Retinol – czym jest i jak działa? Jakie preparaty z retinolem wybierać?
Joanna Orzeł

Retinol – czym jest i jak działa? Jakie preparaty z retinolem wybierać?

Retinol i jemu pokrewne substancje to kluczowe składniki wielu kosmetyków i preparatów aptecznych stosowanych w pielęgnacji skóry. Jak działa retinol? Jaki produkt z retinolem wybrać dla siebie i jak go stosować? Przybliżymy te kwestie w artykule.

Witaminy to związki organiczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zdecydowaną większość z nich należy dostarczyć organizmowi wraz z pożywieniem – nie inaczej jest z witaminą A, w zakres której wlicza się retinol. Odpowiednia podaż witamin zapewnia właściwy przebieg wielu procesów: wzrostu, rozwoju, metabolizmu, reakcji enzymatycznych. Często wiąże się też z korzystnym wpływem na kondycję skóry.

Retinol – co to za związek?

Retinol jest podstawową formą witaminy A. Co zatem rozumiemy pod terminem „witamina A”? Jest to grupa związków rozpuszczalnych w tłuszczach, o podobnej strukturze, podobnej aktywności biologicznej. Retinol jest spośród nich najlepiej poznany i najczęściej stosowany. Nazywa się go również witaminą wzrostową, witaminą wzrostu nabłonków lub akseroftolem.

Chemicznie retinol to nienasycony alkohol diterpenowy. Zawiera w strukturze pięć sprzężonych wiązań podwójnych oraz pierścień cykloheksenowy. Tak oto przedstawia się wzór sumaryczny retinolu: C20H30O.

Zamienniki retinolu

Retinoidy to wszystkie pochodne retinolu wykazujące, podobnie jak on, właściwości witaminy A. Zaliczamy do nich i związki naturalne, i pozyskane syntetycznie. Wszystkie są dwudziestowęglowe o barwach od żółtej, przez pomarańczową, po czerwoną. Występują tu np. retinal (aldehyd powstały w wyniku utleniania retinolu), kwas retinowy (tretynoina), palmitynian retinolu, octan retinolu, adapalen lub tazaroten. Obecnie grupa retinoidów obejmuje około 2500 substancji.

Za roślinny zamiennik retinolu uznaje się bakuchiol: związek pozyskiwany z rośliny Psoralea corylifolia. Wykazuje on podobne działanie na skórę, a dodatkowo często jest od retinolu lepiej tolerowany.

Powiązane produkty

Retinol – właściwości, działanie, efekty

Retinol, podstawowa forma witaminy A, ma ogromne znaczenie w procesie prawidłowego widzenia, wspomaga funkcje układu odpornościowego, bierze udział w transkrypcji genów. Jest przeciwutleniaczem, wykazuje działanie fotoprotekcyjne. Jako „witamina wzrostowa” ma kluczowe znaczenie w prawidłowym rozwoju komórek rozrodczych oraz w proliferacji komórek nabłonka.

Retinol najpowszechniej jednak kojarzony jest z korzystnym wpływem na stan skóry. Przeznaczony jest do pielęgnacji skóry starzejącej się, ale również do cery dotkniętej dermatozą: trądzikiem pospolitym, łuszczycą, nadmiernym rogowaceniem skóry. Jak działa? Pobudza rozwój warstwy keratyny w naskórku, stymuluje aktywność fibroblastów, pobudza syntezę włókien kolagenowych oraz usuwa uszkodzone włókna elastynowe. Tym samym zwiększa elastyczność i jędrność skóry, spłyca zmarszczki. Przyczynia się do prawidłowego rozkładu melaniny, zmniejszając przebarwienia. Wzmacniają się funkcje ochronne naskórka, zmniejsza się TEWL (ang. Transepidermal Water Loss, przeznaskórkowa utrata wody). Przyspiesza procesy gojenia naskórka, reguluje pracę gruczołów łojowych.

Stężenie retinolu w preparatach – na co zwracać uwagę?

Retinol występuje w kosmetykach w małych stężeniach ze względu na ryzyko podrażnień skóry. Zaleca się przyzwyczajać skórę do tej substancji, stosując najpierw kurację wstępną (winna trwać około 3 miesięcy) preparatem o stężeniu maksymalnie 0,25%. Następnie można przejść do stężenia 0,5%, a ostatecznie do stężenia retinolu 1%.

Jak stosować retinol? Kiedy, jak często, w jakim wieku?

W profilaktyce starzenia się skóry można zacząć stosować kremy z retinolem już po 35. roku życia. Działanie przeciwtrądzikowe może być wskazaniem do użycia preparatu w młodszym wieku.

Zawsze zaczyna się pielęgnację retinoidami ostrożnie: od aplikacji poszczególnych stężeń maksymalnie 2 razy w tygodniu, by z czasem stopniowo zwiększać częstotliwość – w zależności od tolerancji skóry. Cała terapia powinna trwać co najmniej 12 miesięcy.

Retinoidy aplikuje się na noc, na suchą, oczyszczoną skórę, po 20–30 minutach od umycia twarzy delikatnym środkiem myjącym, pozbawionym w składzie mydła. W przypadku wrażliwej skóry warto zastosować metodę krótkiego kontaktu, czyli po pewnym czasie zmyć preparat z retinolem z twarzy. Używa się najczęściej ilości produktu równej wielkości ziarenka grochu, którą aplikuje się równomiernie na obu stronach twarzy. Większa ilość preparatu nie zapewni lepszego efektu! Może co najwyżej zwiększyć ryzyko wystąpienia podrażnień. Po aplikacji koniecznie należy umyć ręce.

Retinol – z czym można go łączyć, a z czym nie?

Z zasady nie łączy się retinolu z innymi potencjalnie drażniącymi składnikami, np. z kwasem azelainowym, z alfa- lub betahydroksykwasami (np. z kwasem salicylowym), z witaminą C (po okresie przyzwyczajania skóry witaminę C można włączyć do pielęgnacji, jednak nie równocześnie z retinolem; najlepiej retinol wciąż aplikować na noc, a witaminę C o poranku), z nadtlenkiem benzoilu.

Warto natomiast tworzyć połączenia z substancjami, które będą pielęgnować cerę i zapobiegać ewentualnym wysuszeniom i podrażnieniom: z humektantami (substancjami silnie nawilżającymi, np. z kwasem hialuronowym), peptydami, ceramidami, z niacynamidem, z olejami roślinnymi.

Kurację retinolem koniecznie należy łączyć z fotoprotekcją: filtry przeciwsłoneczne (SPF30 i wyżej) oraz unikanie ekspozycji na słońce są obowiązkowe!

Podrażnienia po retinolu – skutki uboczne retinolu

Do najczęstszych skutków obocznych retinolu zalicza się zaczerwienienie i podrażnienie skóry, nadwrażliwość na światło, nadmierne łuszczenie się, świąd i pieczenie skóry, suchość, wysypki skórne. Często występują też pieczenie oczu, łzawienie, stany zapalne spojówek.

By uniknąć ww. działań ubocznych należy odczekać około 30–45 minut od aplikacji produktu z retinolem, a po tym czasie przejść do pielęgnacji skóry. Kremów nawilżających, natłuszczających lub innych nie nakładamy bowiem bezpośrednio na retinol! Woda obecna w tych produktach mogłaby wejść w reakcję z retinolem i, na przekór oczekiwaniom, mogłoby dojść do spotęgowania podrażnień.

Retinol – w jakich produktach można go znaleźć?

W kosmetykach dostępnych w sprzedaży bez recepty przeważają retinol i jego estry: palmitynian, propionian. Kwas retinowy to składnik preparatów leczniczych wydawanych z przepisu lekarza (na receptę).

Produkty z retinolem to najczęściej kremy do twarzy i pod oczy, sera, ampułki. Należy pamiętać, by zawsze chronić je przed dostępem światła i powietrza, ponieważ łatwo ulegają utlenianiu.

W aptekach jest też szereg preparatów doustnych (leki i suplementy z witaminą A) w postaci kapsułek, tabletek i płynów do wypicia. Zawarte w nich związki retinolu wykazują pełną aktywność witaminy A.

Retinol – przeciwwskazania

Stosowanie retinolu przeciwwskazane jest u dzieci, kobiet w ciąży i kobiet karmiących. Retinolu zewnętrznie nie powinny stosować osoby w trakcie doustnej terapii retinoidami. Podczas kuracji należy zrezygnować z opalania się, a zamiast tego powinno się stosować wysoką fotoprotekcję.

  1. A. Czarnota, Retinoidy. Mechanizm działania, właściwości oraz zakres stosowania w dermatologii i kosmetologii, „Kosmetologia Estetyczna”, nr 4 (7) 2018.
  2.  H. Bojarowicz, A. Płowiec, Wpływ witaminy A na kondycję skóry, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, nr 91 (3) 2010.
  3. M. Zasada, A. Adamczyk, Witamina A. Budowa i mechanizm działania, „Kosmetologia Estetyczna”, nr 5 (7) 2018.
  4. E. H. Harrison, R. W. Curley Jr, Carotenoids and Retinoids: Nomenclature, Chemistry, and Analysis, „Subcellular Biochemistry”, nr 81 2016.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Rozgrzewające kosmetyki na jesień i zimę

    W okresie zimowym, gdy doskwiera zimny wiatr i mróz, brakuje nam słońca, bardzo dobrym sposobem na ocieplenie naszego ciała i poprawę nastroju są kosmetyki rozgrzewające. Jak działają? Jakich składników powinniśmy poszukiwać w takich kosmetykach? Jakie rodzaje kosmetyków i zabiegów rozgrzewających możemy zastosować w domu aby rozgrzać się w chłodny, zimowy wieczór? Czy są one odpowiednie dla wszystkich?

  • Zabiegi kosmetyczne na jesień i zimę – które wybrać?

    Okres jesienno-zimowy to znakomity czas na to, aby wykonać niektóre zabiegi na twarz i ciało, ponieważ części zabiegów kosmetycznych nie powinno się wykonywać wiosną i latem – nie jest wskazana ekspozycja na silne promienie słoneczne po ich wykonaniu, co jak wiadomo wiosną i latem byłoby to nieuniknione. Poza tym część zabiegów kosmetycznych lepiej jest wykonywać jesienią i zimą – w znakomity sposób przygotują one naszą twarz i ciało do nowego letniego sezonu, w którym dzięki nim od razu będziemy mogły zabłysnąć.

  • Jaki kolagen wybrać na zmarszczki?

    Przyjmowanie preparatów z kolagenem zyskało popularność w dermatologii. Stosowanie doustnych i miejscowych produktów kolagenowych może wpłynąć na spowolnienie procesów starzenia oraz poprawę wyglądu skóry. Dostępne są produkty do suplementacji wewnętrznej, kosmetyki stosowane na skórę oraz zabiegi medycyny estetycznej w postaci wypełniaczy i stymulatorów kolagenowych.

  • Włosy średnioporowate – dlaczego się przetłuszczają lub puszą?

    Włosy o średniej porowatości to termin związany z budową i kondycją włosów. Opisuje poziom ich zdolności do wchłaniania i utrzymywania wilgoci. Rozpoznanie tego, czy masz włosy średnioporowate, niskoporowate czy wysokoporowate, może podpowiedzieć, jak właściwie dbać o włosy, a także pomóc w wyborze najlepszych produktów kosmetycznych do średnioporów. Czy takie włosy powinno się olejować czy może lepiej jest zainwestować w humektanty?

  • Czym są emolienty do włosów? Jak ich używać, żeby włosy nie wyglądały jak tłuste strąki?

    Co wybrać – humektanty, proteiny, emolienty do włosów czy może produkty PEH? Osoby, które znają tajniki tzw. włosingu, poruszają się wśród produktów do pielęgnacji jak ryby w wodzie. Doskonale wiedzą, którego produktu potrzebują ich włosy na danym etapie. W tym artykule sprawdzimy, czym są emolienty, jak działają i kto powinien sięgać po nie częściej niż po inne składniki w szamponach, a może przede wszystkim w odżywkach, maskach czy kremach do włosów.

  • Odżywki proteinowe do włosów – kiedy i jak je stosować? Co zawierają?

    Odżywki proteinowe mają za zadanie odżywić włosy, zregenerować je, sprawić, że staną się elastyczne, miękkie i lśniące. Brak wystarczającej ilości protein w pielęgnacji może prowadzić do osłabienia włosów – stają się one wówczas łamliwe, matowe i pozbawione blasku. Warto jednak pamiętać, że nadmiar protein może przynieść efekt odwrotny od zamierzonego i sprawić, że włosy będą sztywne i szorstkie.

  • Włosy niskoporowate – co to znaczy i jak o nie dbać?

    Dbanie o włosy w ostatnich latach przeszło istną rewolucję. Dawniej wszystko ograniczało się do mycia włosów i użycia „jakiejś odżywki”, najczęściej jednego z wiodących producentów kosmetyków. Teraz wygląda to zupełnie inaczej. Preparaty do pielęgnacji włosów są podzielone nie tylko na te do mycia i odżywiania. Stanowią ogromną grupę produktów, które możemy dobrać do potrzeb włosów, częstości wykorzystywania, ale przede wszystkim do ich typu – rodzaju porowatości. Czym są włosy niskoporowate i jak je odróżnić od średnio- i wysokoporów? Jak o nie dbać?

  • Co niszczy kolagen w organizmie i jak go uzupełnić?

    Powyżej 25. roku życia produkcja kolagenu zaczyna stopniowo się obniżać. Dodatkowo narażenie na pewne czynniki może przyspieszyć ten niekorzystny proces. Stosowanie używek, takich jak palenie papierosów, spożywanie alkoholu, a także niedobór snu, zbyt długie opalanie oraz brak aktywności fizycznej mogą nasilić proces niszczenia kolagenu w organizmie.  

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij