Leki z apteki dla zwierząt – co można bezpiecznie podać psu lub kotu?

Przyjmuje się, że zwierzęta nie powinny być leczone lekami przeznaczonymi dla ludzi. Jeśli jednak istnieją ku temu przesłanki, decyzję o ich zastosowaniu podejmuje lekarz weterynarii. Warto wspomnieć o kaskadzie obowiązującej weterynarza. Jest to zasada mówiąca, że gdy na rynku nie ma odpowiedniego leku weterynaryjnego dla danego zwierzęcia lub stosowanego przy konkretnym schorzeniu, lekarz weterynarii musi najpierw rozważyć wszystkie dostępne opcje, a dopiero w ostateczności sięgnąć po lek przeznaczony dla innego gatunku lub lek ludzki. Z prawnego punktu widzenia stosowanie ludzkich leków u zwierząt jest możliwe tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdy nie ma innej możliwości uniknięcia cierpienia zwierzęcia. W takich przypadkach lekarz weterynarii ponosi pełną odpowiedzialność za podjęte działania i ich ewentualne konsekwencje.

1. Kiedy można podać zwierzęciu lek z apteki przeznaczony dla ludzi?
2. Leki z apteki, które można zastosować w wyjątkowych przypadkach
3. Środki zewnętrzne – co można zastosować na skórę u kota lub psa?
4. Podstawowa apteczka dla psa i kota – co warto mieć pod ręką?
5. Leki dla zwierząt z apteki – najczęściej zadawane pytania

Kiedy można podać zwierzęciu lek z apteki przeznaczony dla ludzi?

Niektóre leki apteczne można podać zwierzęciu w awaryjnych sytuacjach i na własną odpowiedzialność opiekuna. Należy jednak zachować szczególną ostrożność, by niechcący nie spowodować jeszcze większego cierpienia pupila lub nie wyrządzić mu krzywdy. 

Leki z apteki, które można zastosować w wyjątkowych przypadkach

Jeśli sytuacja naprawdę jest wyjątkowa, a opiekun nie ma możliwości skonsultować się z lekarzem weterynarii nawet telefonicznie, istnieją pewne środki, które można podać pupilowi. Można rozważyć samodzielne podanie leków zawierających takie substancje czynne, jak diosmektyt, symetykon czy drotaweryna, a także syropu prawoślazowego.

Zatrucia i problemy trawienne u zwierząt

W przypadku podejrzenia zatrucia lub spożycia przez zwierzę ciała obcego (np. skarpetki) należy niezwłocznie udać się do lekarza weterynarii. Prowokowanie wymiotów u zwierzęcia może przynieść więcej szkód niż pożytku. Podawanie psu czy kotu wody utlenionej doustnie bez uprzedniej konsultacji z lekarzem jest bardzo ryzykowne –może spowodować rany, podrażnienia i stany zapalne błony śluzowej żołądka i przełyku. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do perforacji ściany żołądka.

Najbezpieczniejszym sposobem na wywołanie wymiotów u psa jest podanie środka zawierającego ropinirol, dostępnego jedynie w gabinecie lekarskim. Lek występuje w postaci kropli do oczu, jednak jego podanie wymaga wcześniejszego zbadania zwierzęcia, w tym osłuchania tonów serca. Środek ten może powodować między innymi przyspieszoną pracę serca, dlatego pies powinien być pod stałą kontrolą weterynarza przed podaniem oraz w trakcie działania leku.

Ponadto zwierzę, u którego zaistniało podejrzenie zatrucia, powinno mieć od razu zrobione badania krwi – morfologię i biochemię, aby ocenić jego ogólny stan oraz pracę wątroby i nerek.

W przypadku problemów trawiennych, takich jak biegunka, wzdęcia czy niestrawność, można doraźnie podać zwierzęciu leki stosowane u ludzi.

• Biegunka – diosmektyt

Dawkowanie: dorosły kot – pół saszetki na dobę; dorosły pies – 1 saszetka na każde 15 kg masy ciała na dobę.

W przypadku kociąt i szczeniąt należy natychmiast zgłosić się do lekarza weterynarii, ponieważ u młodych zwierząt bardzo szybko może dojść do poważnego odwodnienia i niewydolności wielonarządowej.

• Wzdęcia i gazy (objawiające się powiększonym w obwodzie, twardym i napiętym brzuchem) – drotaweryna lub symetykon

Dawkowanie drotaweryny: 2–4 mg na kilogram masy ciała na dobę (psy i koty). Należy pamiętać, że drotaweryna jest bardzo gorzką substancją, dlatego warto zawinąć lub oblepić tabletkę czymś smacznym, aby pupil nie wyczuł nieprzyjemnego smaku.

Dawkowanie symetykonu: 1–2 kapsułki na dobę w zależności od masy ciała (psy i koty).

Alergie i ukąszenia u kota lub psa

Jeśli opiekun zaobserwuje u pupila reakcję alergiczną ze strony układu oddechowego (np. nagłe duszności), powinien od razu udać się do lekarza weterynarii. Podobnie należy postąpić w przypadku opuchlizny (np. po ukąszeniu owada) lub gwałtownej, intensywnej reakcji skórnej (dokuczliwy świąd, zaczerwienienie). W takiej sytuacji doraźna pomoc niewiele da, a może opóźnić podanie leku sterydowego, który jest niezbędny, aby zatrzymać reakcję alergiczną i nie dopuścić do wstrząsu anafilaktycznego.

W przypadku ukąszenia przez owada lub kleszcza należy oczyścić miejsce po ukąszeniu (w przypadku kleszcza po jego uprzednim usunięciu) roztworem mleczanu etakrydyny lub solą fizjologiczną, a następnie obserwować. Jeśli po jakimś czasie pojawi się zaczerwienienie, opuchlizna, świąd lub inna nietypowa reakcja, należy skonsultować się z lekarzem weterynarii.

Ból i gorączka u zwierząt

Próby samodzielnego leczenia bólu u zwierząt niestety bardzo często prowadzą do poważnych konsekwencji.

Nie wolno podawać zwierzętom leków zawierających:

• paracetamol,
• ibuprofen,
• naproksen,
• ketoprofen,
• diklofenak.

Ból i gorączka u zwierzaka są jednoznacznym sygnałem, że należy udać się do weterynarza. Jeśli sytuacja jest awaryjna, koniecznie należy skonsultować się np. z całodobową kliniką i zapytać, w jaki sposób można doraźnie pomóc pupilowi. Nawet podanie leku zawierającego bezpieczną dla psa czy kota substancję może skutkować zatruciem czy innymi konsekwencjami dla jego zdrowia, ponieważ ludzkie leki mają o wiele wyższe stężenie substancji czynnej niż leki weterynaryjne.

Środki uspokajające dla zwierząt

Jeśli opiekun jest w stanie przewidzieć sytuację stresową (np. wyjazd, przeprowadzka, Sylwester itd.), powinien wcześniej skonsultować się z weterynarzem, który dobierze najlepsze środki na wyciszenie dla danego zwierzęcia. Natomiast jeśli sytuacja stresowa wydarza się nagle, najlepszą metodą na jej załagodzenie jest spokój, świadoma obecność i wsparcie opiekuna. Zestresowane zwierzę powinno mieć możliwość schowania się w ciemnym i cichym miejscu (np. w klatce kennelowej przykrytej kocem) oraz wyregulowania emocji – koty robią to np. przez wylizywanie futra lub mruczenie.

Kot mruczy nie tylko wtedy, kiedy jest zadowolony. Jest to również sposób na uspokojenie oddechu i wyciszenie w stresowej sytuacji. Dla psów świetnym sposobem jest zapewnienie czegoś do wylizywania, np. konga wypełnionego jakimś przysmakiem w formie pasty lub maty spowalniającej jedzenie. Czynność wylizywania pozwoli psu skupić się na powolnym zdobywaniu przysmaku i pomoże mu w samoregulacji.

Środki zewnętrzne – co można zastosować na skórę u kota lub psa?

Jeśli zwierzę cierpi z powodu obtarcia, podrażnienia skóry, łagodnego zaczerwienienia czy wysypki, można zastosować maść z alantoiną i panthenolem. W przypadku zwierząt z rzadkim futrem, o białym umaszczeniu czy bezwłosych lub prawie bezwłosych (np. koty rasy sfinks, Devon Rex) należy pamiętać o zabezpieczeniu ich skóry przed promieniami słońca. W tym celu można zastosować delikatny krem z filtrem SPF 50+, przy czym należy pamiętać o posmarowanie uszu, które są najbardziej narażone na poparzenia słoneczne.

Dezynfekcja ran

W przypadku świeżych, powierzchownych ran i obtarć konieczna jest jednorazowa dezynfekcja np. roztworem oktenidyny w aerozolu lub wodą utlenioną, aby wyeliminować bakterie beztlenowe i zapobiec ropieniu. Następnie ranę należy pozostawić do samoistnego gojenia. W razie zabrudzenia należy przemyć ją solą fizjologiczną i osuszyć. Jeśli rana lekko się sączy, można przemywać ją dwa razy dziennie roztworem mleczanu etakrydyny.

Głębokie skaleczenia, obecność ciała obcego (np. kawałek szkła wbity w łapę podczas spaceru) bądź rany po ugryzieniu przez inne zwierzę należy w miarę możliwości delikatnie oczyścić, przepłukując płynem fizjologicznym, zabezpieczyć jałową gazą i opatrunkiem flex lub bandażem, a następnie udać się do weterynarza. Głębsze rany można zszyć w ciągu około sześciu godzin od ich powstania. Późniejsza interwencja wydłuży i utrudni gojenie oraz zwiększy ryzyko infekcji czy zakażeń.

Regeneracja oraz pielęgnacja skóry i łap

U kotów dodatkowa pielęgnacja opuszek łap rzadko jest konieczna. Natomiast w przypadku psów, szczególnie zimą i w silne upały, kiedy temperatura nawierzchni sięga skrajnych wartości, warto zadbać o odpowiednie nawilżenie i zabezpieczenie opuszek łap. Najlepiej zastosować specjalistyczne środki przeznaczone do tego celu. Ludzkie kremy są często perfumowane, a ich zapach jest zbyt intensywny dla wrażliwego psiego węchu. Mogą również nie być wystarczająco skuteczne. Kremy i maści weterynaryjne są tworzone konkretnie pod potrzeby zwierząt i dużo lepiej spełnią swoje zadanie niż kremy przeznaczone dla ludzi.

Przemywanie oczu

Kiedy zwierzę odczuwa dyskomfort w okolicy oka lub oczu, często trze je łapą lub ociera się głową o różne powierzchnie. W takiej sytuacji najlepiej sprawdzą się specjalistyczne środki do przemywania oczu lub płyn fizjologiczny w ampułkach. W tym celu należy delikatnie odciągnąć dolną powiekę, zakropić kilka kropel płynu fizjologicznego i pozwolić zwierzęciu pomrugać okiem. Należy uważać, żeby nie dotknąć rogówki czubkiem ampułki lub aplikatora.

Podstawowa apteczka dla psa i kota – co warto mieć pod ręką?

Przydatne produkty w apteczce zwierzaka:

• płyn fizjologiczny w ampułkach,
• środki do higieny oczu i uszu,
• jałowa i niejałowa gaza,
• jałowy bandaż,
• opatrunek flex,
• kołnierz,
• kaganiec,
• grube rękawice spawalnicze (dla opiekunów kotów – nawet najłagodniejsze zwierzę w sytuacji stresowej może stać się agresywne),
• ręcznik,
• woda utleniona,
• roztwór mleczanu etakrydyny,
• roztwór oktenidyny w aerozolu,
• lek przeciw biegunce z instrukcją dawkowania wydany przez weterynarza,
• środki na uspokojenie z instrukcją dawkowania wydane przez weterynarza,
• symetykon, drotaweryna, diosmektyt,
• maść z alantoiną i panthenolem,
• małe i duże strzykawki (do podania leków/dopajania),
• lasso lub pęseta do usuwania kleszczy,
• nożyczki,
• koc termiczny,
• termofor i kompres żelowy do stosowania na zimno,
• termometr.

Leki dla zwierząt z apteki – najczęściej zadawane pytania

Czy mogę podać psu paracetamol lub ibuprofen?

Absolutnie nie. Podanie paracetamolu lub ibuprofenu może doprowadzić do poważnego zatrucia, a nawet do śmierci zwierzęcia.

Jakie leki można mieć w domowej apteczce dla psa lub kota?

Drotawerynę, diosmektyt, symetykon – dawkę i stosowanie należy skonsultować z lekarzem weterynarii.

Co robić, gdy pies zje tabletki przeznaczone dla ludzi?

Należy natychmiast udać się do weterynarza. Nie wolno samodzielnie wywoływać wymiotów.

Jakie są objawy zatrucia lekami u psa lub kota?

Najczęstsze objawy zatrucia lekami u zwierząt to:

• duszności,
• wymioty,
• biegunka,
• zawroty głowy,
• ślinotok,
• bolesność jamy brzusznej,
• bladość błon śluzowych,
• tachykardia lub bradykardia,
• objawy neurologiczne (niezborność, drgawki, śpiączka),
• utrata przytomności.

Jakie leki uspokajające są bezpieczne dla psa lub kota w czasie podróży?

Bezpieczne są wyłącznie środki weterynaryjne odpowiednio dobrane przez lekarza weterynarii. Nie wolno podawać środków przeznaczonych dla ludzi.