Przerost migdałków, powiększony trzeci migdał – przyczyny, objawy, leczenie
Katarzyna Gmachowska

Przerost migdałków, powiększony trzeci migdał – przyczyny, objawy, leczenie

Przerost migdałków jest stosunkowo częstą przypadłością, która jest najbardziej charakterystyczna dla dzieci w wieku przedszkolnym. Do powiększania się zarówno migdałków podniebiennych, jak i migdałka gardłowego (nazywanego trzecim migdałkiem) dochodzi głównie w pierwszych latach życia dziecka – w tym czasie aktywność immunologiczna tkanki chłonnej w gardle, z której zbudowane są migdałki, jest bardzo duża.

Migdałki stanowią ważną cześć układu odpornościowego i są odpowiedzialne za obronę organizmu przed np. wirusami czy bakteriami. Migdałki powiększają się na skutek kontaktu z obcymi patogenami, co najwyraźniej obserwuje się u dzieci pomiędzy 1. a 3. rokiem życia. Nawracające infekcje dróg oddechowych mogą prowadzić do przerostu trzeciego migdałka oraz migdałków podniebiennych. Do charakterystycznych objawów przerostu migdałków zalicza się bezdechy senne, chrapanie, niedosłuch, oddychanie przez usta, niedrożność nosa oraz nawracające zapalenia ucha środkowego. W przypadku nasilonych objawów przerostu migdałków zaleca się ich chirurgiczne usunięcie.  

Migdałki w jamie ustnej – rodzaje i funkcje  

W jamie ustnej oprócz powszechnie znanych migdałków podniebiennych i migdałka gardłowego, nazywanego też III migdałkiem, znajdują się także migdałek językowy oraz migdałki trąbkowe. Migdałki znajdujące się w jamie ustnej wraz z grudkami chłonnymi znajdującymi się na błonie śluzowej tylnej ściany gardła tworzą tzw. pierścień Waldeyera, nazywany także strażnikiem dróg oddechowych. Wspomniany pierścień Waldeyera zlokalizowany jest na połączeniu dróg oddechowych i drogi pokarmowej, dlatego też pozwala na stały kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Migdałki stanowią składową układu odpornościowego i są odpowiedzialne za obronę organizmu przed patogenami takimi jak wirusy, grzyby czy bakterie. Na skutek przedostania się antygenów do organizmu dochodzi do uruchomienia mechanizmów obronnych i niszczenia patogenów przez wyspecjalizowane komórki oraz przeciwciała.  

Migdałki wykształcają się już w życiu płodowym, jednakże ich funkcjonowanie wykształca się dopiero po porodzie, gdy dochodzi do kontaktu z obcymi antygenami. Zjawiskiem fizjologicznym jest stopniowe powiększanie się migdałków między 1. a 3. rokiem życia dziecka, natomiast maksymalną wielkość osiągają pomiędzy 3. a 7. rokiem życia. W tym właśnie okresie rozpoznaje się najwięcej przerostów migdałków podniebiennych i trzeciego migdałka. Najczęściej po 7. roku życia u dziecka dochodzi do samoistnego i powolnego zmniejszania się migdałków.  

Trzeci migdał – czym jest?  

Trzeci migdałek, nazywany migdałkiem gardłowym (łac. tonsilla pharyngea), jest skupiskiem tkanki chłonnej i znajduje się na tylnej ścianie gardła. W przeciwieństwie do migdałków podniebiennych migdałek gardłowy jest niewidoczny podczas szerokiego otwarcia ust. Trzeci migdałek bada się, używając specjalnego lusterka laryngologicznego, fiberoskopu, czyli miękkiego endoskopu lub mikroskopu.  

Migdałek gardłowy powiększa się u dzieci na skutek kontaktu z patogenami. Największe rozmiary trzeci migdałek osiąga  między 3. a 7. rokiem życia dziecka. Niekiedy na skutek nawracających infekcji dochodzi do patologicznego przerostu trzeciego migdałka.  

Polecane dla Ciebie

Przerost migdałów – przyczyny i objawy 

Migdałki zalicza się do pierwszej linii obrony organizmu, gdyż kontaktują się z patogenami dostającymi się do jamy ustnej i nosowej. Zbudowane są one z tkanki limfatycznej, w której dochodzi do rozpoczęcia zwalczania infekcji. Częsta stymulacja migdałków prowadzi do ich obrzęku i przerostu, przez co mniej skutecznie chronią organizm przed infekcjami.  

Najczęstszą przyczyną przerostu migdałków są infekcje górnych dróg oddechowych spowodowane przez bakterie i wirusy. Do przerostu migdałków prowadzi także narażenie na dym tytoniowy, alergiczny nieżyt nosa czy refluks żołądkowo-przełykowy.  

Przerost migdałków prowadzi do zwężenia przestrzeni w nosogardle i środkowej części gardła. Objawy przerostu trzeciego migdałka pojawiają się, gdy zajmuje on więcej niż 60% objętości nosogardła. 

Do najczęstszych objawów przerostu migdałków zalicza się

  • upośledzenie drożności nosa, oddychanie przez otwarte usta,  
  • przewlekły wyciek wydzieliny z nosa,
  • zaburzenia wymowy tzw. nosowanie zamknięte (dziecko mówi jakby miało cały czas całkowicie zatkany nos),
  • zaburzenia oddychania w trakcie snu – chrapanie u dziecka, bezdechy, 
  • wady zgryzu, charakterystyczny wygląd twarzy – tzw. twarz adenoidalna (otwarte usta), 
  • nawracające wysiękowe zapalenia ucha środkowego, 
  • niedosłuch, 
  • nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, przewlekłe zapalenie zatok, 
  • zaburzenia zachowania, trudności w nauce wynikające z zaburzeń snu.

Przerost migdałków – leczenie. Do jakiego lekarza należy się udać? 

Dziecko z podejrzeniem przerostu migdałków powinno być skonsultowane przez lekarza laryngologa, który po dokładnym badaniu otolaryngologicznym może postawić rozpoznanie przerostu migdałków i zalecić dalsze leczenie. Migdałki podniebienne są widoczne podczas otwarcia ust, natomiast trzeci migdałek bada się przy pomocy wspomnianego lusterka laryngologicznego lub fiberoskopu.  

Leczenie przerośniętego migdałka gardłowego i migdałków podniebiennych zaleca się u dzieci, które często chorują, mają bezdechy, chrapią. U dzieci, które nie prezentują objawów klinicznych przerostu migdałków, nie wdraża się leczenia, gdyż migdałki mają tendencję do samoistnego ustępowania.  

U dzieci z przerostem migdałków i niewielkim nasileniem objawów zaleca się leczenie zachowawcze, polegające na stosowaniu glikokortykosteroidów donosowych oraz preparatów poprawiających odporność u dziecka.  

Leczenie chirurgiczne wykonywane jest u dzieci z nasilonymi objawami przerostu migdałków. Podstawowymi zabiegami są adenotomia, czyli usunięcie trzeciego migdałka, oraz tonsillektomia, czyli usunięcie migdałków podniebiennych.  

Kiedy usunąć trzeci migdał? 

Leczenie chirurgiczne wykonuje się zazwyczaj u dzieci w wieku 5–6 lat, które mają duże nasilenie objawów przerostu migdałków. Do wskazań bezwzględnych do usunięcia trzeciego migdałka należą całkowita niedrożność nosa, stałe oddychanie przez usta, zarówno w trakcie snu i czuwania oraz bezdechy senne.  

U dzieci z przerostem trzeciego migdałka oraz nawracającymi ostrymi zapaleniami ucha środkowego, współistnieniem wysiękowego zapalenia ucha środkowego, nawracającymi infekcjami dróg oddechowych oraz wadą zgryzu należy rozważyć wykonanie adenotomii.  

Wycięcie trzeciego migdałka (adenotomię) wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Dziecko wypisywane jest do domu następnego dnia po zabiegu. Po wykonanym zabiegu obserwuje się zmniejszenie ilości infekcji u dziecka.  

  1. H. Iro, R. Probst, G. Grevers, Otolaryngologia, Wydawca: Edra Urban & Partner, 2019.  
  2. L. Zawadzka-Głos, Przerost migdałków – kiedy interweniować, „Pediatria po Dyplomie”, nr 01 2016. 
  3. B. Skotnicka, Przerost migdałków u dzieci, "mp.pl" [online] https://www.mp.pl/otolaryngologia/gardloikrtan/gardlo/105996,przerost-migdalkow-u-dzieci, [dostęp:] 17.02.2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Ból gardła u dziecka – co go powoduje? Co stosować na bolące gardło u dzieci?

    Ból gardła u dziecka może pojawić się kilka razy do roku. Jego przyczyną są zazwyczaj wirusy, a wśród objawów towarzyszących najczęściej wymienia się katar, chrypkę, gorączkę oraz kaszel. Jak złagodzić ból gardła u dziecka? Kiedy infekcja gardła u dzieci wymaga niezwłocznej wizyty u lekarza?

  • Przezierność karkowa – przebieg badania, skuteczność i cena

    Ocena przezierności karkowej to badanie, które pozwala lekarzowi na ocenę zbiorniczka płynu znajdującego się w karku każdego płodu. Dzięki niemu lekarz może zdiagnozować różne wady genetyczne dziecka, jak np. zespół Downa. Jest to badanie przesiewowe, które choć wykazuje bardzo wysoką czułość w wykrywaniu poważnych wad u płodu, tak nigdy nie osiąga 100% skuteczności. Jednak mimo to jest badaniem, które dostarcza wielu informacji na temat rozwoju dziecka i wykonuje się je na całym świecie.

  • Czego nie robić, kiedy dziecko ma gorączkę? Najczęstsze błędy

    Kiedy dziecko jest chore i ma gorączkę, rodzice próbują zbić ją za wszelką cenę. Gorączka u dzieci sama w sobie nie jest chorobą, a jedynie objawem. Jak sobie z nią poradzić? Które domowe sposoby na gorączkę u dziecka mogą wyrządzić mu więcej szkody niż korzyści?

  • Objawy chorób serca u dzieci

    Przyczyn wad serca u dzieci może być wiele. Zalicza się do nich czynniki genetyczne, środowiskowe, a także infekcje przebyte przez kobietę w okresie ciąży. Sposób leczenia dobierany jest w zależności od występującego schorzenia. Czy obserwując swojego malucha, należy przyjrzeć się niespecyficznym objawom, które mogłyby wskazywać na wadę serca dziecka?

  • Jak rozpoznać krótkowzroczność u dziecka?

    Krótkowzroczności nie można cofnąć, natomiast jeśli już wystąpiła, można spowolnić jej rozwój, a nawet czasami jej zapobiec. Ta wada wzroku może mieć różne podłoże, np. genetyczne. Najczęściej postępuje wraz z wiekiem aż do momentu ustabilizowania się, co ma miejsce po zakończeniu wzrostu gałki ocznej. Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka? Na jakie objawy zwrócić uwagę?

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij