Zapalenie najądrza – przyczyny, objawy, leczenie i powikłania
Grzegorz Kasiarz

Zapalenie najądrza – przyczyny, objawy, leczenie i powikłania

Ból i obrzęk moszny mogą świadczyć o zapaleniu najądrza. Przypadłość ta może mieć różne przyczyny i to od nich zależy, jak będzie leczona. Jakie są objawy zapalenia najądrza? Jak wygląda diagnostyka tego schorzenia? 

Najądrze jest narządem płciowym występującym w worku mosznowym. Umiejscowione jest nad jądrem w pozycji górno-tylno-bocznej. Składa się z trzonu, głowy i ogona. Jego funkcją jest magazynowanie nasienia wyprodukowanego przez jądro. Ponadto najądrze produkuje kwaśną wydzielinę, która wpływa na dojrzewanie plemników.  

Zdarza się, że drobnoustroje, wnikające do najądrza, mogą doprowadzić do stanu zapalnego. Zapalenie może szerzyć się dalej, powodując współwystępujące zapalenie jądra. 

Zapalenie najądrza – przyczyny 

Przyczyną zapalenia najądrza jest zazwyczaj zakażenie bakteryjne. U młodych mężczyzn aktywnych seksualnie zapalenie jest wywołane zwykle przez bakterie przenoszone drogą płciową – Chlamydia trachomatis i Neisseria gonorrhoeae (dwoinka rzeżączki). Wymienione drobnoustroje powodują również zapalenie cewki moczowej. Escherichia coli, powszechna bakteria wywołująca zakażenie układu moczowego, jest z kolei najczęściej odpowiedzialna za zapalenie najądrza u starszych mężczyzn. Stanowi zapalnemu sprzyjają zabiegi urologiczne oraz rozrost prostaty. 

Wirusowa etiologia zapalenia najądrza dominuje u dzieci. Popularna świnka może przebiegać pod postacią zapalenia jądra i/lub najądrza.  

Do rzadszych przyczyn należą infekcje wywołane prątkami gruźlicy, grzybami, bakteriami Klebsiella, Pseudomonas, Streptococcus czy Staphylococcus aureus. Obserwowano również zapalenia najądrzy spowodowane stosowaniem amiodaronu (lek kardiologiczny). 

Zapalenie najądrza – objawy 

Zapalenie najądrza ma charakter ostry, rozwija się w ciągu kilku dni. Dominuje jednostronny ból i obrzęk moszny. Stan zapalny z czasem rozprzestrzenia się także dalej – jądro jest uniesione i powiększone. Charakterystycznym objawem, odróżniającym zapalenie najądrza od skrętu jądra, jest zmniejszenie dolegliwości bólowych po uniesieniu gonady w pozycji stojącej (tzw. objaw Prehna). Czasami rozwija się gorączka

Dodatkowe symptomy zależą od przyczyny zapalenia. Drobnoustroje przenoszone drogą płciową powodują zapalenie cewki moczowej, które objawia się pieczeniem i wyciekiem wydzieliny. Zapalenie najądrza może przebiegać również z zakażeniem układu moczowego. Typowe są wtedy częste parcie na mocz i ból podczas jego oddawania. Czasami współwystępuje również zapalenie gruczołu krokowego. 

Zapalenie najądrza wywołane wirusem świnki poprzedzone jest objawami nagminnego zapalenia przyusznic (objawy grypopodobne, gorączka i obrzęk ślinianek).  

Powiązane produkty

Zapalenie najądrza – badania i leczenie 

Podobnie jak w przypadku wielu chorób staranny wywiad i podstawowe badanie fizykalne zazwyczaj nasuwają rozpoznanie. Lekarz ogląda i bada palpacyjnie strukturę moszny, aby zlokalizować miejsce bólu, sprawdzić ucieplenie i zaczerwienie skóry oraz wykluczyć obecność wodniaka lub guza jądra. Ponadto zazwyczaj przeprowadzane jest badanie brzucha, kanału pachwinowego oraz kontrola węzłów chłonnych. W razie podejrzenia zapalenia prostaty lekarz może wykonać również badanie palpacyjne przez odbyt (tzw. badanie per rectum).  

Zawsze najistotniejsze jest różnicowanie zapalenia najądrza czy jądra ze skrętem jądra. W przypadku opóźnionego wykrycia tego drugiego stanu może dojść do nieodwracalnej martwicy gonady. W tym celu pomocne jest badanie USG z funkcją oceny przepływu krwi przez jądra (tzw. funkcja kolorowego dopplera). Obraz ultrasonograficzny w zapaleniu najądrza ukazuje powiększenie najądrza, zmianę jego struktury i pogrubienie ściany moszny. Ultrasonografia pozwala wykryć też inne przyczyny bólu jądra, takie jak nowotwór czy wodniak jądra. 

Badanie ogólne moczu umożliwia rozpoznanie współwystępującego zakażenia układu moczowego. W przypadku podejrzenia zakażenia bakterią przenoszoną drogą płciową wykonywany jest wymaz wydzieliny z cewki moczowej. 

Podstawą leczenia zapalenia najądrza spowodowanego zakażeniem bakteryjnym jest antybiotykoterapia. W zależności od etiologii stosuje się fluorochinolony (ciprofloksacyna, lewofloksacyna), doksycyklinę i ceftriakson. Początkowo wyboru dokonuje się na bazie wywiadu, objawów i szacowanej przyczyny zapalenia (tzw. leczenie empiryczne). Następnie można zmodyfikować antybiotyk w zależności od wyników posiewu. W przypadku zakażenia wywołanego przez C. trachomatis i N. gonorrhoeae konieczne jest również podanie antybiotyków partnerom seksualnym pacjenta. 

Leczenie uzupełniające obejmuje odpoczynek, okłady z octanowinianem glinu (altacetem) oraz leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. 

W przypadku zapalenia najądrza wywołanego przez wirus świnki pozostaje leczenie objawowe. Istnieje również profilaktyka przed zachorowaniem w postaci szczepionki na odrę/świnkę/różyczkę. 

Większość zapaleń najądrza leczy się ambulatoryjnie (tj. w przychodni), jednakże stan z nasilonymi objawami ogólnymi czasem wymaga hospitalizacji. Niekiedy konieczne jest leczenie zabiegowe, np. drenaż powstałego ropnia.  

Zapalenie najądrza – powikłania 

Prawidłowo zastosowane leczenie prowadzi zazwyczaj do wyleczenia w ciągu dwóch tygodni. Powikłania zapalenia najądrza zdarzają się rzadko, natomiast ryzyko ich wystąpienia rośnie w przypadku opóźnionego rozpoczęcia terapii.  

U 3-8 proc. chorych stan zapalny może przejść w wytworzenie się ropnia okolicy najądrza. Zdarzają się przypadki niedotlenienia, martwicy i zaniku gonady w wyniku ucisku na naczynia krwionośne przez wysięk zapalny. Niektórzy pacjenci mają również problem z przewlekłym bólem jądra lub niepłodnością.

  1. Urologia. Ilustrowany podręcznik dla studentów i stażystów, pod red. T. Drewy, K. Juszczaka, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2018. 
  2. Urologia. Podręcznik dla studentów medycyny, pod red. A. Borkowskiego, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2008. 
  3. R. Aleksandrowicz, B. Ciszek, Anatomia człowieka. Repetytorium, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2014. 
  4. P. Porzycki, S. Szczygieł, J. Tereszkiewicz, K. Bar, Ostre zapalenie najądrza, “Przegląd Urologiczny”, nr 4 2008.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jakie są rodzaje plastrów na rany? Który wybrać do różnych uszkodzeń skóry?

    W celu odpowiedniego zabezpieczenia rany przed zabrudzeniem potrzebny jest plaster lub opatrunek. Ale który wybrać spośród wielu dostępnych opcji? Podpowiadamy, jakie są różne rodzaje plastrów na rany i kiedy należy je stosować, by uszkodzenia skóry dobrze się goiły.

  • Naukowcy pracują nad szczepionką na Alzheimera. Na czym polega przełomowy pomysł?

    Naukowcy opracowali eksperymentalną szczepionkę przeciwko białku tau – kluczowemu czynnikowi neurodegeneracji w chorobie Alzheimera. Pierwsze badania z udziałem ludzi ruszą już w 2026 roku. Na czym będą polegać?

  • Zastrzyk z adrenaliny. Kto powinien mieć przy sobie EpiPen i jak prawidłowo podać lek?

    Adrenalina, znana również jako epinefryna, odgrywa kluczową rolę w ratowaniu życia w sytuacjach nagłego zagrożenia zdrowia – szczególnie podczas reakcji anafilaktycznych. Współczesna medycyna oferuje wygodne i bezpieczne formy podania tego leku, z których najpopularniejszą jest automatyczny wstrzykiwacz, powszechnie określany jako EpiPen. Wiedza na temat wskazań do stosowania adrenaliny oraz umiejętność jej prawidłowego podania mogą okazać się bezcenne w krytycznych momentach.

  • Co na wzdęcia i gazy? Ranking preparatów wspomagających przy wzdęciach brzucha 2025

    Wzdęcia i gazy to nieprzyjemne dolegliwości trawienne, które mogą znacznie uprzykrzyć życie. Po jakie środki sięgnąć, by się ich pozbyć? Sprawdź ranking preparatów na wzdęcia i gazy i wybierz produkt dla siebie.

  • Furagina i alkohol. Dlaczego to groźne połączenie i jakie są jego skutki uboczne?

    Zakażenia układu moczowego to częsta dolegliwość, która dotyczy szczególnie kobiet. Infekcje mogą pojawiać się o każdej porze roku, jednak latem ich ryzyko rośnie. Sprzyjają im m.in. kąpiele w basenie lub jeziorze, noszenie wilgotnych strojów kąpielowych, a także częstsze podróże i zmiany klimatu. Lato i wakacje to nie tylko czas większego narażenia na infekcje, ale też okres, w którym chętniej sięgamy po alkohol – lampkę wina do kolacji, orzeźwiające piwo czy kolorowego drinka na plaży. Jeśli w tym samym czasie pojawi się zakażenie dróg moczowych, lekarz często zaleca furaginę (furazydynę) jako skuteczny lek przeciwbakteryjny, który jest również dostępny bez recepty. Niestety, łączenie furaginy z alkoholem jest niebezpieczne i może prowadzić do poważnych działań niepożądanych, w tym reakcji disulfiramowej.

  • Czym jest glutaminian sodu i gdzie występuje? Czy E621 jest szkodliwy dla zdrowia?

    Glutaminian sodu to dodatek do żywności, który od lat wzbudza sporo emocji. Choć kojarzy się głównie z przemysłem spożywczym, występuje również w naturze – znajdziemy go m.in. w pomidorach, serach czy grzybach. Wielu kucharzy, zarówno zawodowych, jak i amatorów gotowania, nie wyobraża sobie kuchni bez tego składnika. W krajach Azji Wschodniej glutaminian sodu, znany także jako MSG (od ang. monosodium glutamate), jest tak powszechny jak sos sojowy czy sól i stanowi ważny element lokalnej tradycji kulinarnej. W artykule przedstawiamy aktualny stan wiedzy, poparty badaniami naukowymi, na temat glutaminianu sodu.

  • Rodzaje kolagenu a suplementacja. Na co zwrócić uwagę przy wyborze produktu?

    Kolagen to białko odgrywające kluczową rolę w organizmie człowieka. Jest głównym składnikiem tkanki łącznej, z której zbudowane są skóra, kości, stawy, ścięgna, więzadła, naczynia krwionośne, a także zęby i rogówka oka. Stanowi około 30% wszystkich białek w ciele człowieka i odpowiada za utrzymanie struktury oraz elastyczności wielu tkanek. Z wiekiem naturalna produkcja kolagenu w organizmie maleje, co może prowadzić do widocznych zmian, takich jak zmarszczki, utrata jędrności skóry czy dolegliwości stawowe. W związku z tym suplementacja kolagenu zyskuje na popularności, a znajomość różnych typów kolagenu oraz ich funkcji jest istotna przy wyborze odpowiedniego preparatu.

  • Co jest dobre na zatrucie alkoholem? Ranking środków wspomagających

    Jak dojść do siebie, gdy poprzedniego dnia przesadziło się z alkoholem? Niektóre preparaty dostępne na rynku mogą pomóc złagodzić nieprzyjemne objawy kaca. Co jest najlepsze na zatrucie alkoholowe?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl