WZW A – przyczyny, objawy, leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu A. Jak można zarazić się wirusem HAV?

Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu A pojawiają się po około 30 dniach od zakażenia i obejmują brak apetytu, nudności, zażółcenie skóry i białkówek oczu, ciemne zabarwienie moczu i odbarwienie stolca, ból brzucha oraz obecność objawów grypopodobnych. Najskuteczniejszą metodą profilaktyki przed zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu A jest szczepienie ochronne.  

WZW A – charakterystyka  

Wirusowe zapalenie wątroby A (WZW typu A) jest chorobą zakaźną wywoływaną przez wirusa HAV (Hepatitis A Virus). Choroba w języku potocznym nazywana jest żółtaczką pokarmową lub chorobą brudnych rąk. Objawy WZW A zazwyczaj pojawiają się po około jednym miesiącu od spożycia zakażonej żywności lub wody, kontaktów seksualnych z osobą zakażoną lub bezpośredniego kontaktu z chorym. Osoba zakażona wirusem zapalenia wątroby typu A wydala wirusa HAV z kałem oraz śliną. Jest on także obecny we krwi chorego.  

Większe ryzyko ciężkiego przebiegu WZW A mają także osoby zakażone wirusem WZW B lub C. Po przechorowaniu wirusowego zapalenia wątroby typu A pozostaje odporność na całe życie. Warto podkreślić, że WZW A – w przeciwieństwie do WZW B – nie powoduje przewlekłego zapalenia wątroby. 

WZW A – przyczyny. Jak dochodzi do zarażenia wirusem HAV? 

Do zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu A (HAV) dochodzi drogą pokarmową, poprzez kontakty seksualne lub w wyniku kontaktu z krwią osoby chorej. Najczęstszą przyczyną WZW A jest spożycie skażonej żywności lub wody.  

Objawy zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu A rozwijają się po okresie 15–50 dni (najczęściej po około miesiącu). Osoba chora wydala duże ilości wirusa HAV wraz z kałem już 2–3 tygodnie przed pojawieniem się żółtaczki.  

Wydalanie wirusa zapalenia wątroby typu A z kałem trwa około 6 tygodni, choć u dzieci i osób z obniżoną odpornością może trwać znacznie dłużej. Ponadto wirus HAV obecny jest także we krwi i ślinie osoby zakażonej.  

WZW A – objawy 

Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A może przebiegać bezobjawowo lub w postaci różnie nasilonych objawów.  

Do najczęstszych objawów WZW A należą objawy grypopodobne (gorączka, ból mięśni, osłabienie), objawy z przewodu pokarmowego (nudności, brak apetytu, zgaga, ból brzucha) oraz żółtaczka, która obejmuje zażółcenie skóry, błon śluzowych i białkówek oczu. Ponadto u chorego na WZW A może pojawić się ciemne zabarwienie moczu oraz odbarwienie stolca. Niekiedy pojawia się także świąd skóry.  

Bezobjawowe zakażenie WZW A występuje najczęściej u dzieci. U dorosłych choroba ma zazwyczaj ostry początek i ciężki przebieg. W większości przypadków pojawia się żółtaczka.  

WZW A – diagnostyka. Jakie badania?  

W przypadku podejrzenia zapalenia wątroby typu A wykonuje się badania laboratoryjne (ALT, AST, poziom bilirubiny wolnej i sprzężonej, GGTP, ALP). We krwi można także wykonać oznaczenie obecności przeciwciał anty-HAV klasy IgM, które mogą się utrzymywać do 4–6 miesięcy, oraz w późniejszej fazie choroby oznaczenie przeciwciał anty-HAV klasy IgG, które pozostają we krwi do końca życia. W przypadkach wątpliwych wykonuje się także biopsję wątroby.  

WZW A – leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu A 

Leczenie wirusowego zapalenie wątroby typu A o ciężkim przebiegu prowadzi się w warunkach szpitalnych. Warto podkreślić, iż obecnie nie ma leczenia przyczynowego choroby, stosuje się terapię mającą na celu łagodzenie objawów oraz utrzymanie prawidłowego nawodnienia i odżywienia pacjenta.  

Chorym na WZW A zaleca się ograniczenie aktywności fizycznej w okresie objawów oraz przez miesiąc po ich ustąpieniu. Należy także przestrzegać odpowiedniej diety oraz dbać o prawidłowe nawodnienie. Powrót do normalnej diety zazwyczaj jest możliwy w ciągu 6 miesięcy od początku choroby. Przez pół roku zaleca się całkowitą abstynencję alkoholową, a przez rok znaczne ograniczenie ilości spożywanego alkoholu.   

Powikłania i rokowania po WZW A   

Konsekwencje zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu A mogą być groźne i prowadzić nawet do zgonu. Do ciężkich powikłań WZW A należy nadostre zapalenie wątroby oraz aplazja szpiku, czyli brak produkcji krwinek przez szpik kostny.  

WZW A – profilaktyka 

Podstawową zasadą profilaktyki przed zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu A jest przestrzeganie higieny osobistej, zwłaszcza częste, staranne mycie rąk po korzystaniu z toalety oraz unikanie pokarmów i wody z nieznanych źródeł. Osoby zakażone WZW A w ciągu tygodnia od pojawienia się objawów nie powinny przygotowywać posiłków dla innych. Kobiety zakażone wirusowym zapaleniem wątroby typu A mogą kontynuować karmienie piersią.  

W przypadku wyjazdu w tereny endemicznego występowania WZW A należy pić wyłącznie wodę butelkowaną oraz unikać jedzenia w miejscach o niskim standardzie sanitarnym. Najskuteczniejszą metodą profilaktyki przed zakażeniem jest szczepienie ochronne.  

Szczepionka przeciwko WZW A

Szczepienie przeciwko WZW A jest najlepszą metodą profilaktyki przed zachorowaniem. Skuteczność szczepionki podanej w dwóch dawkach szacuje się na około 98% i utrzymuje się ona co najmniej 15 lat. Szczepionka przeciwko WZW A jest zalecane wszystkim osobom, w tym dzieciom powyżej 12. miesiąca życia.  

Do osób szczególnie narażonych na zakażenie wirusem HAV zalicza się dzieci oraz młodzież uczęszczającą do szkół, żłóbków i przedszkoli, pracowników ochrony zdrowia, przedszkoli oraz wojska, osoby planujące wyjazd do krajów o dużej zachorowalności na WZW A, osoby zatrudnione przy produkcji i dystrybucji żywności, pacjentom zakażonym HIV, WZW B lub C oraz osobom mającym przypadkowe kontakty seksualne.  

Warto pamiętać, aby w przypadku planowanego wyjazdu, pierwszą dawkę szczepionki przeciwko WZW A wykonać co najmniej 2 tygodnie przez terminem podróży.