Przerost migdałków, powiększony trzeci migdał – przyczyny, objawy, leczenie
Katarzyna Gmachowska

Przerost migdałków, powiększony trzeci migdał – przyczyny, objawy, leczenie

Przerost migdałków jest stosunkowo częstą przypadłością, która jest najbardziej charakterystyczna dla dzieci w wieku przedszkolnym. Do powiększania się zarówno migdałków podniebiennych, jak i migdałka gardłowego (nazywanego trzecim migdałkiem) dochodzi głównie w pierwszych latach życia dziecka – w tym czasie aktywność immunologiczna tkanki chłonnej w gardle, z której zbudowane są migdałki, jest bardzo duża.

Migdałki stanowią ważną cześć układu odpornościowego i są odpowiedzialne za obronę organizmu przed np. wirusami czy bakteriami. Migdałki powiększają się na skutek kontaktu z obcymi patogenami, co najwyraźniej obserwuje się u dzieci pomiędzy 1. a 3. rokiem życia. Nawracające infekcje dróg oddechowych mogą prowadzić do przerostu trzeciego migdałka oraz migdałków podniebiennych. Do charakterystycznych objawów przerostu migdałków zalicza się bezdechy senne, chrapanie, niedosłuch, oddychanie przez usta, niedrożność nosa oraz nawracające zapalenia ucha środkowego. W przypadku nasilonych objawów przerostu migdałków zaleca się ich chirurgiczne usunięcie.  

Migdałki w jamie ustnej – rodzaje i funkcje  

W jamie ustnej oprócz powszechnie znanych migdałków podniebiennych i migdałka gardłowego, nazywanego też III migdałkiem, znajdują się także migdałek językowy oraz migdałki trąbkowe. Migdałki znajdujące się w jamie ustnej wraz z grudkami chłonnymi znajdującymi się na błonie śluzowej tylnej ściany gardła tworzą tzw. pierścień Waldeyera, nazywany także strażnikiem dróg oddechowych. Wspomniany pierścień Waldeyera zlokalizowany jest na połączeniu dróg oddechowych i drogi pokarmowej, dlatego też pozwala na stały kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Migdałki stanowią składową układu odpornościowego i są odpowiedzialne za obronę organizmu przed patogenami takimi jak wirusy, grzyby czy bakterie. Na skutek przedostania się antygenów do organizmu dochodzi do uruchomienia mechanizmów obronnych i niszczenia patogenów przez wyspecjalizowane komórki oraz przeciwciała.  

Migdałki wykształcają się już w życiu płodowym, jednakże ich funkcjonowanie wykształca się dopiero po porodzie, gdy dochodzi do kontaktu z obcymi antygenami. Zjawiskiem fizjologicznym jest stopniowe powiększanie się migdałków między 1. a 3. rokiem życia dziecka, natomiast maksymalną wielkość osiągają pomiędzy 3. a 7. rokiem życia. W tym właśnie okresie rozpoznaje się najwięcej przerostów migdałków podniebiennych i trzeciego migdałka. Najczęściej po 7. roku życia u dziecka dochodzi do samoistnego i powolnego zmniejszania się migdałków.  

Trzeci migdał – czym jest?  

Trzeci migdałek, nazywany migdałkiem gardłowym (łac. tonsilla pharyngea), jest skupiskiem tkanki chłonnej i znajduje się na tylnej ścianie gardła. W przeciwieństwie do migdałków podniebiennych migdałek gardłowy jest niewidoczny podczas szerokiego otwarcia ust. Trzeci migdałek bada się, używając specjalnego lusterka laryngologicznego, fiberoskopu, czyli miękkiego endoskopu lub mikroskopu.  

Migdałek gardłowy powiększa się u dzieci na skutek kontaktu z patogenami. Największe rozmiary trzeci migdałek osiąga  między 3. a 7. rokiem życia dziecka. Niekiedy na skutek nawracających infekcji dochodzi do patologicznego przerostu trzeciego migdałka.  

Powiązane produkty

Przerost migdałów – przyczyny i objawy 

Migdałki zalicza się do pierwszej linii obrony organizmu, gdyż kontaktują się z patogenami dostającymi się do jamy ustnej i nosowej. Zbudowane są one z tkanki limfatycznej, w której dochodzi do rozpoczęcia zwalczania infekcji. Częsta stymulacja migdałków prowadzi do ich obrzęku i przerostu, przez co mniej skutecznie chronią organizm przed infekcjami.  

Najczęstszą przyczyną przerostu migdałków są infekcje górnych dróg oddechowych spowodowane przez bakterie i wirusy. Do przerostu migdałków prowadzi także narażenie na dym tytoniowy, alergiczny nieżyt nosa czy refluks żołądkowo-przełykowy.  

Przerost migdałków prowadzi do zwężenia przestrzeni w nosogardle i środkowej części gardła. Objawy przerostu trzeciego migdałka pojawiają się, gdy zajmuje on więcej niż 60% objętości nosogardła. 

Do najczęstszych objawów przerostu migdałków zalicza się

  • upośledzenie drożności nosa, oddychanie przez otwarte usta,  
  • przewlekły wyciek wydzieliny z nosa,
  • zaburzenia wymowy tzw. nosowanie zamknięte (dziecko mówi jakby miało cały czas całkowicie zatkany nos),
  • zaburzenia oddychania w trakcie snu – chrapanie u dziecka, bezdechy, 
  • wady zgryzu, charakterystyczny wygląd twarzy – tzw. twarz adenoidalna (otwarte usta), 
  • nawracające wysiękowe zapalenia ucha środkowego, 
  • niedosłuch, 
  • nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, przewlekłe zapalenie zatok, 
  • zaburzenia zachowania, trudności w nauce wynikające z zaburzeń snu.

Przerost migdałków – leczenie. Do jakiego lekarza należy się udać? 

Dziecko z podejrzeniem przerostu migdałków powinno być skonsultowane przez lekarza laryngologa, który po dokładnym badaniu otolaryngologicznym może postawić rozpoznanie przerostu migdałków i zalecić dalsze leczenie. Migdałki podniebienne są widoczne podczas otwarcia ust, natomiast trzeci migdałek bada się przy pomocy wspomnianego lusterka laryngologicznego lub fiberoskopu.  

Leczenie przerośniętego migdałka gardłowego i migdałków podniebiennych zaleca się u dzieci, które często chorują, mają bezdechy, chrapią. U dzieci, które nie prezentują objawów klinicznych przerostu migdałków, nie wdraża się leczenia, gdyż migdałki mają tendencję do samoistnego ustępowania.  

U dzieci z przerostem migdałków i niewielkim nasileniem objawów zaleca się leczenie zachowawcze, polegające na stosowaniu glikokortykosteroidów donosowych oraz preparatów poprawiających odporność u dziecka.  

Leczenie chirurgiczne wykonywane jest u dzieci z nasilonymi objawami przerostu migdałków. Podstawowymi zabiegami są adenotomia, czyli usunięcie trzeciego migdałka, oraz tonsillektomia, czyli usunięcie migdałków podniebiennych.  

Kiedy usunąć trzeci migdał? 

Leczenie chirurgiczne wykonuje się zazwyczaj u dzieci w wieku 5–6 lat, które mają duże nasilenie objawów przerostu migdałków. Do wskazań bezwzględnych do usunięcia trzeciego migdałka należą całkowita niedrożność nosa, stałe oddychanie przez usta, zarówno w trakcie snu i czuwania oraz bezdechy senne.  

U dzieci z przerostem trzeciego migdałka oraz nawracającymi ostrymi zapaleniami ucha środkowego, współistnieniem wysiękowego zapalenia ucha środkowego, nawracającymi infekcjami dróg oddechowych oraz wadą zgryzu należy rozważyć wykonanie adenotomii.  

Wycięcie trzeciego migdałka (adenotomię) wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Dziecko wypisywane jest do domu następnego dnia po zabiegu. Po wykonanym zabiegu obserwuje się zmniejszenie ilości infekcji u dziecka.  

  1. H. Iro, R. Probst, G. Grevers, Otolaryngologia, Wydawca: Edra Urban & Partner, 2019.  
  2. L. Zawadzka-Głos, Przerost migdałków – kiedy interweniować, „Pediatria po Dyplomie”, nr 01 2016. 
  3. B. Skotnicka, Przerost migdałków u dzieci, "mp.pl" [online] https://www.mp.pl/otolaryngologia/gardloikrtan/gardlo/105996,przerost-migdalkow-u-dzieci, [dostęp:] 17.02.2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • ADHD u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej

    ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych u dzieci. Do objawów pozwalających rozpoznać ADHD należą: nadpobudliwość, zaburzenia koncentracji oraz impulsywność. Nieleczone ADHD prowadzi do rozwoju problemów emocjonalnych, trudności w funkcjonowaniu społecznym, do obniżenia osiągnięć w nauce oraz do problemów w kontaktach z rówieśnikami. Jak rozpoznać to zaburzenie i jak pomóc dziecku z ADHD?

  • Standardowe mleko modyfikowane. Co znajduje się w mleku dla niemowląt?

    Kiedy dziecko jest zdrowe, nie ma alergii i większych problemów z trawieniem, można podawać mu tzw. standardowe mleko modyfikowane odpowiednie dla jego wieku. Takie preparaty mają na rynku status tzw. środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Ich skład jest regulowany prawem i ściśle nadzorowany. Dlaczego jednak takie mleko jest nazywane modyfikowanym i na czym te modyfikacje polegają? Jednym z głównych składników mleka modyfikowanego jest mleko krowie. Mleko krowie różni się od ludzkiego pod wieloma względami. Zawartość podstawowych składników odżywczych – tłuszczu, białka i węglowodanów – jest inna w każdym z nich.

  • Aspirator do nosa — jak używać ręcznego, a jak elektrycznego?

    U noworodków i niemowląt katar może stanowić znaczące zagrożenie, ponieważ dzieci do ok. 1 roku życia oddychają wyłącznie przez nos. Występująca u najmłodszych zalegająca wydzielina w nosku powstrzymuje oddychanie, jedzenie i picie. Dodatkowo nieusunięta wydzielina może prowadzić do powikłań w postaci stanów zapalnych w obrębie oka, ucha, oskrzeli lub płuc, co może stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka. Z pomocą przychodzą aspiratory do nosa, które można stosować u dzieci już od chwili narodzin. Są prostą, wygodną i bezpieczną metodą usuwania zalegającej wydzieliny u maluszka.

  • Wymioty u dziecka – przyczyny i skutki. Co robić, gdy dziecko wymiotuje?

    Ostatnio obserwujemy w Polsce gwałtowny wzrost liczby dzieci zgłaszających się do przychodni i szpitali z silnymi wymiotami. U dzieci wywoływane są one zwykle przez zakażenia wirusowe, bakteryjne, a także przez błędy dietetyczne. Co ma zrobić rodzic, gdy dziecko wymiotuje? Podpowiadamy.

  • Katar u dziecka – jak pomóc dziecku z katarem? Domowe sposoby na zatkany nos u dzieci

    Katar to częsta dolegliwość, która dotyka dzieci. Charakteryzuje się występowaniem wydzieliny w nosie oraz uczuciem niedrożności nosa. Do najczęstszych przyczyn nieżytu nosa u dzieci należą infekcje wirusowe oraz alergie. Przewlekły katar u dzieci może być objawem przerostu trzeciego migdałka lub chorób takich jak niedobory odporności czy mukowiscydoza. Podpowiadamy, co warto stosować na katar u dziecka.

  • Witamina D dla dzieci – dawkowanie, objawy i skutki niedoboru

    Witamina D jest hormonem steroidowym, który kontroluje wiele istotnych dla organizmu procesów. Dostarczenie jej (poprzez syntezę skórną oraz wraz z pożywieniem) jest szczególnie ważne w przypadku najmłodszych. Witamina D wpływa na układ kostny dzieci poprzez regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, działa immunomodulująco, podnosząc odporność i obniżając poziom cytokin prozapalnych, ma również działanie antykancerogenne oraz neuro- i kardioprotekcyjne. Jaką dawkę witaminy D podawać dziecku? Witamina D dla dzieci w kroplach, kapsułkach twist-off, sprayu czy tabletkach?

  • Objawy, które powinny cię zaniepokoić. Nowotwory u dziecka

    Aż 60% rodziców nie wie, na jakie objawy powinni zwrócić uwagę, aby w porę wykryć potencjalne choroby nowotworowe u swoich dzieci. Z kolei aż 80% dzieci, u których zdiagnozowano chorobę nowotworową i w porę wdrożono leczenie, udaje się uratować. Na co zwrócić uwagę i co powinno zaniepokoić?

  • Jak podawać leki dziecku? Czopki, tabletki, inhalacje i syrop

    Podawanie leków dziecku w trakcie choroby to w wielu przypadkach nie lada wyzwanie. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób prowadzić domowe leczenie, aby było jak najskuteczniejsze. Jak podawać dziecku tabletki oraz co zrobić, aby inhalacja była jak najbardziej efektywna?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij