Polifenole i ich wpływ na zdrowie

Cennymi składnikami, które możemy odnaleźć w roślinach są polifenole. Substancje te są naturalnymi przeciwutleniaczami. Choć można je uzyskać w sposób syntetyczny, to związki polifenolowe pozyskiwane z roślin mają większą biodostępność i lepsze działanie. Najlepiej poznana i przez to najliczniejsza grupa polifenoli to flawonoidy. Spełniają one kluczową rolę dla roślin, pełniąc szereg ważnych funkcji i będąc metabolitami wtórnymi. Do tej pory naukowcy odkryli, poznali i opisali około 8000 flawonoidów. W jaki sposób można wykorzystać polifenole i gdzie ich szukać? 

Czym są polifenole i jak działają?

Polifenole to związki organiczne z grupy fenoli, czyli alkoholi, które posiadają grupę hydroksylową połączoną z pierścieniem aromatycznym. Nazwa związków polifenolowych wskazuje, że takie grupy hydroksylowe muszą być przynajmniej dwie. Związki te występują naturalnie i bardzo licznie w roślinach. Dzięki swojej budowie chemicznej wykazują działanie przeciwutleniające i niszczące wolne rodniki.

Polifenole: gdzie ich szukać?

Które produkty są najlepszym źródłem polifenoli? Bogate w związki polifenolowe są zielona herbata, winogrona, jagody, oliwa z oliwek, orzechy, ziarna, kakao, yerba mate oraz niektóre warzywa (w szczególności strączkowe) i owoce. Gdzie znajduje się najwięcej polifenoli? Największe stężenie tych związków występuje zwykle w skórce owoców (np. jabłek). Ponieważ dobrze rozpuszczają się w alkoholu (podobne rozpuszcza się w podobnym), można je znaleźć również w piwie (chmiel) oraz winie (winogrona).

Związki polifenolowe w roślinach – po co im polifenole?

Związki te odgrywają ważną rolę dla funkcjonowania rośliny. W jaki sposób działają na tkanki roślinne? Do ich najważniejszych zadań należą m.in.:  

– pobudzanie i hamowanie hormonów wzrostu,
– ochrona przed promieniowaniem jonizującym (UV) i zapewnienie zabarwienia (pigmenty roślinne),
– odstraszanie roślinożerców, owadów; ochrona przed grzybami i wirusami,
– zapobieganie infekcjom drobnoustrojowym.

Polifenole w diecie i ich właściwości zdrowotne  

Do najważniejszych pozytywnych oddziaływań polifenoli na organizm człowieka możemy zaliczyć działanie antyoksydacyjne oraz ich dobroczynny wpływ na układ sercowo-naczyniowy oraz układ immunologiczny. Związki polifenolowe uszczelniają naczynia krwionośne, chronią mięsień sercowy, a także obniżają ciśnienie. Wśród ich dobrodziejstw dla układu odpornościowego należy wymienić działanie: przeciwnowotworowe, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze.

Poza tym polifenole, a w szczególności flawonoidy, wykazują m.in. właściwości spazmolityczne (rozkurczowe), sedatywne (uspokajające) i przeciwbólowe. Mirycetyna, moryna, hiperozyd i kemferol posiadają zarówno właściwości diuretyczne (moczopędne), jak i antyhepatotoksyczne – indukują enzymy wątrobowe sprzyjające detoksykacji organizmu. Sylibinina pobudza polimerazę RNA jąderkową, odkładając się w błonie komórkowej hepatocytów – w ten sposób chroni komórki wątroby oraz pobudzają ich regenerację.  

Flawonoidy stosowane są również jako leki w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Daidzeina i rutyna wspomagają leczenie przerostu gruczołu krokowego, trądziku młodzieńczego oraz stosowane są przy problemach z wypadaniem włosów i łysieniu.

Tej grupie związków nie można zarzucić braku istotnych zastosowań dla organizmu człowieka. Polifenole posiadają wielokierunkowe działanie i powinny być uwzględniane w codziennej diecie każdego z nas.