Limfocyty (LYM) we krwi – badanie, normy, obniżone, podwyższone

Badanie poziomu limfocytów (LYM) to jedno z podstawowych i najczęściej zlecanych przez lekarzy oznaczeń parametrów krwi. Zarówno niedobór, jak i nadmiar tych komórek morfotycznych może być sygnałem pojawienia się w organizmie różnych chorób, mających bezpośredni wpływ na zdolność do obrony przed infekcjami i procesami zapalnymi.

Co to są limfocyty? Jakie są ich funkcje?

Limfocyty to komórki, których główną funkcją jest ochrona organizmu przed bakteriami, wirusami, grzybami i innymi patogenami, mogącymi dostać się do jego wnętrza, np. poprzez błony śluzowe, drogi oddechowe czy uszkodzenie bariery naskórka. Wraz z granulocytami i monocytami należą one do większej grupy komórek krwi – leukocytów, zwanych powszechnie białymi krwinkami. Limfocyty odpowiadają głównie za tzw. odporność swoistą, czyli takie reakcje immunologiczne, które są skierowane ku specyficznym, rozpoznanym wcześniej przez organizm patogenom oraz własnym zakażonym lub uszkodzonym komórkom.

Limfocyty B to komórki dojrzewające w czerwonym szpiku kostnym. Produkują specyficzne przeciwciała, czyli cząsteczki białkowe, które rozpoznają ściśle określone antygeny, m.in. fragment patogenu lub alergen i wiążą się z nimi, czyniąc je widocznym dla układu odpornościowego, dzięki czemu może nastąpić ich szybka i sprawna eliminacja. Jest to tak zwana humoralna odpowiedź immunologiczna.

Limfocyty T stanowią pulę komórek, które dojrzewają w grasicy. Są one odpowiedzialne za reakcje immunologiczne typu komórkowego. Oznacza to, że po zidentyfikowaniu niepożądanego patogenu mogą wydzielać różnego rodzaju limfokiny, czyli substancje, które pobudzają do obrony inne komórki układu odpornościowego lub też enzymy lityczne, zdolne do zniszczenia zakażonej komórki. Do limfocytów T zaliczane są także komórki NK (ang. Natural Killers), które z kolei wspierają procesy odpowiedzi nieswoistej, tzn. skierowanej przeciwko wszystkim nieprawidłowym komórkom obecnym w organizmie. Odpowiedź nieswoista stanowi bezpośrednią i natychmiastową taktykę obrony organizmu przed nowymi wirusami, bakteriami, a także komórkami nowotworowymi, przeciwko którym nie zostały jeszcze wytworzone przeciwciała. Komórki NK uczestniczą w niej poprzez swoją aktywność cytotoksyczną: w momencie kontaktu z nieprawidłową komórką wydzielają ze swoich ziarnistości specjalne białka, które doprowadzają do jej destrukcji.

Limfocyty – normy dla kobiet, mężczyzn i dzieci

Chociaż limfocyty to komórki, które cały czas krążą pomiędzy limfą a krwią, to standardowo ich poziom jest oznaczany we krwi pełnej, podczas badania morfologii krwi. Zarówno ilość limfocytów, jak i ich procentowy udział w całkowitej puli białych krwinek zmienia się w ciągu życia i w zależności od płci i wieku pacjenta mieści się w innych normach, wynosząc odpowiednio:

•    dla noworodków: od 2 do 10 tys. komórek/µl, 30 – 65% (wszystkich białych krwinek),
•    dla niemowląt: od 4 – 13,5 tys./ µl, 50 – 75%,
•    dla dzieci w wieku od 1 roku do 3 lat: 4 – 10,5 tys./ µl, 50 – 70%,
•    dla dzieci 4 – 7 lat : 1,5 – 7 tys./ µl, 32 – 60%,
•    dla dzieci 8 – 15 lat : 1,5-6 tys./ µl, 28 – 48%,
•    dla młodzieży od 16 – 21 r.ż.: 1 – 5 tys./ µl, 25 – 45%,
•    dla dorosłych mężczyzn: 1 – 4,5 tys./ µl, 20 – 45%,
•    dla dorosłych kobiet: 1 – 4 tys./ µl, 20 – 40%.

U kobiet w ciąży poziom limfocytów może w naturalny sposób się zmieniać i być inny niż norma dla ogółu kobiet. W pierwszym i drugim trymestrze ilość LYM może być podwyższona, natomiast w trzecim trymestrze może ulec obniżeniu. Z tego powodu kobiety ciężarne każdorazowo powinny konsultować swoje wyniki badań z lekarzem.

Obniżone limfocyty w morfologii krwi

Obniżony poziom limfocytów we krwi, poniżej 1000 komórek/µl, zwany inaczej limfopenią (limfocytopenią), może wynikać z pewnych czynników fizjologicznych, takich jak np. wzmożony stres czy wysiłek fizyczny, ale może być również skutkiem rozwijających się w organizmie poważnych chorób. Obniżony poziom limfocytów często towarzyszy schorzeniom, takim jak białaczka, posocznica, zakażenie wirusem HIV, zapalenie płuc, gruźlica, martwicze zapalenie trzustki, wirusowe zapalenie wątroby, mocznica, toczeń układowy rumieniowaty, chłoniak i inne choroby rozrostowe krwi. Zdarza się, że limfopenia jest jednym z objawów niektórych chorób dziedzicznych, jak zespół Wiskotta-Aldricha czy zespół Di George’a. Ponadto zmniejszona liczba limfocytów może wskazywać na występowanie wrodzonych niedoborów odporności, zwłaszcza gdy jest stwierdzana u niemowląt i małych dzieci.

Podwyższone limfocyty w morfologii krwi

Podwyższony poziom limfocytów we krwi, czyli limfocytozę, obserwuje się przede wszystkim w przebiegu wielu chorób zakaźnych, takich jak np. odra, świnka, różyczka, mononukleoza czy wirusowe zapalanie wątroby. Przedłużające się utrzymywanie limfocytozy może również świadczyć o obecności przewlekłej białaczki limfatycznej, innych chorób krwi lub choroby Waldenstrom’a (rzadziej). Sytuacja, w której diagnozuje się za wysoki poziom limfocytów, zawsze wymaga pogłębionej diagnostyki i konsultacji lekarskiej.

Jak przygotować się do badania poziomu LYM?

Poziom limfocytów oznaczany jest we krwi pełnej, pobranej z żyły łokciowej. Oznaczenie LYM przeprowadza się najczęściej w ramach rutynowej oceny morfologii krwi. Badanie najlepiej jest wykonać na czczo, czyli minimum 8 godzin od czasu ostatniego posiłku. W dniach poprzedzających pobranie krwi, najlepiej 48–72 h przed, należy również unikać wzmożonego wysiłku fizycznego. Może on prowadzić do przejściowego podwyższenia poziomu limfocytów i uzyskania niewiarygodnych wyników badania krwi.  

LYM (limfocyty) – wysokie i obniżone

Zmiany w ilości limfocytów krwi mają znaczący wpływ przede wszystkim na poziom odporności i mogą wpływać zarówno na zwiększenie częstości ulegania zakażeniom, jak i na cięższy przebieg wszelkich chorób zakaźnych.
Morfologia krwi obwodowej to badanie, które powinno się wykonywać minimum raz w roku oraz każdorazowo przy zaobserwowaniu objawów, takich jak:

• przewlekłe zmęczenie i osłabienie,
• częste infekcje,
• męczliwość,
• poty nocne,
• nagła utrata masy ciała,
• nacieki na dziąsłach,
• ogólne złe samopoczucie.

Jeżeli wynik badania wskaże na poziom limfocytów inny niż w zakresie normy, zaleca się konsultację lekarską oraz wykonanie tzw. manualnego rozmazu krwi, podczas którego krwinki oglądane są pod mikroskopem. Taka ocena limfocytów umożliwia wykrycie nieprawidłowości w budowie białych krwinek lub stwierdzenie obecności niedojrzałych komórek krwi, świadczących o toczących się procesach chorobowych.