Dieta ketogeniczna – co to jest ketoza i jakie są wskazania zdrowotne do stosowania diety ketogennej?
Krzysztof Słomiak

Dieta ketogeniczna – co to jest ketoza i jakie są wskazania zdrowotne do stosowania diety ketogennej?

Dieta ketogeniczna to sposób odżywiania, który zakłada spożywanie pokarmów bogatych w zdrowe tłuszcze przy jednoczesnym, wyeliminowaniu węglowodanów. Dieta ketogenna jest najczęściej stosowana przez osoby, które chcą się pozbyć nadmiernych kilogramów, jednak zgodnie z pierwotnym zamysłem, miała przede wszystkim pomagać chorym na cukrzycę i padaczkę lekooporną. Na czym polega keto dieta?

  1. Czym jest dieta ketogeniczna? Dieta „keto” pod lupą
  2. Czym jest ketoza?
  3. Dieta ketogeniczna – wskazania
  4. Komu może pomóc dieta ketogenna? 
  5. Dieta ketogeniczna a odchudzanie
  6. Zasady diety ketogenicznej. Co jeść na „keto”? 
  7. Dieta ketogeniczna – przykładowy jadłospis

Przebywanie na diecie kojarzy się w wielu osobom z otyłością, restrykcyjnymi zasadami oraz wyrzeczeniami. Zwykle jest to prawda, gdyż istnienie niewiele diet, które dają pożądane efekty, pomimo braku postępowania zgodnie z ich wytycznymi. Podobnie jest w przypadku diety ketogenicznej, która ma na pierwszy rzut oka dość dziwne zasady, ale gdyby się nad nimi zastanowić, jest dietą całkiem racjonalną w swoich pierwotnych założeniach. Jest to dieta przez długi czas stosowana jako metoda terapeutyczna w konkretnych jednostkach chorobowych i dopiero od niedawna wkracza na zwykłe obszary osób zwykle ciekawskich, które pragną zredukować masę ciała. Czym jest ta dieta, jakimi zasadami się kieruje i czy jest ona odpowiednia dla każdego?

Czym jest dieta ketogeniczna? Dieta „keto” pod lupą

Nasz organizm jest tak skonstruowany, że energię pobiera w pierwszej kolejności z cukrów, czyli węglowodanów. Metabolizm ma to do siebie, że jeśli podaż energii w jedzeniu jest zbyt wysoka w stosunku do jej zużywania, zaczyna się proces odkładania zapasów energetycznych w postaci tkanki tłuszczowej. Jest to proces naturalny i spowodowany wytworzeniem takich mechanizmów naturalnych w procesie ewolucji. W ten sposób nasze ciało zabezpiecza się przed śmiercią głodową. W okresach głodu i niedostatku energii organizm będzie zużywał zmagazynowaną energię i spalał tkankę tłuszczową, pozwalając organizmowi przeżyć, bez większych problemów. Kłopot w tym, że czasy przewlekłego głodu dobiegły końca i jedyne głodówki fundujemy sobie na własne życzenie, przerywając spożywanie posiłków. Siedzący tryb życia również sprzyja tyciu. W dzisiejszych czasach po prostu jemy za dużo.

Założenie diety ketogenicznej jest wręcz genialne w swojej prostocie. Podstawową zasadą keto diety jest całkowite wyeliminowanie węglowodanów ze spożywanych posiłków. Łatwo dostępne źródło energii zastępowane jest tłuszczami, co powoduje, że organizm ma do dyspozycji trudniej przyswajalny materiał energetyczny, który nie tak łatwo jak węglowodany zamienia się w tankę tłuszczową.

Jest to swoisty paradoks, że cukry lepiej zasilają tkankę tłuszczową niż tłuszcze, ale tak po prostu jest. Organizm wprowadzany jest w tej sytuacji w stan ketozy (nie mylić z kwasicą ketonową). Gdy nie ma do dyspozycji cukrów w diecie jako głównego materiału energetycznego, a tłuszcze nie są dla ciała zbyt dobrym źródłem energii, najlepszym zapasem energetycznym będzie własna tkanka tłuszczowa, która zaczyna być zużywana. Ciało zaczyna czerpać energię z tego, co ma pod ręką i zaczyna się proces zrzucania tkanki tłuszczowej, czyli dokładnie to, na czym nam zależało.

Czym jest ketoza?

Ketoza to stan fizjologiczny, w którym organizm przestawia się na czerpanie energii z tłuszczu własnego nagromadzonego w tkankach. Jeśli w diecie wyeliminujemy węglowodany, wątroba przekształca tłuszcz w kwasy tłuszczowe i ciała ketonowe. Nasz mózg odżywiany jest głównie przez glukozę, ale gdy jej nie ma, to ciała ketonowe przechodzą do mózgu i zastępują ją jako główne źródło energii. Dieta ketogeniczna u dzieci ma konkretne zastosowanie, gdyż w stanie ketozy zmniejszona jest częstotliwość występowania napadów padaczkowych. I tak od odkrycia tego zjawiska, dieta ketonowa była i jest nadal wykorzystywana przede wszystkim w leczeniu trudnej do kontrolowania (opornej na leki) padaczki.

Powiązane produkty

Dieta ketogeniczna – wskazania

Aktualnie korzyści diety ketogenicznej wykorzystywane są przede wszystkim u pacjentów z padaczką, w szczególności dzieci, ale nie jest to jedyne zastosowanie tej diety. Historycznie, przed wynalezieniem insuliny i leków przeciwcukrzycowych, dieta ketogeniczna była wykorzystywana do leczenia lub kontrolowania cukrzycy. U pacjentów cukrzycowych zwykle modyfikuje się dietę ketogeniczną do diety niskowęglowodanowej, ale i niskotłuszczowej. Dzieje się tak ze względu na problemy pacjentów z przestrzeganiem restrykcyjnych założeń diety ketogenicznej.

Pacjenci często myślą, że jak zjedzą makaron, kromkę chleba czy kawałek czekolady, to nic się nie stanie. W takiej sytuacji dochodzi do problemu, gdyż węglowodany podwyższą poziom glukozy we krwi, a pacjent będzie zwiększał masę ciała poprzez tycie ze względu na duży nadmiar energetyczny, co jest bardzo niekorzystne w cukrzycy. Ostatnim typem pacjenta, któremu zalecana jest dieta ketogeniczna, jest pacjent otyły, pragnący pozbyć się nadmiaru tkanki tłuszczowej. Zaleca się, aby dietę ketogenną przeprowadzać pod kontrolą dietetyka lub lekarza. 

Komu może pomóc dieta ketogenna? 

Badania wskazują, że około połowa dzieci i młodych ludzi z padaczką, którzy próbowali jakiejś formy tej diety, zauważyła spadek liczby napadów o co najmniej połowę, a efekt utrzymuje się nawet po odstawieniu diety. Jest to bardzo duży odsetek poprawy stanu chorego. Wyniki są podobnie wysokie w grupie dorosłych. Jeśli chodzi o cukrzyków, zauważalne jest zmniejszenie insulinooporności, które występuje przy redukcji tkanki tłuszczowej. Stan chorego może się poprawić przy wyeliminowaniu cukrów z diety. Badano również możliwe zastosowania terapeutyczne diety ketogenicznej w wielu dodatkowych zaburzeniach neurologicznych, takich jak choroba Alzheimera, stwardnienie zanikowe boczne, autyzm, rak mózgu, ból głowy, neurotrauma, choroba Parkinsona czy zaburzenia snu. Wyniki tych badań nie są tak jednoznaczne jak w przypadku padaczki i cukrzycy.

Trzeba pamiętać, że poza tymi dwoma schorzeniami, stan zdrowotny osób rozpoczynających dietę ketogeniczną powinien być dobry. Przeciwskazaniami są problemami z wątrobą, nerkami i trzustką, gdyż narządy te muszą być w pełni sprawne, aby poradzić sobie z większym obciążeniem spowodowanym metabolizmem ciał ketonowych.

Dieta ketogeniczna a odchudzanie

Odchudzanie jest „efektem ubocznym” przebywania w stanie ketozy. Jednak ważna jest wiedza, że dieta ketogeniczna to nie dieta kilkudniowa, lecz długotrwała. Wprowadzenie organizmu w stan ketozy może trwać do kilku dni. Pierwsze dni eliminacji z diety cukrów, a wprowadzenia dużej ilości tłuszczów są nieprzyjemne. Potencjalne działania niepożądane mogą obejmować zaparcia, podwyższenie poziomu cholesterolu, powstanie trądziku, apatię i rozdrażnienie po wejście w stan kwasicy (co jest bardzo niekorzystne) i powstawanie kamieni nerkowych.

Jest to dieta, która jest uboga w wiele składników odżywczych, np. witamin, składników mineralnych i błonnika. Należy je dostarczać po to, aby organizm rozwijał się prawidłowo (najczęściej w formie suplementacji, gdyż dieta eliminuje wiele pokarmów). Pomimo tych trudności wiele osób decyduje się wypróbować efekty tej diety na sobie. Ponownie podkreślę, że najlepiej dietę testować pod kontrolą lekarza lub dietetyka. Możemy być wtedy spokojni o nasz stan zdrowia oraz efekty diety.

Zasady diety ketogenicznej. Co jeść na „keto”? 

Węglowodany w diecie są bardzo ważnym elementem. Wielu pacjentów pyta co jeść, jeśli wyeliminuje się węglowodany (chleb, kasze, makarony, ryż, cukier, słodkie owoce, skrobiowe warzywa), czyli w większości przypadków podstawowe elementy posiłków. Jak skomponować posiłek niskowęglowodanowy i wysokotłuszczowy? Produkty dozwolone, o wysokiej zawartości tłuszczu to: tłuste mięsa i ryby (dieta ketogeniczna nie nadaje się więc dla wegetarian), orzechy, oleje, śmietana czy masło. W przypadku tłuszczów należy zwracać uwagę na to, aby były one wysokiej jakości. Dobrze będzie sprawdzał się olej kokosowy, oliwa z oliwek, olej z awokado, masło kokosowe czy olej sezamowy. Tak naprawdę do każdego posiłku można dodawać awokado. Jeśli zaś chodzi o warzywa, do dyspozycji pozostają brokuły, pomidory, ogórki i papryka. Jeść można również grzyby. Nie ma ograniczeń, jeśli chodzi o przyprawy. Generalnie dieta wysokotłuszczowa i wysokowęglowodanowa jest bardzo eliminacyjna i dość monotonna. Nie każdy wytrzyma długotrwałe założenia diety ketogennej. Warto jednak spróbować dla samych efektów, które mogą zaskoczyć.

Dieta ketogeniczna – przykładowy jadłospis

Przykładowe menu na diecie ketogenicznej:

Śniadanie: Jajecznica na boczku.
Obiad: Smażony Halibut. Sałatka z tuńczyka z sałatą zieloną, selerem naciowym i pomidorem.
Deser: Mus malinowy z bitą śmietaną (bez cukru!).
Podwieczorek: Sałatka z awokado.
Kolacja: Pieczony kurczak z sosem śmietanowym i smażonymi brokułami z czarnuszką.

Na pewno nie jest to kompozycja idealna, ale oddaje zasady tworzenia jadłospisu w diecie ketogennej. W razie chęci kontynuowania diety ubogiej w węglowodany i bogatej w tłuszcze należy wybrać się do dietetyka, który oceni ogólny stan zdrowia i rozpisze posiłki. Na rynku znajduje się również wiele książek z przepisami diety ketogenicznej.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Dieta cukrzycowa

    Poznaj zalecenia dietetyczne w cukrzycy typu drugiego. Mimo ogromnego postępu technologicznego i farmaceutycznego, nie ma chyba takiej drugiej choroby, w której tak wiele zależy od samego pacjenta.

  • Dieta przy zaburzeniach hormonalnych – najważniejsze zasady

    Układ hormonalny kontroluje funkcje fizjologiczne organizmu – zapewnia jego homeostazę, pełni rolę regulacyjną i odpowiada za nasze samopoczucie. Czy sposób, w jaki się odżywiamy, może mieć wpływ na jego działanie? Jak powinna wyglądać dieta w przypadku pojawienia się określonych zaburzeń hormonalnych? Sprawdźmy! 

  • Anemia - objawy, leczenie i dieta

    Anemia to inaczej niedokrwistość. Najczęściej występującym rodzajem niedokrwistości, zarówno wśród małych dzieci, jak i młodzieży i ludzi dorosłych, jest niedokrwistość spowodowana niedoborem żelaza. W jej przebiegu dochodzi do upośledzenia syntezy hemu w wyniku niedoboru żelaza w ustroju. Cechuje się ona obecnością małych krwinek czerwonych, czyli erytrocytów, które mają też zmniejszoną zawartość hemoglobiny, czyli czerwonego barwnika krwi.

  • Dieta miażdżycowa – zasady, produkty, jadłospis, przepisy

    Choroby układu krążenia, w tym m.in. miażdżyca, wciąż stanowią jedną z głównych przyczyn zgonów w naszych kraju. Wśród czynników ryzyka ich rozwoju wymienia się m.in. niską aktywność fizyczną oraz niewłaściwą dietę. Jak powinno wyglądać żywienie w profilaktyce i leczeniu miażdżycy? Co jeść, a czego unikać? 

  • Dieta ketogeniczna może pomóc w walce z grypą

    W sezonie grypowym intensywnie poszukujemy sposobów na wzmocnienie odporności, co pozwoli między inny rozprawić się z wirusem grypy, w tę walkę warto zaangażować nie tylko szczepionki, ale także dietę – przekonują naukowcy z Yale University. Dieta ketogeniczna, a więc bogata w tłuszcze i uboga w węglowodany, ma wspierać organizm w zwalczaniu wirusa grypy. 

  • Dieta ketogeniczna może wspomagać terapię osób z autyzmem

    Dieta ketogeniczna jest sposobem odżywiania, który zakłada niemal całkowitą eliminację węglowodanów z menu oraz zwiększenie podaży tłuszczów. Naukowcy z Pekinu przeprowadzili badania z udziałem dzieci z autyzmem, z których wynika, że wprowadzenie tego sposobu odżywiania wpłynęło na poprawę kilku parametrów behawioralnej skali CARS.

  • Dieta ketogeniczna a rak jelita grubego

    Najnowsze wyniki badań, które opublikowano na łamach czasopisma Nature, przedstawiają najnowsze odkrycie naukowców ze Stanów Zjednoczonych, w których potwierdzono, że myszy na diecie ketogenicznej wykazują się wyjątkową odpornością na rozwój i wzrost guza jelita grubego. Czy przyczyni się do zmiany podejścia względem profilaktyki RJG?

  • Dieta redukcyjna – zasady, efekty, produkty i przykładowy jadłospis

    Moda na stosowanie różnego rodzaju diet odchudzających nie przemija. Chęć osiągnięcia wymarzonej sylwetki często, niestety, odbywa się kosztem własnego zdrowia. Czy odchudzanie zawsze powinno wiązać się z „dietą” i czy skuteczna redukcja masy ciała oznacza ograniczenia w spożywaniu tradycyjnych posiłków? Sprawdźmy, jak powinna wyglądać dieta redukcyjna. 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.