kwas azelainowy w buteleczce
Joanna Orzeł

Kwas azelainowy – charakterystyka, właściwości i zastosowanie. Czy pomoże na przebarwienia i trądzik?

Jednym ze składników stosowanych zewnętrznie, a chętnie wybieranych przez specjalistów jest kwas azelainowy. Ma podobne do nadtlenku benzoilu właściwości, ale działa łagodniej i jest lepiej tolerowany. Jego cena jest stosunkowo niska. Łączony głównie z terapią różnych odmian trądziku, ale także używany jako peeling czy środek pomagający rozjaśnić przebarwienia. Jakie właściwości decydują o jego wysokiej skuteczności? Jak często go stosować? Ile procent kwasu azelainowego znajdziemy w kremie bez recepty? Czy jest bezpieczny w ciąży i podczas karmienia piersią? Czy można go łączyć z innymi składnikami aktywnymi?

Składniki aktywne cenione przez dermatologów i kosmetologów to głównie te, które wykazują dobroczynne właściwości względem naszej skóry. Część z nich polecana jest do stosowania zewnętrznego, inne przyjmowane z pożywieniem jako suplementy diety czy leki działają od wewnątrz, wspomagając procesy naprawcze lub opóźniają starzenie. Przyjrzyjmy się bliżej kwasowi azelainowemu.

Kwas azelainowy – czym jest?

Kwas azelainowy jest związkiem chemicznym zaliczanym do nasyconych kwasów dikaroboksylowych. W cząsteczce zawiera wyłącznie atomy węgla, wodoru i tlenu (C9H16O4). Ta stosunkowo prosta w swojej budowie cząsteczka jest naturalnie występującym w przyrodzie komponentem chemicznym.

Kwas azelainowy obecny jest w jęczmieniu, pszenicy i życie. Jest pełnoprawnym składnikiem układu odpornościowego tych roślin. Jego podwyższony poziom sygnalizuje wystąpienie infekcji i konieczność uruchomienia syntezy substancji wspomagających proces obrony organizmu. Co interesujące, ta sama cząsteczka chemiczna jest produkowana przez organizmy z królestwa grzybów – Malassezia furfur, które są naturalnymi składnikami flory zasiedlającej nasza skórę.

Kwas azelainowy ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, antyoksydacyjne, karatolityczne czy rozjaśniające, dlatego powszechnie stosuje się go w preparatach przeznaczonych do określonych problemów skórnych jak trądzik, trądzik różowaty, przebarwienia czy okołoustne zapalenie skóry.

Kwas azelainowy – efekty i działanie

Kwas azelainowy ma szereg istotnych dla naszej skóry właściwości, które przybliżamy poniżej.

  1. Działa przeciwbakteryjne, czyli hamuje działalność bakterii powodujących powstawanie stanów zapalnych poprzez ograniczenie możliwości ich rozprzestrzeniania.
  2. Działa przeciwzapalne, ograniczając rozwój bakterii ale również wspomagając leczenie już istniejących stanów zapalnych np. łagodzi objawy trądziku różowatego.
  3. Działa keratolityczne – powoduje delikatne złuszczanie naskórka.
  4. Działa komedolityczne i reguluje wydzielanie sebum, dzięki czemu przeciwdziała blokowaniu ujść gruczołów łojowych i powstawaniu zaskórników.
  5. Działa rozjaśniająco na przebarwienia powstające na skutek przebytych zapaleń, przyjmowania leków czy spowodowane niekorzystnymi zmianami hormonalnymi.   
  6. Działa antyoksydacyjnie; jest tzw. zmiataczem wolnych rodników przyczyniających się do starzenia skóry czy wywołujących stany zapalne.
  7. Nie wykazuje działania fototoksycznego, co oznacza, że może być stosowany cały rok.
  8. Jest stosunkowo dobrze tolerowany i może być stosowany (pod kontrola lekarza) przez kobiety w ciąży oraz karmiące piersią.

Powiązane produkty

Dla kogo kwas azelainowy? Na co pomoże?

Kwas azelainowy jest najczęściej pierwszym wyborem w terapii różnych odmian trądziku – pospolitego, młodzieńczego, a także różowatego. Stosowany jest zarówno w trakcie terapii domowych, jak i tych podejmowanych przez specjalistów w gabinetach lekarskich i kosmetologicznych. Kwas wycisza skórę, wspomagając leczenie stanów zapalnych. W przypadku trądziku różowatego jego właściwości – obok niwelacji możliwych wyprysków – pozwalają rozjaśnić rumień pojawiający się w okolicy twarzy.

Zmiany trądzikowe to niejedyne dolegliwości skórne, na które poleca się stosowanie kwasu azelainowego. Również osoby z atopowym zapaleniem skóry (AZS), skórą naczynkową, wrażliwą czy tłustą będą odczuwały benefity płynące z jego użycia. Dzieje się tak, ponieważ mimo szeregu pozytywnych właściwości kwas azelainowy działa łagodnie i nie alergizuje.  

Jest ceniony podczas walki z przebarwieniami pojawiającymi się na naszej skórze na skutek działania słońca, hormonów, trądziku czy oparzeń. Pomoże również rozjaśnić blizny, jednak nie rozjaśni zmian płaskich jak brodawki, znamiona czy piegi.

Kwas azelainowy – kiedy i jak go stosować? Z czym go łączyć, a z czym nie?

Preparaty zawierające kwas azelainowy należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza lub kosmetologa, którzy dobrali terapię do potrzeb naszej cery. Jeżeli jednak takich zaleceń nie mamy i stosujemy kwas lub kosmetyk go zawierający na własną rękę, warto zapoznać się z zaleceniami producenta. Zazwyczaj zalecane jest stosowanie preparatu 1–2 razy dziennie do uzyskania zadowalających efektów. Uwaga, efekty będą widoczne dopiero po pewnym czasie (około 6–8 tygodni). Kuracja z użyciem kwasu azelainowego nie powinna być dłuższa niż 6 miesięcy.  

Preparaty o wyższym stężeniu kwasu azelainowego można stosować jako domowy zabieg – peeling chemiczny.

Kwas azelainowy może być stosowany w połączeniu z innymi składnikami aktywnymi, co zwiększy szanse na powodzenie kuracji. Można go łączyć przykładowo z: antybiotykami (do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego), terapią hormonalną, nadtlenkiem benzoilu, tretinoiną, kwasami AHA i BHA (np. kwasem mlekowym, salicylowym, migdałowym czy glikolowym), kwasem laktobionowym, niacynamidem.

Należy jednak pamiętać o stosowaniu przerw czasowych pomiędzy aplikacjami kolejnych składników aktywnych na leczone okolice (przykładowo produkty z kwasem azelainowym stosować o poranku, a inne wieczorem). Warto wszelkie połączenia kuracji z wieloma składnikami aktywnymi prowadzić pod okiem lekarza lub kosmetologa.  

Nie zaleca się stosowania terapii z kwasem azelainowym łącznie z terapią opartą o pochodne witaminy A, czyli retinolu (stosowane zewnętrznie oraz doustnie). Dowiedz się, jak działa retinol.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze kosmetyków z kwasem azelainowym?

Na rynku dostępnych jest wiele produktów zawierających w swoim składzie kwas azelainowy. Na półkach aptek i drogerii znajdziemy kosmetyki i dermokosmetyki takie jak: kremy, maści, toniki, sera, żele czy maseczki. W większości będą to preparaty bez recepty.  

Wybierając ten, którego skład skrojony jest na miarę naszych potrzeb, warto zwrócić uwagę nie tylko na formułę, ale również na stężenie składnika aktywnego – informację, ile procent jest go w gotowym produkcie. Jest to o tyle ważne, że zakres stężeń waha się od 0,5% do nawet 40%. W preparatach dostępnych bez recepty i dla klientów niebędących profesjonalistami stężenia składnika aktywnego nie przekraczają 20%. Wyższe natomiast stosowane są podczas zabiegów eksfoliacji przeprowadzonych przez specjalistów.

Kwas azelainowy – przeciwwskazania, skutki uboczne

Kwas azelainowy jest składnikiem uznawanym za bezpieczny. Podany na skórę wchłania się do organizmu w stopniu niewielkim (niecałe 4%). Wydalany jest z moczem w formie niezmienionej lub utlenionej. Nie wykazuje działania embriotoksycznego i teratogennego w badaniach prowadzonych na zwierzętach. Jest to przesłanka, wobec której pod kontrolą lekarza mogą stosować go osoby w ciąży i karmiące piersią.

Przeciwwskazań do stosowania tego składnika aktywnego jest niewiele. Nie zaleca się użycia jeżeli:  

  • skóra w planowanym miejscu aplikacji jest uszkodzona (występują infekcje, nadżerki lub ostre stany zapalne),  
  • równocześnie stosowana jest terapia pochodnymi witaminy A (zarówno w postaci leków, jak i preparatów do stosowania zewnętrznego),
  • w miejscu aplikacji przeprowadzony był zabieg chirurgiczny (do 3 miesięcy wcześniej) lub kuracja krioterapią (do 6 miesięcy wcześniej),
  • pacjent ma nadwrażliwość na składnik aktywny.
Mimo swojego łagodnego działania jak każda substancja może wywoływać działania niepożądane u osób wrażliwych. Przykładowe to: pieczenie, rumień, świąd, łuszczenie się skóry, suchość, odbarwienie, podrażnienie w miejscu podania, nasilenie objawów trądziku, zapalenie skóry, uczucie dyskomfortu, obrzęk w miejscu podania.

Inny aspekt, na który warto zwrócić uwagę, stosując kwas azelainowy, to jego właściwości rozjaśniające. Stosowany u osób z ciemną karnacją może spowodować pojawienie się jaśniejszych plam na skórze w miejscu aplikacji.

  1. C. Nielson, S. Hsu, K. Motaparthi, Topical Antibacterial Agents w: Comprehensive Dermatologic Drug Therapy, Elsevier 2021
  2. G. Kirtschig, C. Schaefer, Dermatological medications and local therapeutics w: Drugs During Pregnancy and Lactation, Academic Press 2015
  3. R. Reszke, J. Szepietowski, Kwas azelainowy w lecznictwie dermatologicznym w świetle aktualnego stanu wiedzy, Przegląd Dermatologiczny; 103 (4) 2016
  4. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=475
  5. P. Brzeziński, Leczenie miejscowe w trądziku różowatym, Forum Medycyny Rodzinnej, 4 (4) 2010

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak właściwie aplikować kwas hialuronowy?

    Kwas hialuronowy występuje naturalnie w różnych częściach organizmu, a jego największe ilości znajdują się w skórze, tkance łącznej i płynach maziowych w stawach. Dzięki zdolności do wiązania i utrzymywania dużej ilości wody kwas hialuronowy działa jak naturalny nawilżacz, pomagając skórze zachować odpowiednie nawodnienie. Niewiele osób wie jednak, co niszczy kwas hialuronowy i jak temu zapobiec, a także jak właściwie wprowadzić go do pielęgnacji, aby cieszyć się zdrową i jędrną skórą.

  • Co dają kąpiele w mące ziemniaczanej?

    Kąpiele w mące ziemniaczanej, znane także jako kąpiele w skrobi ziemniaczanej lub kąpiele w krochmalu, są stosowane jako domowy sposób na podrażnienia skóry (np. wysypki, otarcia, odparzenia) lub po prostu naturalny kosmetyk do pielęgnacji skóry. Czy ich stosowanie ma sens? Jak przygotować kąpiel w krochmalu?

  • Masaż kobido – jak wygląda japoński lifting twarzy bez skalpela?

    Masaż kobido, japoński lifting twarzy, tzw. lifting bez skalpela lub po prostu kobido to tradycyjny masaż twarzy. Nazwa „kobido” dosłownie oznacza „droga do piękna”. Jest to technika masażu, która ma na celu poprawę kondycji skóry twarzy, stymulację mięśni, poprawę ukrwienia i ogólną poprawę wyglądu skóry.

  • Stosowanie tego popularnego leku widać na twarzy. Czy zauważyłeś u siebie obwisłą skórę po semaglutydzie?

    Ozempikowa twarz to termin określający częste skutki uboczne przyjmowania semaglutydu, czyli leku na cukrzycę typu 2 (Ozempic). Ostatnio preparat jest bardzo chętnie stosowany nie tylko przez diabetyków, ale także przez osoby, które zażywają go, żeby schudnąć, a nie są cukrzykami. Jak wygląda twarz po Ozempicu i czy można cofnąć skutki uboczne stosowania leku?

  • Jak zwiększyć objętość włosów? Kosmetyki i domowe sposoby

    Włosy oklapnięte u nasady to zmora wielu kobiet, zwłaszcza tych posiadających cienkie kosmyki ze skłonnością do nadmiernego przetłuszczania się. Jak je pielęgnować, aby stały się puszyste i lśniące, a jednocześnie nie obciążyć nadmiernie skóry głowy? Sprawdź nasze podpowiedzi i dowiedz się, jak skutecznie zwiększyć objętość włosów.

  • Kolagen na włosy. Jaki wybrać? Efekty stosowania kolagenu na kondycję włosów

    Z wiekiem i ekspozycją na szkodliwe czynniki środowiskowe włosy tracą swoją elastyczność i siłę. Wspieranie produkcji kolagenu w organizmie może jednak przyczynić się do tego, że odzyskają młodzieńczą witalność i blask. Suplementy z kolagenem mogą mieć pozytywny wpływ na włosy pod wieloma względami. Wzmocnią je i zwiększą ich objętość. Mogą także pomóc zredukować łupież, a nawet spowolnić procesy starzenia się włosów.

  • Kiedy pić kolagen – rano czy wieczorem?

    Nie ma jednoznacznych wskazań co do picia kolagenu o danej porze dnia, rano lub wieczorem. Picie kolagenu należy dostosować do własnego harmonogramu dnia, aby możliwe było systematyczne przyjmowanie odpowiednich dawek. Dla uzyskania optymalnych efektów kluczowe jest regularne stosowanie produktu zgodnie z zaleceniami producenta.

  • Jaki kolagen wybrać na zmarszczki?

    Przyjmowanie preparatów z kolagenem zyskało popularność w dermatologii. Stosowanie doustnych i miejscowych produktów kolagenowych może wpłynąć na spowolnienie procesów starzenia oraz poprawę wyglądu skóry. Dostępne są produkty do suplementacji wewnętrznej, kosmetyki stosowane na skórę oraz zabiegi medycyny estetycznej w postaci wypełniaczy i stymulatorów kolagenowych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij