Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

Czym jest nadżerka szyjki macicy, a czym ektopia?

W prawidłowych warunkach na tarczy szyjki macicy, a zatem w jej części pochwowej, w okolicy ujścia zewnętrznego, występuje nabłonek wielowarstwowy płaski, zwykle o jasnoróżowej barwie. Wszystkie obszary o barwie żywoczerwonej nazwane są erytroplakią i mogą być spowodowane różnymi przyczynami.

Jak wygląda nadżerka szyjki macicy? Ektopia (nadżerka rzekoma) jest zwykle obszarem o czerwonej barwie, występuje u ok. 30% zgłaszających się na wizyty ginekologiczne kobiet. Bardzo często ektopia jest błędnie nazywana, zarówno przez lekarzy jak i pacjentki, nadżerką szyjki macicy. Tymczasem nadżerka prawdziwa jest ubytkiem powierzchownie występującego nabłonka, a jej przyczyną mogą być toczące się zmiany zapalne oraz urazy. Pamiętajmy, że ektopia nie jest wczesnym stadium czy objawem rozwijającego się nowotworu złośliwego. 

„Nadżerka” szyjki macicy – objawy

Zazwyczaj ektopia szyjki macicy pozostaje bezobjawowa i jest wykrywana przypadkowo podczas kontrolnych wizyt ginekologicznych, a pacjentka nie ma pojęcia o jej istnieniu. Czasami zdarza się jednak, że ektopia powoduje pewne dolegliwości, jednak nie są one charakterystyczne i mogą być początkowo wiązane przez kobietę z innymi schorzeniami. Wśród możliwych objawów „nadżerki” szyjki macicy wyróżniamy m.in. zwiększoną wydzielinę z dróg rodnych, upławy (najczęściej) oraz krwawienia samoistne (bez uchwytnej przyczyny) i po stosunku. Zdarza się również, że ektopia przyczynia się do częstszych infekcji w obrębie dróg rodnych i wówczas objawy obu schorzeń mogą się nakładać. 

„Nadżerka” szyjki macicy – rozpoznanie

Rozpoznanie ektopii (rzekomej nadżerki szyjki macicy) rozpoczyna się od przeprowadzenia badania ginekologicznego. Wówczas za pomocą odpowiednio dobranego wziernika lekarz może uwidocznić czerwoną „plamkę” na tarczy szyjki macicy, która może okazać się właśnie ektopią. Jednak, ponieważ zmiana powinna być różnicowana także z innymi schorzeniami, w tym z „prawdziwą” nadżerką czy zmianami nowotworowymi, dalsze postępowanie wymaga przeprowadzenia badań diagnostycznych, które umożliwią postawienie ostatecznego rozpoznania. 

Jednym z dwóch obowiązkowych badań w diagnostyce ektopii jest cytologia szyjki macicy. Badanie cytologiczne pozwala na wykrycie stanów przedrakowych i komórek nowotworowych, a także zmian, których podłoże często stanowi przewlekły stan zapalny. Kolejnym krokiem jest przeprowadzenie kolposkopii, podczas której ginekolog za pomocą specjalnego mikroskopu ogląda zmienione obszary, które wcześniej zostały wybarwione specjalnie do tego przygotowanymi barwnikami. Badanie kolposkopowe nie jest bolesne.

„Nadżerka” szyjki macicy – metody leczenia

W przypadku ektopii bezobjawowej nie zaleca się leczenia zabiegowego, bowiem może ono prowadzić do tworzenia się twardych blizn na szyjce macicy, jest to szczególnie częste w przypadku elektrokoagulacji. Czasami, jeśli np. zmiany są rozległe i dotyczą starszych pacjentek, wskazane może okazać się leczenie chirurgiczne, polegające na wycięciu fragmentu szyjki macicy. Zdarza się również, że ektopia wycofuje się samoistnie i nie jest konieczne dalsze postępowanie. Pamiętajmy, że przed leczeniem zabiegowym „nadżerki” szyjki macicy konieczne jest wyleczenie stanu zapalnego i zgłoszenie się do zabiegu z aktualną cytologią. 

Elektrokoagulacja i elektrokonizacja

Są to metody elektrochirurgicznego usuwania nadżerek szyjki macicy w których za pomocą prądu o niskim natężeniu „wypala się” zmiany miejscowe (elektrokoagulacja) lub rozległe (elektrokonizacja), gdzie zachodzi potrzeba pobrania większej ilości tkanek do badania histopatologicznego. 

Elektrokonizację można wykonać w warunkach ambulatoryjnych i nie jest do tego konieczny pobyt w szpitalu. Pamiętajmy, że bezwzględnym przeciwskazaniem do wykonania zabiegu jest występowanie stanu zapalnego w obrębie dróg rodnych. Najlepszym momentem na wykonanie elektrokonizacji jest okres tuż po zakończonym krwawieniu miesiączkowym. Zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym i może powodować jedynie niewielki dyskomfort. W przypadku obaw o dolegliwości bólowe, przez zabiegiem można przyjąć dawkę leku przeciwbólowego, o ile nie występują do niego przeciwskazania. Na zabieg zgłaszamy się na czczo. Po zabiegu powinno się powstrzymać od współżycia przynajmniej do następnego cyklu, a w trakcie najbliższej miesiączki wskazane jest zrezygnowanie z tamponów. 

Krioterapia

Zabieg polega na lokalnym wymrożeniu tkanki za pomocą rozprężającego się ciekłego azotu. Minusem tego rodzaju postępowania jest brak możliwości pobrania tkanek do badania histopatologicznego. Zabieg powinien być wykonany zaraz po zakończonej miesiączce, aby zagwarantować jak najdłuższy czas możliwości gojenia bez towarzyszącego krwawienia. Wymrażanie nadżerki to bezbolesna i bezkrwawa metoda usuwania ektopii.

Fotokoagulacja

Kolejną metodą leczenia ektopii jest laseroterapia, inaczej nazywana fotokoagulacją. Polega ona na skierowaniu wiązki lasera na zmienione chorobowo miejsce. Takie postępowanie nie wymaga szczególnego okresu rekonwalescencji, nie powoduje dolegliwości bólowych ani nadmiernego krwawienia. 

„Nadżerka” szyjki macicy w ciąży

Ektopia w trakcie trwania ciąży jest dość częstym zjawiskiem z związku ze zmieniającymi się poziomami hormonów. Dość często występujące wówczas krwawienie może być powodem do niepokoju wśród pacjentek. W większości metod leczenia ektopii, ciąża jest przeciwskazaniem do ich wdrożenia. Nierzadko zdarza się również, że ektopia ustępuje samoistnie w ciągu 3 do 6 miesięcy po porodzie.