Pielęgnacja cery z zaskórnikami – jak powinna wyglądać? Co stosować na wągry?

Skóra z zaskórnikami wymaga odpowiedniej pielęgnacji, która wspierana jest również dietą. Jakich kosmetyków używać, by pozbyć się zaskórników? Na jakie ich składniki aktywne należy zwracać uwagę? Dlaczego wyciskanie wągrów nie jest dobrym pomysłem? Które z domowych sposobów na zaskórniki są najskuteczniejsze? Podpowiadamy.

Żeby skutecznie zmniejszyć ilość zaskórników (wągrów), należy zadbać o to, by w pielęgnacji znalazły się składniki złuszczające, normalizujące tempo podziałów komórkowych oraz zmniejszające produkcję sebum. Do najlepiej przebadanych oraz najchętniej stosowanych składników aktywnych i pomocnych w walce z zaskórnikami należą kwasy AHA i BHA oraz retinoidy.

Jak pozbyć się zaskórników?

Zaskórniki to niezwykle częsty problem pojawiający się w wyniku niewłaściwej keratynizacji (rogowacenia) ujść mieszków włosowych, nadmiernej proliferacji (podziałów) komórek naskórka oraz wzmożonej pracy gruczołów łojowych i niewłaściwego profilu lipidowego sebum. Połączenie tych zaburzeń prowadzi do czopowania ujść mieszków włosowych (zatykania porów), a w konsekwencji powstawania zaskórników zamkniętych i otwartych.  

Czy istnieje skuteczny sposób na pozbycie się zaskórników? Należy pamiętać, iż odpowiednio dobrana pielęgnacja kosmetyczna i profesjonalne zabiegi w gabinecie stanowią jedynie jeden z elementów skutecznej terapii pozwalającej pozbyć się wągrów.

Kosmetyki na zaskórniki – jak powinny działać?

Na rynku kosmetycznym nie brakuje produktów przeznaczonych dla certy tłustej, trądzikowej z tendencją do zaskórników. Przybierają one zróżnicowaną formę. Dostępne są maseczki na zaskórniki, kremy, tonik, sera czy też peelingi, co pozwala dobrać rodzaj preparatu na zaskórniki do preferencji użytkownika. Żeby wybrać skuteczne kosmetyki pozwalające pozbyć się wągrów, należy mieć świadomość, że zawarte w nich składniki aktywne będą wykazywać nieco inny profil działania niż preparatów na trądzik przebiegający ze stanem zapalnym (pryszczami).  

W terapii trądziku, który ma charakter choroby zapalnej, duży nacisk kładzie się na składniki o działaniu przeciwzapalnym, antyoksydacyjnym oraz antybakteryjnym takie jak: olejek z drzewa herbacianego, olejek pichtowy, srebro koloidalne, siarka czy też ichtiol w formie popularnej maści ichtiolowej. Dla odmiany w terapii skóry z zaskórnikami stosuje się substancje złuszczające i seboregulujace.

Kwasy na zaskórniki

Jednym z kluczowych związków odpowiadających za stymulację sebocytów do produkcji łoju jest dihydrotestosteron (DHT) o wysokiej mocy androgenowej. Do powstawania DHT dochodzi przy udziale enzymu 5-alfa-reduktazy 1, który aktywnie działa w pH 5,5. Obniżenie pH skóry poniżej tego poziomu, a tym samym zmniejszenie aktywności enzymu, redukuje ilość powstającego w skórze DHT. Między innymi ten mechanizm wykorzystywany jest w trakcie terapii kwasami, których niskie pH będzie w dłuższej perspektywie działać matująco. Dlatego też kwasy, które dodatkowo działają złuszczająco, to jeden z najskuteczniejszych sposobów na zaskórniki.  

Klasycznym kwasem stosowanym do usuwania zaskórników jest pochodzący z grupy BHA kwas salicylowy. Jego wysoka skuteczność w oczyszczaniu porów związana jest z rozpuszczalnością kwasu salicylowego w tłuszczach. Dzięki temu łatwiej (niż kwasy rozpuszczalne w wodzie) przenika do ujść gruczołów łojowych, gdzie rozpuszcza zalegające sebum i komórki, a tym samym zmniejsza liczbę zaskórników.  

Drugim kwasem wykazującym zdolność do łatwego przenikania do mieszka włosowo-łojowego jest kwas pirogronowy, który działa zarówno seboregulująco, jak i keratolitycznie. Dodatkową zaletą tego kwasu jest fakt, że w skórze zostaje fizjologicznie przekształcony w kwas mlekowy, który działa nawilżająco i stymuluje produkcję ceramidów, co poprawia nawilżenie skóry i odporność na czynniki zewnętrze.

Popularność kwasu migdałowego w terapiach trądzikowych wiąże się z jego strukturalnym podobieństwem do antybiotyków, a tym samym zdolnością do ograniczenia rozwoju bakterii. Dodatkowo kwas migdałowy normalizuje pracę gruczołów łojowych i rogowacenie naskórka oraz zwęża rozszerzone pory. Nie wykazuje jednocześnie tak podrażniającego działania na skórę jak kwas salicylowy czy pirogronowy. Już w stężeniu 4% zmniejsza przyleganie korneocytów (martwych komórek warstwy rogowej), co pozwala unormować złuszczanie skóry i zmniejszyć ryzyko powstawania zaskórników. W domowej pielęgnacji jego stężenie nie powinno przekraczać 10–15%, zwłaszcza gdy stosowany jest codziennie. Doskonale sprawdza się w pielęgnacji skóry, gdzie jednocześnie występują zaskórniki i stany zapalne (pryszcze).

Jeśli skłonność do zaskórników łączy się z cerą naczyniową lub występowaniem przebarwień pozapalnych, optymalnym kwasem do pielęgnacji będzie kwas azelainowy. Posiada on zdolność do regulacji pracy sebocytów i normalizacji rogowacenia ujść mieszków włosowych, a więc likwiduje zaskórniki i zapobiega ich powstawaniu. Z drugiej strony, dzięki swojemu przeciwzapalnemu charakterowi, łagodzi podrażnienie i zaczerwienienie cery naczyniowej. Dodatkowo kwas ten hamuje aktywność tyrozynazy (enzymu odpowiadającego za syntezę melaniny), doskonale radzi sobie z przebarwieniami potrądzikowymi.

Retinol na zaskórniki

Złotym standardem terapii trądziku i zaskórników są również retinoidy. Witamina A wpływa na wiele funkcji w skórze, jednak z perspektywy walki z zaskórnikami najistotniejsze są dwa fakty:

• receptory dla retinolu znajdują się bezpośrednio na sebocytach (komórkach produkujących łój), a więc u źródła problemu,
• retinol (a dokładniej jego kwasowa forma, czyli kwas retinowy) posiada zdolność modyfikowania pracy komórek skóry.

Retinol lub retinal stosowany miejscowo na skórę oddziałuje na jądro keratynocytu (żywej komórki naskórka), gdzie wpływa na pracę komórki. Przywraca właściwą długość cyklu turn over time, czyli podziału komórkowego i przejścia komórki z warstwy podstawnej naskórka do warstwy rogowej. W przypadku cery zaskórnikowej tempo proliferacji (namnażania) keratynocytów jest zbyt duże, dlatego spowolnienie tego cyklu jest kluczowe dla poprawy rogowacenia naskórka i ujść mieszków włosowych. Tym samym retinol zmniejsza tendencję do powstawania mikrozaskórników i zatykania porów.  

Dodatkowo retinoidy zmniejszają aktywność 5-alfa-reduktazy oraz aktywność enzymów biorących udział w lipogenezie, czyli w praktyce zmniejszają przetłuszczanie się skóry. Wykazują działanie przeciwzapalne, antybakteryjne oraz są pomocne w usuwaniu przebarwień. Rozważnie stosowane sprawdzą się w pielęgnacji każdego rodzaju skóry, również naczyniowej.

Cynk, CBD, niacynamid i pozostałe składniki na zaskórniki

Oprócz kwasów i retinolu w kosmetykach na zaskórniki oraz dla przetłuszczającej się skóry znajdziemy wiele mniej lub bardziej znanych składników aktywnych. Warto zwrócić uwagę na substancje aktywne o potwierdzonym działaniu seboregulującym.  

Jedną z takich substancji jest cynk. Znajduje on zastosowanie nie tylko w pielęgnacji skóry problematycznej, ale również w wspierającej terapię suplementacji. Cynk posiada zdolność hamowania kluczowego dla łojotoku enzymu 5-alfa-reduktazy, co zmniejsza ilość DHT, a tym samym siłę sygnału dla sebocytów do produkcji łoju.  

Tlenek cynku, glukonian cynku oraz Zn PCA to jednej z najczęściej wykorzystywanych form tego pierwiastka. Składniki te nie tylko zmniejszają przetłuszczanie się skóry i liczbę zaskórników, ale również łagodzą stany zapalne, przywracają fizjologiczne pH skóry oraz wspomagają gojenie się ran. Stosowana w trądziku pasta (maść) cynkowa ułatwia oczyszczenia skóry z nadmiaru sebum oraz wykazuje miejscowe działanie bakteriostatyczne i przeciwzapalne.

Stosunkowo nową, ale bardzo obiecującą substancją w pielęgnacji cery zaskórnikowej jest CBD. Jego potencjał terapeutyczny wiąże się z obecnością receptorów endokanabinoidowych (ESC) w komórkach naskórka: keratynocytach i sebocytach. Stosowane doustnie i miejscowo kanabinoidy, łącząc się z receptorami w wyżej wymienionych komórkach, hamują nadmierne podziały komórek naskórka (sprzyjające zatykaniu porów) oraz wzrost sebocytów, a tym samym zmniejszają ilość produkowanego sebum.  

Wśród składników rekomendowanych do pielęgnacji cery trądzikowych znajdują się witaminy z grupy B, które znacząco wpływają na kondycję naskórka. Szczególną uwagę należy zwrócić na witaminy B1, B2, B5, B6, B7 oraz witaminę B3.  

Dodatkową zaletą niacynamidu jest fakt, że nie jest komedogenny, czyli nie zatyka porów. Jednocześnie stosowany w zbyt wysokim stężeniu, zwłaszcza na nieoswojoną z tym składnikiem skórę, może wywoływać podrażnienie jednostki włosowo-łojowej przypominające „wysyp pryszczy”. Dlatego też nie należy od razu sięgać po jego wysokie stężenia. Swoje terapeutyczne działanie na cerę trądzikową niacynamid wykazuje już w stężeniu około 3%. Im wyższe będzie jego stężenie w kosmetyku, zwłaszcza powyżej 5%, tym mocniej wzrasta ryzyko „wysypu” z podrażnienia.  

Usuwanie zaskórników – najważniejsza zasada w pielęgnacji to równowaga  

Największym wyzwaniem w pielęgnacji skóry z zaskórnikami jest osiągniecie optymalnej równowagi między złuszczaniem i „matowieniem” skóry a jej nawilżeniem i troską o prawidłowe funkcjonowanie bariery naskórkowej.

Wzmożona produkcji sebum następuje nie tylko w wyniku działania hormonów płciowych, ale również w wyniku stresu oraz czynników środowiskowych takich jak słońce, wiatr, suche powietrze, klimatyzacja. Walcząc z nadprodukcją sebum, należy wykazać się pewną dozą tolerancji i zaakceptować niewielkie świecenie się skóry, w przypadku narażenia na czynniki zewnętrzne, takie jak chociażby praca w klimatyzowanym biurze. Komórki produkujące łój największą aktywność wykazują w godzinach okołopołudniowych (10–14). Ich aktywność jest tym większa, im bardziej zaburzona jest bariera naskórkowa oraz gorszej jakości i mniej regenerująca była pielęgnacja nocna.  

Zabiegi profesjonalne na zaskórniki

Profesjonalna pielęgnacja cery trądzikowej opiera się na sprawdzonych substancjach aktywnych, stosowanych również w pielęgnacji domowej, jakimi są kwasy oraz retinol w towarzystwie składników kondycjonujących skórę. Przewagą zabiegów w gabinecie względem pielęgnacji domowej są terapie skojarzone, oparte na specjalistycznych produktach.  

Dużą popularnością cieszą się terapie oparte na zastosowaniu kilku peelingów kwasowych lub będące połączeniem zabiegów produktowych i aparaturowych. Mikrodermabrazja, peeling kawitacyjny czy oczyszczanie wodorowe w przypadku cery zaskórnikowej doskonale sprawdzają się jako wstęp do zabiegów z kwasami, zwiększając penetrację składników aktywnych w głąb naskórka.  

W terapii skóry z zaskórnikami stosuje się również lampę LED, zwłaszcza światło zielone i niebieskie, która reguluje pracę gruczołów łojowych oraz wspiera regenerację skóry.

Stosowne są również terapie z wykorzystywaniem laserów, np. laser neodymowo-yagowy oraz światła IPL, ukierunkowane na zmniejszenie aktywności sebocytów. W celu zapewnienia lepszej penetracji składników aktywnych wykonywane są zabiegi z użyciem sonoforezy, jonoforezy lub mezoterapii bezigłowej, przy pomocy których wprowadza się w głąb naskórka odpowiednio dobrane preparaty.

Wyciskanie zaskórników – dlaczego nie należy tego robić?

Chęć szybkiego pozbycia się uciążliwych zaskórników skłania wiele osób do sięgnięcia po mało rozważne metody, które kuszą natychmiastowym rozwiązaniem problemu. Wyciskanie zaskórników, niezależnie od ich lokalizacji, czy to na podłożu kostnym, jak zaskórniki na nosie i czole, czy też w bardziej miękkich regionach twarzy, tak jak zaskórniki na policzkach lub brodzie, nie jest dobrym pomysłem.  

Wyciskanie zaskórników zamkniętych – czyli „białych zaskórników” – obarczone jest większym ryzykiem niż usuwanie zaskórników otwartych, ze względu na głębsze położenie i pokrywającą ich warstwę komórek. Brak „kontaktu ze światem zewnętrznym” zaskórników zamkniętych wymusza większy ucisk podczas usuwania czopu rogowego, a tym samym mocniej uszkadza leżące w pobliżu tkanki.

Przyrządy do usuwania zaskórników

Oferta rynku kosmetycznego dla skóry trądzikowej proponuje wiele produktów na zaskórniki, takich jak kremy wyciągające zaskórniki, pesety do zaskórników, odkurzacze do zaskórników czy też łyżeczka uny kuszących szybkim rozwiązaniem problemu. Należy jednak wziąć pod uwagę, że powstawanie zaskórników wiąże się z zaburzeniem procesów złuszczania oraz nadmierną produkcją sebum i jego zbyt dużą gęstością, a więc rozwiązanie tego problemu musi się skupiać na naprawieniu zaburzonych procesów. Usuwanie zaskórników, niezależnie od wybranej metody, usuwa jedynie objawy, ale nie przyczynę problemu. Daje więc efekt krótkotrwały. Sięganie po szybkie metody i gadżety dla skóry trądzikowej czasami wręcz pogłębia problem, ponieważ odsuwa w czasie decyzję o zastosowaniu odpowiedniej, a co ważniejsze skutecznej terapii.  

Domowe sposoby na zaskórniki

W dobie kosmetyków dostosowanych do każdego rodzaju skóry i problemu coraz rzadziej sięga się po domowe sposoby. Działanie „kosmetyków z kuchni” nie jest tak precyzyjne jak kosmetyków aptecznych lub profesjonalnych, niemniej może stanowić wsparcie terapii skóry z zaskórnikami. Ze względu na swój minimalny skład, pozbawiony środków zapachowych i konserwantów, domowe sposoby na zaskórniki to również dobre rozwiązanie dla alergików.  

Aspiryna to acetylowa pochodna kwasu salicylowego, dlatego jej działanie będzie zbliżone do działania kwasu salicylowego. Maseczka z aspiryny będzie działać przede wszystkim przeciwzapalnie, delikatnie złuszczająco oraz zmniejszy widoczność zaskórników. Może być stosowana na całą twarz lub w najbardziej zanieczyszczonych miejscach np. na strefie T.  

Przepis na maseczkę z aspiryny na zaskórniki. Wykonanie maseczki z aspiryny jest bardzo łatwe. W zależności od zawartości kwasu acetylosalicylowego w tabletce potrzeba około 3–6 tabletek. Im wyższa zawartość kwasu, tym mniejsza ilość tabletek będzie potrzebna (jeśli w tabletce kwasu acetylosalicylowego jest 500 mg, to 3 tabletki, jeśli mniejsza ilość, np. 300 mg, to wtedy 5–6). Tabletki należy umieścić w miseczce i zalać niewielką ilością wody, około 1–2 łyżeczki. Ilość wody musi być taka, by pozwoliła na rozpuszczenie tabletek, ale jednocześnie nie spowodowała zbyt dużej wodnistości maseczki. Jeśli jednak wody przypadkiem będzie zbyt wiele, do maseczki można dodać odrobinę gęstego jogurtu, który nada jej odpowiednią konsystencję. Przygotowaną maseczkę należy zaaplikować na dokładnie umytą twarz na okres około 15 minut. Po upływie tego czasu można twarz bardzo delikatnie przemasować zwilżonymi dłońmi, dodając element peelingu mechanicznego, a następnie dokładnie zmyć, zaaplikować odpowiednie serum oraz krem.

Doskonałą maseczką dla zanieczyszczonej skóry jest maseczka na bazie jogurtu naturalnego. Może ona zostać wzbogacona dodatkiem antyoksydacyjnej kurkumy czy też bogatej w minerały sproszkowanej spiruliny (wspierającej regenerację skóry). Jednak to jogurt będzie grał w niej pierwsze skrzypce ze względu na zawartość kwasu mlekowego. Kwas mlekowy obniża pH skóry, nawilża ją, subtelnie złuszcza i zmniejsza przetłuszczanie się skóry. Dodatkowo jako prebiotyk wspiera naturalny mikrobiom skóry, stanowiący element bariery naskórkowej i zwiększający odporność skóry na czynniki zewnętrzne. 

Kolejnym rozwiązaniem jest maseczka ze świeżego miąższu aloesu. Aloes zawiera enzymy proteolityczne oraz lupeol (naturalny kwas salicylowy), działa jak delikatny peeling, usuwając martwe komórki. Dzięki zawartości polisacharydów doskonale nawilża skórę, zmniejszając aktywność sebocytów, będącą reakcją na wysuszenie naskórka. Jego lekko kwaśny odczyn pozwala przywrócić odpowiednie pH skórze.