Bóle wzrostowe u dzieci – przyczyny, objawy i jak można pomóc dziecku?
Katarzyna Gmachowska

Bóle wzrostowe u dzieci – przyczyny, objawy i jak można pomóc dziecku?

Bóle wzrostowe nie są groźne. Zwykle skarżą się na nie dzieci w wieku 3-12 lat, a uciążliwy ból zazwyczaj pojawia się w nocy. W jaki sposób je rozpoznać i mieć pewność, że ból nóg u dziecka nie jest przyczyną poważniejszych dolegliwości? 

Bóle wzrostowe są powszechną dolegliwością u dzieci, zwłaszcza w okresie intensywnego wzrastania (3-12 rok życia). Bóle te są nawracające, obustronne, najczęściej dotyczą nóg dziecka. Charakterystyczną cechą bólów wzrostowych jest ich występowanie wieczorem lub w nocy, zwłaszcza po intensywnym wysiłku dziecka w trakcie dnia oraz ustępowanie po zastosowaniu leków przeciwbólowych. W przypadku bólu nóżek zawsze należy wykluczyć poważne choroby, takie jak białaczka czy nowotwór kości, których pierwszym objawem może być ból kończyn dolnych u dziecka.  

Bóle wzrostowe u dzieci – przyczyny  

Bóle wzrostowe najczęściej występują u dzieci w wieku 3-12 lat, z podobną częstością zarówno o chłopców, jak i dziewczynek. Bóle te mają charakter okresowy, nawracają nawet kilka razy w miesiącu. Zazwyczaj ból dotyczy kończyn dolnych i występuje wieczorem lub w nocy.  

Przyczyny bólu wzrostowego u dzieci nie są do końca poznane. Według danych naukowych, jedną z przyczyn występowania bólów wzrostowych może być intensywny wysiłek fizyczny dziecka w ciągu dnia, co prowadzi do forsowania mięśni i ich regeneracji w trakcie spoczynku nocą. Kolejnym powodem zgłaszania bólu kończyn u dzieci może być intensywny, skokowy wzrost kończyn, co powoduje, że ścięgna nie nadążają za wzrostem kości i stają się zbyt krótkie w porównaniu do nich. Duże napięcie w ścięgnach powodowane przez ich naciąganie może generować ból.  

Inną hipotezą tłumaczącą występowanie bólów wzrostowych głównie w godzinach wieczornych i nocnych jest fakt, że wzmożony wzrost kości ma miejsce w nocy. Za wzrost kości na długość odpowiedzialne są tzw. płytki wzrostowe, które zlokalizowane są na końcach kości. Płytki wzrostowe najintensywniej rozwijają się podczas spoczynku dziecka, co może powodować ból szybko rosnącej kończyny.  

Przyczyną bólu wzrostowego może być również nieprawidłowa postawa dziecka spowodowana skoliozą, płaskostopiem czy koślawością kolan.  

Objawy bólu wzrostowego u dziecka 

Do objawów charakterystycznych dla bólów wzrostowych u dzieci możemy zaliczyć: 

  • obustronny, symetryczny charakter bólu, 
  • ból trwa zazwyczaj kilkanaście minut, ale może trwać nawet kilka godzin, 
  • ból występuje najczęściej w wieku 3-12 lat, 
  • ból zwykle dotyczy kończyn dolnych, a zwłaszcza przedniej strony podudzi, uda, 
  • ból dotyczy mięśni, nie stawów,  
  • ból występuje wieczorem lub w nocy, 
  • ból ustępuje po lekach przeciwbólowych,  
  • brak nieprawidłowości w badaniu lekarskim, 
  • nie występują zaburzenia chodzenia u dziecka, 
  • wyniki wykonanych badań radiologicznych i badań z krwi (morfologia, OB, CRP) są prawidłowe. 

Aby rozpoznać bóle wzrostowe u dziecka muszą być spełnione wszystkie wyżej wymienione kryteria. W każdym przypadku bólu kończyn u dziecka należy dokładnie określić jego lokalizację. Młodsze dzieci mogą mieć problem z nazwaniem konkretnej części ciała, która im doskwiera, dlatego należy je zachęcać, aby wskazywały, gdzie mieści się ból.  

Powiązane produkty

Bóle wzrostowe – diagnostyka  

W trakcie diagnostyki bólu wzrostowego u dziecka zawsze należy wykluczyć poważne przyczyny, które mogą powodować bóle kończyn dolnych u dzieci. Należą do nich choroby onkologiczne i hematologiczne takie jak białaczka, w przebiegu której zazwyczaj występuje osłabienie dziecka, gorączka, obniżenie odporności objawiające się infekcją.  

Ból kości może być pierwszym objawem chorób onkologicznych, dlatego ważne jest zachowanie czujności rodziców. Jeśli ból występuje zawsze w tym samym miejscu i ustępuje po lekach przeciwbólowych, należy wykluczyć kostniaka kostninowego (osteoid osteoma) poprzez wykonanie RTG kończyny.  

Bóle kostne mogą być także objawem chorób zapalnych np. w ostrym lub przewlekłym zapaleniu kości lub infekcji wirusowej np. grypy lub odry. Również w chorobach ortopedycznych i reumatologicznych często występują objawy bólu kończyn.  

Do najczęstszych badań wykonywanych w trakcie diagnostyki bólu kończyn u dzieci zaliczamy morfologię krwi, CRP, OB oraz RTG. Jeśli bólowi u dziecka, zwłaszcza nóg towarzyszą niżej wymienione objawy alarmujące, zawsze należy przeprowadzić odpowiednią diagnostykę, gdyż mogą one sugerować poważne choroby.  

Jakie objawy powinny zaalarmować rodzica?

Do symptomów alarmujących u dziecka zaliczamy: 

  • ból narastający, nieustępujący po lekach przeciwbólowych, 
  • ból, który pojawia się rano, nie jest związany z wysiłkiem fizycznym, 
  • ból, zaczerwienienie, obrzęk lub sztywność stawów, 
  • ból kończyn, któremu towarzyszy gorączka, 
  • utykanie, zaburzenia chodzenia, 
  • brak apetytu,  
  • utrata masy ciała, 
  • przewlekłe osłabienie lub zmęczenie dziecka, senność, 
  • ból, który nasila się podczas dotykania tkliwego miejsca,  
  • ból, który wybudza dziecko ze snu.  

Jak łagodzić bóle wzrostowe?  

Bóle wzrostowe ze względu na nawracający charakter mogą być uciążliwą dolegliwością u dzieci. Jeśli u dziecka lekarz zdiagnozuje bóle wzrostowe, pomocne mogą być delikatne masaże bolących mięśni lub stosowanie ciepłych kąpieli czy okładów. Lekarz może również zalecić zastosowanie leków przeciwbólowych zawierających ibuprofen lub paracetamol, zwłaszcza w silnych bólach. Istotną rolę w profilaktyce i leczeniu objawów bólów wzrostowych ma także dieta oraz odpowiednia do wieku aktywność fizyczna. W trakcie intensywnego wzrostu kości niezbędne jest dostarczanie do organizmu dziecka pokarmów bogatych w wapń oraz witaminę D3 (nabiał, ryby, warzywa, orzechy). Należy pamiętać także o stosowaniu ćwiczeń rozciągających kończyny dolne, aby zapobiec występowaniu bólu wzrostowego.  

  1. E. Tuszkiewicz-Misztal, M. Misztal, Bóle wzrostowe u dzieci, „Przegląd Reumatologiczny”, nr 2 2009.  
  2. Mayo Clinic Staff, Growing pains, "mayoclinic.org" [online], https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/growing-pains/symptoms-causes/syc-20354349, [dostęp:] 10.03.2020. 
  3. E. Smolewska, Bóle stawów u dzieci – praktyczne aspekty postępowania diagnostycznego i terapeutycznego, II Kongres Akademii po Dyplomie, Reumatologia, Warszawa 2016. 
  4. E. Borek, Gorsze wzrastanie u dziecka – dylematy terapeutyczne, „Medical Tribune” nr 7-8, 2015. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie

    Rumień zakaźny to zakaźna choroba wirusowa, która dotyczy najczęściej dzieci w wieku od 2. do 12. roku życia. Może więc wystąpić zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci. Nie należy jednak do niebezpiecznych chorób, a jej objawy w większości przypadków ustępują samoistnie.

  • Ból gardła u dziecka – co go powoduje? Co stosować na bolące gardło u dzieci?

    Ból gardła u dziecka może pojawić się kilka razy do roku. Jego przyczyną są zazwyczaj wirusy, a wśród objawów towarzyszących najczęściej wymienia się katar, chrypkę, gorączkę oraz kaszel. Jak złagodzić ból gardła u dziecka? Kiedy infekcja gardła u dzieci wymaga niezwłocznej wizyty u lekarza?

  • Łuszczyca u niemowląt i dzieci – przyczyny, objawy i leczenie. Jak dbać o skórę łuszczycową u dziecka?

    Łuszczyca u niemowląt i dzieci to przewlekła choroba zapalna skóry, która nastręcza wielu trudności małym pacjentom. Na skórze dziecka pojawiają się zmiany (grudki) pokryte tzw. blaszką łuszczycową przypominającą łuskę. Łuszczyca nie jest chorobą zakaźną, ale duży wpływ na jej pojawienie się mają czynniki genetyczne. W jaki sposób się ją leczy? Jak wygląda profilaktyka łuszczycy u dzieci?

  • Bostonka – przyczyny, objawy, leczenie choroby bostońskiej

    Bostonka to choroba zakaźna wywoływana przez enterowirusy, głównie wirusa Coxsackie A16. Najczęściej chorują dzieci do 5. roku życia, choć mogą na nią zachorować także dorośli. Nazywana jest chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD), ponieważ jej najbardziej charakterystycznym objawem jest wysypka – wykwity skórne – bolesne, nieswędzące pęcherzyki występujące na podeszwach stóp, dłoniach oraz na błonie śluzowej jamy ustnej. Sprawdź, jak można się zarazić – czy konieczny jest bezpośredni kontakt? Jak leczy się chorobę bostońską?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij