Wodogłowie u dzieci i niemowląt - objawy, przyczyny i leczenie
Anna Posmykiewicz

Wodogłowie u dzieci i niemowląt - objawy, przyczyny i leczenie

Wodogłowie (inna nazwa to hydrocefalia lub rzadziej używana nazwa to wodomózgowie) jest zwiększeniem objętości płynu mózgowo-rdzeniowego w układzie komorowym mózgu, co zazwyczaj powoduje wzrost ciśnienia śródczaszkowego.

Jakie są przyczyny wodogłowia? 

Wodogłowie może być spowodowane zarówno różnego rodzaju wadami wrodzonymi, jak również może ono zostać nabyte w czasie życia. Do najczęstszych przyczyn wodogłowia wrodzonego zalicza się przede wszystkim wady cewy nerwowej oraz zwężenia w obrębie wodociągu mózgu, który jest jedną z ważnych struktur mózgowia. Łączy on bowiem trzecią komorę mózgu położoną w międzymózgowiu z komorą czwartą mózgu, która zlokalizowana jest pomiędzy móżdżkiem a mostem. Wodociąg jest wypełniony płynem mózgowo-rdzeniowym, a jego zwężenia lub całkowita blokada powoduje właśnie powstanie wodogłowia. Jeśli chodzi o wodogłowie nabyte w ciągu życia, to bardzo często jego przyczyną może stać się przebycie przez pacjenta zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Ponadto, kolejną przyczyną wodogłowia nabytego mogą też być guzy mózgu oraz różnego rodzaju urazy wewnątrzczaszkowe. Zdarza się też, że za powstawanie wodogłowia nabytego odpowiedzialne są krwawienia dokomorowe, jak również krwotok podpajęczynówkowy. 

U kogo może dojść do rozwoju wodogłowia?

Wodogłowie może tak naprawdę zostać rozpoznane w każdym wieku. U niemowląt i małych dzieci wodogłowie ma zazwyczaj charakter wrodzony, zaś u dzieci starszych, młodzieży i dorosłych zwykle diagnozowane jest wodogłowie nabyte, powstałe na skutek różnego rodzaju przyczyn. 

Powiązane produkty

Jakie można wyróżnić typy wodogłowia?

Jednym z rodzajów wodogłowia jest wodogłowie niekomunikujące, czyli inaczej obstrukcyjne. Spowodowane jest ono "przeszkodą", która uniemożliwia prawidłowe krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego, przyczyną takiego rodzaju wodogłowia są zwykle przewężenia w wodociągu mózgu. Innym rodzajem wodogłowia jest wodogłowie komunikujące, czyli nieobstrukyjne. Spowodowane jest ono upośledzoną reabsorpcją płynu mózgowo-rdzeniowego. Do powstania tego rodzaju wodogłowia przyczynia się zwykle zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych oraz krwotoki dokomorowe i podpajęczynówkowe. Jeszcze jednym rodzajem wodogłowia jest wodogłowie normotensyjne. W jego przebiegu dochodzi do powiększenia komór mózgu bez znaczącego wzrostu ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego. Za jego rozwój prawdopodobnie odpowiedzialna może być podwyższona lepkość płynu mózgowo- rdzeniowego oraz zmieniona elastyczność komór mózgowych. Aby zdiagnozować wodogłowie normotensyjne, należy prowadzić pomiar ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego ciągle przez 24 godziny, ponadto powinno się też wykonywać pomiary elastyczności komór mózgowych. Kolejnym rodzajem wodogłowia jest wodogłowie ex vacuo. W jego przebiegu wtórnie do zaniku tkanki mózgowej dochodzi do poszerzenia się komór mózgu oraz do zwiększenia objętości płynu mózgowo-rdzeniowego. Może ono powstać np. na skutek pourazowego uszkodzenia mózgu czy w wyniku demencji, kiedy to dochodzi do atrofii, czyli zaniku, tkanki mózgowej. 

Jakie są objawy wodogłowia u niemowląt i dzieci?

U niemowląt typowym objawy wodogłowia jest szybki przyrost obwodu główki - główka cały czas powiększa się, a jej wymiary szybko zaczynają przekraczać 97 centyl dla wieku i płci. Ponadto, charakterystycznym objawem wodogłowia u niemowląt jest też uwypuklanie się i tętnienie ciemiączka, co ma związek z tym, że gromadzący się płyn mózgowo-rdzeniowy podnosi ciśnienie śródczaszkowe i tym samym  "wypycha" ciemiączko do góry. Kolejnym objawem wodogłowia u niemowląt jest również rozchodzenie się szwów czaszkowych oraz ciągłe spojrzenie oczu w dół. Maluch także zazwyczaj jest senny lub bardzo rozdrażniony, charakterystyczne są także ciągle powtarzające się wymioty oraz ewentualnie napady padaczki. U starszych dzieci jednym z objawów wodogłowia są ciągle i uporczywe bóle głowy, ponadto dość często u dziecka pojawia się też zbieżny zez i niekontrolowane ruchy gałki ocznej. Dzieci zaczynają mieć problemy z pamięcią i logicznym myśleniem, pojawiają się zaburzenia w zachowaniu, często rozdrażnienie i brak koncentracji oraz nadmierna senność. Dzieci mogą mieć też problem z chodzeniem, zmniejsza się ich ruchliwość, pojawiają się częste wymioty. Ponadto typowe są również zmiany w wyglądzie twarzy oraz gwałtowny i bardzo piskliwy płacz. Dzieci z wodogłowiem zaczynają też wolniej rosnąć, co jest najbardziej widoczne u dzieci w przedziale wiekowym pomiędzy pierwszym a piątym rokiem życia.
 
Jakie są objawy wodogłowia u dorosłych?

U dorosłych wodogłowie również daje charakterystyczne objawy. Przede wszystkim na skutek wzrostu ciśnienia środczaszkowego obecne są częste i uporczywe bóle głowy oraz nudności i wymioty. W badaniu okulistycznym na dnie oka widoczna jest tarcza zastoinowa. Ponadto, pacjent może też odczuwać senność, może zacząć pojawiać się również nietrzymanie moczu, otępienie i ataksja, czyli zaburzenia koordynacji ruchowej  ciała  (te trzy ostatnie objawy noszą wspólna nazwę triady Hakima). 

W jaki sposób diagnozuje się wodogłowie?

W przypadku niemowląt podejrzenie wodogłowia nasuwa nadmierne powiększanie się obwodu główki dziecka, jak również zbyt napięte i pulsujące ciemiączko oraz rozchodzące się szwy czaszkowe. Celem potwierdzenia wstępnej diagnozy należy u niemowlaka wykonać w pierwszej kolejności usg przezciemiączkowe, a potem w zależności od wskazań ewentualnie tomografie komputerową głowy lub rezonans magnetyczny. U starszych dzieci i ludzi dorosłych podejrzenie wodogłowia również nasuwają objawy kliniczne. Celem potwierdzenia diagnozy należy wykonać tomografie komputerową lub rezonans magnetyczny. 

Jak leczy się wodogłowie? 

Wodogłowie jest leczone chirurgicznie, należy bowiem przeprowadzić zabieg, który umożliwi odpływ nadmiernej ilości płynu mózgowo-rdzeniowego. W nagłych przypadkach stosuje się zewnętrzny dren komorowy, przez który odprowadzany jest płyn mózgowo-rdzeniowy. W przypadkach planowych natomiast skalda się drenaż, czyli wykonuje się sztuczną przetokę, pomiędzy komorami mózgu a jamą ciała, w której płyn moczowego rdzeniowy będzie mógł ulegać reabsorpcji. Większość przetok odprowadza nadmierną ilość płynu mózgowo-rdzeniowego do otrzewnej, możliwe jest jednak również wykonanie przetoki miedzy innymi do opłucnej czy przedsionka serca. Zdarza się też, że drenaż ma swój początek w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i odprowadza płyn z rdzenia kręgowego do otrzewnej. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie

    Rumień zakaźny to zakaźna choroba wirusowa, która dotyczy najczęściej dzieci w wieku od 2. do 12. roku życia. Może więc wystąpić zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci. Nie należy jednak do niebezpiecznych chorób, a jej objawy w większości przypadków ustępują samoistnie.

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij