Leki z apteki dla zwierząt – co można bezpiecznie podać psu lub kotu?

Przyjmuje się, że zwierzęta nie powinny być leczone ludzkimi lekami. Jeśli jednak istnieją ku temu przesłanki, decyduje o tym lekarz weterynarii. Warto wspomnieć o kaskadzie obowiązującej weterynarza. Jest to zasada mówiąca, że gdy na rynku nie ma odpowiedniego leku weterynaryjnego dla danego zwierzęcia lub stosowanego przy konkretnym schorzeniu, lekarz weterynarii musi najpierw rozważyć wszystkie dostępne opcje, a dopiero w ostateczności sięgnąć po lek przeznaczony dla innego gatunku lub lek ludzki. Zatem z punktu widzenia prawnego, stosowanie ludzkich leków u zwierząt jest możliwe tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdy nie ma innej możliwości uniknięcia cierpienia zwierzęcia. Lekarz weterynarii w takim przypadku powinien być w pełni świadomy ewentualnych konsekwencji i ponosić pełną odpowiedzialność za podjęte działania.

1. Kiedy można podać zwierzęciu lek z apteki przeznaczony dla ludzi?
2. Leki z apteki, które można zastosować w wyjątkowych przypadkach
3. Środki zewnętrzne – co można zastosować na skórę u kota lub psa?
4. Podstawowa apteczka dla psa i kota – co warto mieć pod ręką?
5. Leki dla zwierząt z apteki – najczęściej zadawane pytania

Kiedy można podać zwierzęciu lek z apteki przeznaczony dla ludzi?

Niektóre leki apteczne opiekun może podać zwierzęciu w awaryjnych sytuacjach i na własną odpowiedzialność. Należy zachować jednak szczególną ostrożność, by niechcący nie spowodować jeszcze większego cierpienia pupila lub nie wyrządzić mu krzywdy. 

Leki z apteki, które można zastosować w wyjątkowych przypadkach

Jeśli sytuacja naprawdę jest wyjątkowa i opiekun nie ma możliwości nawet telefonicznie skonsultować się z lekarzem weterynarii, istnieją środki, które można podać pupilowi. Można rozważyć samodzielne podanie leków, zawierających takie substancje czynne, jak diosmektyt, symetykon czy drotaweryna, a także syropu prawoślazowego.

Zatrucia i problemy trawienne u zwierząt

W przypadku podejrzenia zatrucia lub spożycia przez zwierzę czegoś niestrawnego (np. skarpetki) należy niezwłocznie udać się do lekarza weterynarii. Prowokowanie wymiotów u zwierzęcia może spowodować więcej szkód niż pożytku. Podawanie psu czy kotu doustnie wody utlenionej bez uprzedniej konsultacji z lekarzem jest bardzo ryzykowne, ponieważ może ona spowodować rany, podrażnienia i stany zapalne błony śluzowej żołądka i przełyku. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do perforacji ściany żołądka. 

Najbezpieczniejszym sposobem na wywołanie wymiotów u psa jest podanie środka zawierającego ropinirol, dostępnego jedynie w gabinecie lekarskim. Występuje w postaci kropli do oczu, jednak podanie go wymaga wcześniejszego zbadania zwierzęcia, w tym osłuchania tonów serca. Środek ten może powodować między innymi przyspieszoną pracę serca, więc pies powinien przed oraz w trakcie działania leku być pod stałą kontrolą weterynarza. 

Ponadto zwierzę, u którego zaistniało podejrzenie zatrucia, powinno mieć od razu zrobione badania krwi – morfologię oraz biochemię, aby ocenić jego ogólny stan, pracę wątroby oraz nerek.

W przypadku problemów trawiennych takich jak biegunka, wzdęcia czy niestrawność, doraźnie można pomóc zwierzęciu podając leki stosowane u ludzi. 

• Biegunka – diosmektyt. 

Dawkowanie: dorosły kot – pół saszetki na dobę; dorosły pies – 1 saszetka na każde 15 kg masy ciała na dobę.

Kocięta i szczenięta: należy natychmiast zgłosić się do lekarza weterynarii, ponieważ w przypadku maluchów bardzo szybko może dojść do poważnego odwodnienia i niewydolności wielonarządowej.

• Wzdęcia i gazy, towarzyszący im powiększony w obwodzie, twardy, napięty brzuch – drotaweryna lub symetykon.

Dawkowanie drotaweryny: pies i kot, w zależności od masy ciała: 2–4 mg na kilogram masy ciała na dobę. Należy pamiętać, że drotaweryna jest bardzo gorzką substancją, dlatego warto zawinąć lub oblepić tabletkę czymś smacznym, aby pupil nie wyczuł nieprzyjemnego smaku.

Dawkowanie symetykonu: pies i kot, w zależnści od masy ciała: 1–2 kapsułki na dobę.

Alergie i ukąszenia u kota lub psa

Jeśli opiekun zaobserwuje u pupila reakcję alergiczną ze strony układu oddechowego (np. nagłe duszności), powinien od razu udać się do lekarza weterynarii. Podobnie sprawa wygląda z reakcją taką jak opuchlizna (np. po ukąszeniu owada) lub gwałtowna, intensywna reakcja skórna (dokuczliwy świąd, zaczerwienienie). Tutaj doraźna pomoc niewiele da, a może opóźnić podanie leku sterydowego, który jest niezbędny aby zatrzymać reakcję alergiczną i nie dopuścić do wstrząsu anafilaktycznego.

W przypadku ukąszenia przez owada lub kleszcza, należy oczyścić miejsce po ukąszeniu (w przypadku kleszcza, po usunięciu go) roztworem mleczanu etakrydyny lub solą fizjologiczną i obserwować. Jeśli po jakimś czasie pojawi się zaczerwienienie, opuchlizna, świąd lub inna nietypowa reakcja, należy skonsultować się z lekarzem weterynarii. 

Ból i gorączka u zwierząt

Próby samodzielnego leczenia bólu u zwierząt niestety bardzo często prowadzą do poważnych konsekwencji.

Nie wolno podawać zwierzętom leków zawierających:

• paracetamol,
• ibuprofen,
• naproksen,
• ketoprofen,
• diklofenak.

Ból i gorączka u zwierzaka jest jednoznacznym sygnałem, że należy udać się do weterynarza. Jeśli sytuacja jest awaryjna, koniecznie należy skonsultować się np. z całodobową kliniką i zapytać, w jaki sposób można doraźnie pomóc pupilowi. Nawet podanie leku zawierającego bezpieczną dla psa czy kota substancję czynną może skutkować zatruciem czy innymi konsekwencjami dla jego zdrowia, ponieważ ludzkie leki mają o wiele wyższe stężenie substancji czynnej niż leki weterynaryjne.

Środki uspokajające dla zwierząt

Jeśli opiekun jest w stanie przewidzieć sytuację stresową (np. wyjazd, przeprowadzka, Sylwester itd.) powinien wcześniej skonsultować się z weterynarzem, który dobierze najlepsze środki na wyciszenie dla danego zwierzęcia. Jeśli sytuacja stresowa wydarza się nagle, najlepszą metodą na jej załagodzenie jest spokój, świadoma obecność i wsparcie opiekuna. Zestresowane zwierzę powinno mieć możliwość schowania się w ciemnym i cichym miejscu (np. klatka kennelowa przykryta kocem) oraz móc wyregulować emocje – koty robią to np. przez wylizywanie futra lub... mruczenie.

Kot mruczy nie tylko, kiedy jest zadowolony. W stresie jest to sposób na uspokojenie oddechu i wyciszenie. Dla psów świetnym sposobem jest zapewnienie czegoś do wylizywania, np. konga wypełnionego jakimś przysmakiem w formie pasty lub maty spowalniającej jedzenie. Czynność wylizywania pozwoli psu skupić się na powolnym zdobywaniu przysmaku i pomoże mu w samoregulacji.

Środki zewnętrzne – co można zastosować na skórę u kota lub psa?

Jeśli zwierzę cierpi z powodu obtarcia, podrażnienia skóry, łagodnego zaczerwienienia czy wysypki, można mu przynieść tymczasową ulgę, smarując podrażnione miejsce maścią z alantoiną i panthenolem. W przypadku zwierząt z rzadkim futrem, o białym umaszczeniu czy bezwłosych lub prawie bezwłosych (np. koty rasy Sfinks, Devon Rex) należy pamiętać o zabezpieczeniu ich skóry przed promieniami słońca, jeśli mają z nimi kontakt. W tym celu można zastosować delikatny krem z filtrem UV50+, przy czym należy pamiętać o posmarowanie uszu, które są najbardziej narażone na poparzenia słoneczne.

Dezynfekcja ran

W przypadku świeżych, powierzchownych ran i obtarć, konieczna jest jednorazowa dezynfekcja np. roztworem oktenidyny w aerozolu, przemycie wodą utlenioną, która pomoże wyeliminować bakterie beztlenowe i zapobiec ropieniu. Następnie taką ranę należy pozostawić do samoistnego gojenia. Jeśli zostanie zabrudzona, należy przemyć ją solą fizjologiczną i osuszyć. Jeśli rana nieznacznie się sączy, można przemywać ją dwa razy dziennie roztworem mleczanu etakrydyny.

Głębokie skaleczenia, ciało obce (np. kawałek szkła wbity w łapę podczas spaceru), rany po ugryzieniu przez inne zwierzę należy w miarę możliwości delikatnie oczyścić, przepłukując płynem fizjologicznym. Następnie trzeba zabezpieczyć ją jałową gazą i opatrunkiem flex lub bandażem i udać się do weterynarza. Głębsze rany można zszyć w ciągu około sześciu godzin od ich powstania. Późniejsza interwencja sprawi, że gojenie będzie dłuższe, uciążliwe, a zwierzak jest narażony na infekcje i zakażenia.

Regeneracja oraz pielęgnacja skóry i łap

W przypadku kotów dodatkowa pielęgnacja opuszek łap rzadko jest konieczna. Natomiast w przypadku psów, szczególnie zimą i w silne upały, kiedy temperatura nawierzchni sięga skrajnych wartości, warto zadbać o odpowiednie nawilżenie i zabezpieczenie opuszek łap. W tym celu najlepiej jest zastosować specjalistyczne środki przeznaczone do tego celu. Ludzkie kremy są często perfumowane, a ich zapach zbyt intensywny dla wrażliwego psiego węchu. Mogą nie być w stanie wystarczająco nawilżyć czy ochronić opuszków łap. Kremy i maści weterynaryjne są tworzone konkretnie pod potrzeby tego rodzaju skóry i dużo lepiej spełnią swoje zadanie niż kremy przeznaczone dla ludzi. 

Przemywanie oczu

W sytuacji, gdy zwierzę odczuwa dyskomfort w okolicy oka lub oczu, często trze je łapą lub ociera się głową o różne powierzchnie, najlepiej sprawdzi się płyn fizjologiczny w ampułkach lub specjalistyczne środki do przemywania oczu. W tym celu należy naciągnąć skórę pod okiem w dół, aby odsunąć dolną powiekę, zakropić kilka kropel płynu fizjologicznego i pozwolić zwierzęciu pomrugać okiem. Należy uważać, żeby nie dotknąć czubkiem ampułki lub aplikatora do rogówki. 

Podstawowa apteczka dla psa i kota – co warto mieć pod ręką?

• płyn fizjologiczny w ampułkach,
• środki do higieny oczu i uszu,
• jałowa i niejałowa gaza,
• jałowy bandaż,
• opatrunek flex,
• kołnierz,
• kaganiec,
• grube rękawice spawalnicze (dla opiekunów kotów – nawet najłagodniejsze zwierzę w sytuacji stresowej lub gdy odczuwa ból może stać się agresywne),
• ręcznik,
• woda utleniona,
• roztwór mleczanu etakrydyny,
• roztwór oktenidyny w aerozolu,
• lek przeciw biegunce z instrukcją dawkowania wydany przez weterynarza,
• środki na uspokojenie z instrukcją dawkowania wydane przez weterynarza,
• symetykon, drotawerynę, diosmektyt,
• maść z alatoiną i panthenolem,
• strzykawka mniejszą i większą (do podania leków/dopajania),
• lasso lub breszkę na kleszcze,
• nożyczki,
• koc termiczny,
• termofor i kompres żelowy do stosowania na zimno,
• termometr.

Leki dla zwierząt z apteki – najczęściej zadawane pytania

Czy mogę podać psu paracetamol lub ibuprofen?

Absolutnie nie. Podanie paracetamolu lub ibuprofenu może doprowadzić do poważnego zatrucia a nawet do śmierci zwierzęcia.

Jakie leki można mieć w domowej apteczce dla psa lub kota?

Drotawerynę, diosmektyt, symetykon – dawkę i stosowanie należy skonsultować z lekarzem weterynarii.

Co robić, gdy pies zje tabletki przeznaczone dla ludzi?

Natychmiast należy udać się do weterynarza, nie próbować wywoływać wymiotów samodzielnie.

Jakie są objawy zatrucia lekami u psa lub kota?

Najczęstsze objawy zatrucia lekami u zwierząt to:

• duszności,
• wymioty,
• biegunka,
• zawroty głowy,
• ślinotok,
• bolesność jamy brzusznej,
• bladość błon śluzowych,
• tachykardia lub bradykardia,
• objawy neurologiczne (niezborność, drgawki, śpiączka),
• utrata przytomności.

Jakie leki uspokajające są bezpieczne dla psa lub kota w czasie podróży?

Jedynie środki weterynaryjne, odpowiednio dobrane przez lekarza weterynarii. Nie wolno podawać środków przeznaczonych dla ludzi.