepszym wyborem będzie olej tłoczony na zimno (virgin). Z kolei do smażenia czy gotowania w wysokich temperaturach lepszy może być olej rafinowany. Frakcjonowany sprawdzi się jako suplement diety lub baza kosmetyczna.

Ciekawostka: Niektóre naukowe i internetowe źródła podają, że olej kokosowy wykazuje znaczący wpływ na terapię choroby Alzheimera. Autorzy prac opierają swoje stanowisko na fakcie, że w oleju kokosowym znajdują się zarówno kwas kaprylowy, jak i kwas kaprynowy, które po spożyciu powodują podniesienie stężenia ketonów w osoczu. Według badań taki wyższy poziom ciał ketonowych w organizmie może przyczynić się do zachowania umiejętności poznawczych na dobrym poziomie. Najnowsze doniesienia dementują w pewnym sensie to odkrycie, podkreślając, że w rzeczywistości wspomniane kwasy stanowią tylko 10% całkowitej zawartości tłuszczu pochodzącego z oleju kokosowego. Dlatego jest bardzo mało prawdopodobne, aby spożywanie oleju kokosowego mogło być przełomem w leczeniu choroby Alzheimera. 

Olej kokosowy – właściwości. Kiedy i na co go stosować?

Olej kokosowy to wyjątkowy produkt, który zyskał popularność zarówno w kuchni, jak i w pielęgnacji ciała.

Wyniki badań dotyczące prozdrowotnych właściwości oleju kokosowego nie są jednak jednoznaczne. Według niektórych doniesień, mimo dużej zawartości tłuszczów nasyconych, olej kokosowy może wspierać zdrowie serca oraz procesy metaboliczne, ponieważ podnosi poziom tzw. dobrego cholesterolu HDL, co ma związek z rodzajem tłuszczów nienasyconych zawartych w oleju kokosowym. Według innych badań spożywanie oleju kokosowego podnosi nie tylko poziom dobrego cholesterolu, ale także tego złego – LDL. Wielu autorów porusza istotną kwestię poszerzenia spektrum badań, które często przeprowadzane są na modelach zwierzęcych.

Właściwości zdrowotne oleju kokosowego

• Poprawa metabolizmu i pomoc w spalaniu tłuszczu: Olej kokosowy zawiera głównie tłuszcze nasycone (ok. 90%), które są uważane za mniej korzystne w diecie. Jednak tłuszcze te mają unikalną strukturę, szczególnie średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (MCT), które są łatwo trawione i szybko przekształcane w energię przez organizm, a nie magazynowane w postaci tłuszczu. Olej kokosowy może wspierać utratę wagi, ponieważ MCT zwiększają termogenezę, co prowadzi do przyspieszenia metabolizmu i spalania tłuszczu. Spożywanie oleju kokosowego może również wpływać na zmniejszenie apetytu. Z tego powodu olej kokosowy jest popularnym wyborem w diecie ketogenicznej i niskowęglowodanowej.

• Działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe: Kwas laurynowy (główny składnik oleju kokosowego) ma silne właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe.

• Wsparcie układu odpornościowego: Dzięki zawartości kwasu laurynowego, który w organizmie przekształca się w monolauryn (substancję o właściwościach przeciwwirusowych), olej kokosowy wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego, pomagając w obronie przed infekcjami.

  	KWASY TŁUSZCZOWE OMEGA
  	PREPARATY NA SPALANIE TŁUSZCZU
  	LEKI NA CHORE DZIĄSŁA

Olej kokosowy w pielęgnacji skóry i włosów

• Nawilżenie skóry: Olej kokosowy ma doskonałe właściwości nawilżające. Jest idealny do stosowania na suchą, odwodnioną skórę, zwłaszcza w okresie zimowym, kiedy ma ona tendencję do pękania i łuszczenia się. Najlepiej nałożyć go bezpośrednio na produkt nawilżający, dzięki czemu dopełnimy pielęgnację tzw. okluzją, czyli zamkniemy wilgoć w skórze. Należy pamiętać, że olej kokosowy jest komedogenny, co oznacza, że może powodować powstawanie niedoskonałości. Dlatego nie jest zalecany do stosowania przez osoby ze skórą trądzikową czy z cerą łojotokową.

• Łagodzenie i uelastycznienie: Olej kokosowy wykazuje właściwości łagodzące podrażnienia, dzięki czemu może być pomocny w przypadku takich problemów skórnych, jak egzema, łuszczyca czy AZS. Świetnie sprawdzi się w przypadku spierzchniętych ust, suchej skóry na łokciach i kolanach, a także poprawi kondycję skóry stóp, w tym pięt.

• Pielęgnacja włosów: Olej kokosowy jest często używany do nawilżania suchych, zniszczonych włosów. Może zapobiegać łamaniu się włosów, poprawia ich elastyczność, a także chroni przed szkodliwymi skutkami stosowania gorących urządzeń do stylizacji. Regularne stosowanie oleju kokosowego na włosach sprawia, że stają się one bardziej lśniące, miękkie i zdrowe. Pomaga uporać się z elektryzującymi się kosmykami. Najlepiej sprawdzi się w przypadku włosów niskoporowatych (włosy wysokoporowate będą się puszyć).

• Ochrona przed szkodliwym promieniowaniem UV: Olej kokosowy ma naturalne właściwości ochronne przed promieniowaniem UV (choć poziom ochrony jest zbyt niski i nie zapewnia pełnej ochrony przeciwsłonecznej jak kremy z filtrem SPF). Może stanowić dodatkową warstwę ochronną przed szkodliwym działaniem słońca, ale nie zastąpi kremu z filtrem.

• Usuwanie makijażu: Dzięki swojej delikatnej formule olej kokosowy może być również używany do demakijażu. Skutecznie usuwa makijaż, nie podrażnia skóry, a dodatkowo ją nawilża.

Olej kokosowy w kuchni

• Alternatywa dla innych tłuszczów: Olej kokosowy ma wysoką temperaturę dymienia (ok. 177°C dla tłoczonego na zimno, ok. 232°C dla rafinowanego), co czyni go dobrym wyborem do smażenia i pieczenia. Może być używany jako alternatywa dla innych tłuszczów, takich jak masło, margaryna czy olej roślinny.

• Bezpieczny do gotowania w wysokich temperaturach: Dzięki stabilności w wysokich temperaturach olej kokosowy nie utlenia się łatwo, co zapobiega powstawaniu szkodliwych substancji takich jak wolne rodniki, które mogą pojawić się podczas smażenia na innych olejach.

• Dodatek do koktajli, owsianki, kawy: Olej kokosowy może być również stosowany na zimno jako dodatek np. do smoothie, koktajli białkowych, owsianek czy kawy (popularne bulletproof coffee). Dzięki delikatnemu kokosowemu smakowi nadaje potrawom egzotyczny aromat.

Olej kokosowy do wybielania zębów

Według niektórych źródeł płukanie jamy ustnej olejem kokosowym wpływa na redukcję płytki nazębnej i wspiera zdrowie dziąseł. Olej kokosowy jest szczególnie skuteczny w zwalczaniu bakterii Streptococcus mutans (S. mutans), która jest główną przyczyną próchnicy zębów. Ponadto przypisuje mu się właściwości wybielające zęby i pomoc w walce z halitozą. Zalecane stosowanie to płukanie jamy ustnej przez minimum 2 tygodnie, raz dziennie przez 2–3 minuty.