Trądzik pospolity – przyczyny, leczenie, pielęgnacja skóry trądzikowej

Trądzik pospolity to bardzo częste schorzenie dermatologiczne, które dotyka przede wszystkim ludzi młodych (między 11. a 30. rokiem życia), lecz nie tylko. Może również dotyczyć osób po 30., 40., a nawet 50. roku życia i określany jest wówczas jako trądzik późny. Leczenie trądziku jest skomplikowane i wieloczynnikowe, w zależności od nasilenia zmian i ich rodzaju, stosuje się leczenie miejscowe bądź preparaty podawane doustnie. Niezwykle istotna jest również odpowiednia pielęgnacja cery trądzikowej przy pomocy specjalistycznych preparatów.

Trądzik pospolity – charakterystyka. Czym jest trądzik? 

Trądzik pospolity (łac. acne vulgaris) jest jednym z najczęściej występujących schorzeń dermatologicznych. Zmiany chorobowe występują głównie w grupie młodych osób – pomiędzy 11. a 30. rokiem życia. Natomiast literatura fachowa podaje, iż szczyty zachorowań na trądzik pospolity przypadają w przypadku kobiet pomiędzy 14. a 17. rokiem życia, a u mężczyzn pomiędzy 16. a 19. rokiem życia. Z problemem trądziku zmagają się nie tylko osoby młode, często zmiany chorobowe pojawiają się u osób dojrzałych, w wieku 40. oraz 50. lat. Tego typu trądzik określany jest mianem trądziku późnego. 

Zmiany chorobowe w trądziku pospolitym pojawiają się najczęściej w okolicach obfitujących w gruczoły łojowe. Trądzik przeważnie pojawia się na skórze twarzy (strefa T), a także plecach, klatce piersiowej oraz okolicach dekoltu. Warto zwrócić uwagę, iż osoby dotknięte ciężką postacią trądziku borykają się także z problemem niskiej samooceny, która może być przyczyną dużego obciążenia psychicznego oraz stanów depresyjnych. 

Trądzik pospolity – przyczyny 

Trądzik pospolity powstaje na skutek nałożenia się wielu czynników. Literatura fachowa podaje trzy główne elementy, których oddziaływanie przyczynia się do powstania trądziku, są nimi: 

1. Nadmierna aktywność gruczołów łojowych, przerost gruczołów oraz nadmierne wydzielanie łoju. U podstaw nadmiernej aktywności gruczołów leżą zaburzenia hormonalne, a dokładniej nadmierne pobudzanie wydzielania hormonów androgenowych. 
2. Zaburzenia procesu rogowacenia przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych. Nadmiernie zrogowaciałe łuski przylegają w pobliżu leja gruczołu łojowego, następuje zwężenie kanału łojowego. Wymieniony czynnik przyczynia się do powstania zaskórników. W przypadku zaskórników otwartych następuje wydzielanie łoju na zewnątrz, natomiast w zaskórnikach zamkniętych wydzielanie łoju na zewnątrz nie jest możliwe. Z zaskórników zamkniętych mogą powstać grudki, krosty lub guzki. 
3. Kolonizacja mieszków włosowych przez bakterie Propionibacterium  acnes. Mikroorganizm ten wchodzi w skład naturalnej flory bakteryjnej skóry, szczególnie w okolicach łojotokowych. W okresie dojrzewania liczba wymienionych bakterii zwiększa się, bakterie powodują uruchomienie reakcji, które finalnie doprowadzają do nasilenia procesu zapalnego. W mikrozaskórnikach mogą znajdować się także bakterie tlenowe Staphylococcus epidermidis i drożdżaki lipofilne, czyli Pityrosporum ovale. Wzmożona produkcja i gromadzenie łoju, a także zamknięcie ujścia gruczołu łojowego przyczyniają się do kolonizacji bakteryjnej. 

Trądzik pospolity – objawy 

Wyróżnia się różne odmiany kliniczne trądziku, różnią się one między sobą nasileniem i charakterem morfologicznym:

• zaskórnikową, niezapalną – lokalizacja: twarz, czoło i policzki,
• grudkową – występującą łącznie z zaskórnikami i krostami, 
• grudkowo-krostkową, zapalną – postać trądziku występująca najczęściej, lokalizacja: twarz, plecy, ramiona, klatka piersiowa.

Wymienione postacie trądziku zalicza się do łagodnych, natomiast do ciężkich postaci klinicznych trądziku zaliczamy postać: 

• ropowiczą, guzkowo-cystową, guzkową – z ropną, krwistą lub ropno-krwistą wydzieliną, zmiany chorobowe mają zdolność do rozmiękania i przebijania na zewnątrz, ten rodzaj trądziku może powodować powstanie blizn zanikowych po ustąpieniu guza,
• skupioną – charakterystyczną cechą jest występowanie torbieli oraz ropni z możliwością generowania blizn, częściej występuje u mężczyzn, 
• bliznowcową – posiada charakterystyczną możliwość tworzenia przerosłych blizn,
• piorunującą – najcięższa postać trądziku, z objawami ogólnymi, takimi jak: złe samopoczucie, gorączka, spadek masy ciała, bóle mięśni i stawów, najczęściej występuje u chłopców w wieku 13–16 lat. Zmiany trądzikowe szybko się rozprzestrzeniają, występuje możliwość powstania ropni, bliznowacenia oraz martwicy krwotocznej. 

Literatura wyróżnia także trądzik młodzieńczy, gdzie największe zmiany chorobowe powstają w okresie pokwitania, lecz mogą samoistnie ustępować po kilku latach. Charakteryzuje się on występowaniem zmian o charakterze zaskórników i wykwitów grudkowych najczęściej na skórze twarzy oraz plecach. 

Trądzik pospolity – leczenie. Jakie leki są skuteczne przy trądziku? 

Skuteczność i efekty leczenia trądziku zależą od etapu choroby, w której wdrożone jest leczenie. Dużą rolę odgrywa przestrzeganie zaleceń lekarskich podczas terapii, dlatego ważne jest, aby nie zwlekać z wizytą u dermatologa.  

W przypadku zmian trądzikowych o niewielkim lub średnim nasileniu stosuje się preparaty miejscowe, czyli aerozole, zawiesiny, pudry lub pasty. W leczeniu wykorzystuje się preparaty: 

• przeciwłojotokowe,
• komedolityczne – nadtlenek benzoilu, kwas azelainowy, kwas salicylowy, retinoidy miejscowe, 
• przeciwbakteryjne – antybiotyki: erytromycynę, klindamycynę, tetracyklinę, 
• przeciwzapalne. 

Leczenie z wykorzystaniem preparatów stosowanych zewnętrznie: 

• w przypadku zmian zaskórnikowych i grudkowych opiera się stosowaniu tretynoiny o stężeniu 0,05% w postaci roztworu lub żelu, w połączeniu z antybiotykiem – erytromycyną,
• w przypadku zmian zaskórnikowych, grudkowych i krostkowych polega na stosowaniu nadtlenku benzoilu w stężeniu od 5% do 15%, a także preparatów zawierających antybiotyki, np. erytromycynę, tetracyklinę, klindamycynę lub neomycynę,
• w przypadku leczenia miejscowego zmian ropowiczych wykonuje się przecinanie i oczyszczanie torbieli ropnych. 

Leczenie ogólne trądziku opiera się na podobnych grupach leków, które wykorzystuje się w terapii miejscowej (preparaty o działaniu: przeciwłojotokowym, komedolitycznym, przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym). Leczenie ogólne stosuje się w cięższych postaciach trądziku, pod kontrolą lekarza, wykorzystuje się wówczas preparaty hormonalne i pochodne witaminy A, czyli retinoidy. Retinoidy są przeciwwskazane w okresie ciąży, są to substancje o potwierdzonych właściwościach teratogennych. Przed włączeniem leku, ze względu na możliwość pojawienia się działań niepożądanych, należy przeprowadzić badania, m.in.: 

• morfologię krwi obwodowej z rozmazem, 
• aminotransferazę asparginową, aminotransferazę alaninową, stężenie bilirubiny, 
• stężenie glukozy, 
• stężenie triglicerydów i cholesterolu. 

Do antybiotyków wykorzystywanych w leczeniu trądziku zaliczamy:  

• erytromycynę, 
• roksytromycynę,  
• klindamycynę, 
• tetracyklinę, 
• doksycyklinę,  
• azytromycynę. 

Niekiedy lekarz może włączyć do terapii preparaty o działaniu przeciwzapalnym, np. glikokortkosteroidy. W leczeniu zmian trądzikowych wspomagająco zaleca się także stosowanie cynku oraz preparatów witaminowych, w szczególności witamin: PP, A, B2, B1, B6 oraz witaminy C. 

Trądzik pospolity – pielęgnacja. Jakie dermokosmetyki do cery trądzikowej wybrać? 

Do pielęgnacji cery trądzikowej należy wybierać delikatne preparaty, najlepiej dermokosmetyki, które są specjalnie dostosowane do skóry ze zmianami trądzikowymi. W procesie leczenia odpowiednia pielęgnacja skóry jest bardzo ważna, powinna być ona dostosowana do indywidualnych potrzeb. Stosowane preparaty powinny mieć działanie przeciwłojotokowe i przeciwzapalne, a także zmniejszające tworzenie się zaskórników. Do pielęgnacji stosuje się: delikatne mydła, żele, pianki i płyny micelarne.

Należy także uważać, aby skóry trądzikowej nadmiernie nie przesuszyć, odpowiednie nawilżenie także jest istotne. Środki nawilżające nie powinny zawierać emulgatorów, środków drażniących, a także substancji zapachowych. Bardzo ważną kwestią w procesie pielęgnacji skóry trądzikowej jest niedopuszczanie do opróżniania zmian trądzikowych, czyli wyciskania zaskórników i krost. Takie działanie może doprowadzić do powstania blizn oraz przebarwień.