
Jakie są grupy i rodzaje krwi?
Jaką funkcje pełni krew w naszym organizmie?
Krew przede wszystkim odpowiedzialna jest w naszym organizmie za transport gazów, czyli tlenu i dwutlenku węgla, które dzięki krwi są transportowane pomiędzy układem oddechowym a tkankami. Poza tym, krew bierze też udział w niesłychanie ważnym dla organizmu procesie, jakim jest krzepnięcie. Dodatkowo, krew odpowiedzialna jest również za transport produktów przemiany materii oraz substancji pokarmowych, jak również za transport różnego rodzaju hormonów. Ponadto, jeszcze jedną funkcją krwi jest jej udział w procesach obronnych organizmu oraz udział w procesach termoregulacji, czyli regulacji temperatury ciała.
Z czego zbudowana jest krew?
Krew składa się z części płynnej, którą jest osocze (składa się ono z wody, w której rozpuszczone są białka, jak również inne składniki, miedzy innymi elektrolity, substancje odżywcze czy też produkty przemiany materii) oraz z elementów morfotycznych, czyli komórek. Zalicza się do nich krwinki czerwone (erytrocyty, ich główną funkcją jest transport tlenu i dwutlenku węgla), krwinki białe (leukocyty, ich podstawowym zadaniem jest udział w procesach odpornościowych) oraz płytki krwi, czyli trombocyty, których główną funkcją jest udział w procesach krzepnięcia.
Czy każdy człowiek ma taką samą krew?
Nie. Krew każdego człowieka jest zróżnicowana, bowiem każdy z nas może mieć inną grupę krwi.
A czym są grupy krwi? Jakie są rodzaje grup krwi?
W 1901 roku austriacki lekarz Karl Landsteiner dokonał odkrycia. Mianowicie stwierdził on, że na krwinkach czerwonych (erytrocytach), znajdują się dwa antygeny, które odpowiedzialne są za zjawisko zlepiania się ze sobą krwinek, czyli zjawisko aglutynacji. Kilka lat później inni uczeni - Ludwik Hirszfeld oraz Emil von Dungern stworzyli zaś podstawy nauki o grupach krwi i wprowadzili ich oznaczanie symbolami A, B, AB oraz O. Oznaczenia te zostały przyjęte na całym świecie w 1928 roku.
Wprowadzenie oznaczeń A, B, AB oraz O doprowadziło do stworzenia tzw. układu ABO, który jest podstawowym układem grupowym krwi. W jego obrębie można wyróżnić cztery główne grupy krwi, a przynależność do nich jest uwarunkowana obecnością lub brakiem na powierzchni krwinek czerwonych antygenów A i B.
Jakie zatem grupy krwi można wyróżnić w podstawowym układzie grupowym krwi ABO?
Wyróżnia się grupę krwi O - u tych ludzi na krwinkach czerwonych nie ma żadnego antygenu, grupę krwi A - na krwinkach czerwonych obecny jest antygen A, grupę krwi B - na erytrocytach obecny jest antygen B oraz grupę krwi AB - na krwinkach czerwonych obecny jest zarówno antygen A, jak i antygen B. Odpowiednio natomiast w osoczu krwi znajdują się naturalne przeciwciała, które skierowane są przeciwko nieobecnemu na krwinkach antygenowi, czyli w przypadku grupy krwi O w surowicy krwi znajdują się przeciwciała anty-A oraz anty-B, w przypadku grupy krwi A - w osoczu krążą przeciwciała anty-B, w przypadku grupy krwi B są to przeciwciała anty-A, zaś ludzie z grupą krwi AB nie mają w surowicy krwi takich przeciwciał.
Kolejnym, niesłychanie istotnym układem grup krwi, jest również układ Rh. W tym przypadku na krwinkach czerwonych określa się też, poza obecnością antygenów A i B, także obecność antygenu D. Jeśli antygen ten jest obecny na powierzchni erytrocytów, wtedy taka osoba określana jest jako Rh - dodatnia (lub Rh+), jeśli zaś na powierzchni krwinek czerwonych nie można znaleźć antygenu D, wtedy mówi się, że dana osoba jest Rh - ujemna (lub inaczej Rh-). Antygen D jest jednak obecny u przeważającej ilości osób, jest to około 85 % przypadków. Zatem każda osoba z grupą krwi A, B, AB lub O może być odpowiednio Rh - dodatnia lub Rh - ujemna. Czynnik Rh jest niesłychanie istotny dla kobiet planujących ciąże. Jego brak u kobiety ciężarnej przy jego obecności u dziecka (które odziedziczyło grupę krwi po ojcu) może doprowadzić do tzw. konfliktu serologicznego. W takiej sytuacji pierwsze dziecko urodzi się zdrowe, zaś w czasie drugiej ciąży, na skutek tego, że w czasie porodu do krążenia matki dostał się obcy dla jej organizmu antygen D, kobiecy organizm będzie produkował przeciwciała skierowane przeciwko temu antygenowi D. Przeciwciała te będą przedostawać się przez łożysko i niszczyć krwinki czerwone dziecka, co spowoduje, że maluch urodzi się chory. Dlatego niesłychanie istotne jest, aby każda kobieta planująca ciąże oznaczyła swoją grupę krwi i w sytuacji, kiedy wie, że jest ona Rh-, będzie można zapobiegać konfliktowi serologicznemu podając jej po pierwszym porodzie właściwy preparat immunoglobulin, który zniszczy krwinki Rh+, zanim organizm kobiety zdąży na nie zareagować.
Czy istnieją jeszcze inne układy grupowe krwi, związane z obecnością na powierzchni erytrocytów specyficznych antygenów?
Tak, jest ich bardzo wiele, jednak najważniejszy jest układ grupowy ABO oraz układ Rh. Trzecim "co do ważności" jest jeszcze układ Kell. Obecność antygenu K na powierzchni erytrocytów bardzo silnie aktywuje układ odpornościowy, może też on być odpowiedzialny za wywoływanie choroby hemolitycznej noworodków. Ma to miejsce w sytuacji, kiedy płód jest K-dodatni.
Jakie są podstawowe zasady przetaczania, czyli transfuzji krwi?
Osoba, która ma grupę krwi O, jest uniwersalnym dawcą, ponieważ nie ma u niej na powierzchni krwinek czerwonych antygenów A i B. Osoba z grupą krwi AB jest natomiast uniwersalnym biorcą, ponieważ nie ma ona przeciwciał anty-A oraz anty-B. W przypadku osoby z grupą krwi A, ma ona zarówno antygen A , jak i przeciwciała anty-B, dlatego też może otrzymać jedynie krew z grupy A lub O. Zaś osoba z grupa krwi B, która ma na powierzchni erytrocytów antygen B oraz przeciwciała anty-A, może otrzymać jedynie grupę krwi B lub O.