Skręt jądra, czyli nagły, silny, jednostronny ból w okolicy pachwiny

Grupa ostrych chorób dotyczących jąder męskich określana jest mianem zespołu ostrej moszny. Stanowi on zespół objawów i charakteryzuje się najczęściej jednostronnym zaczerwienieniem, bolesnością i obrzękiem moszny. Mogą im towarzyszyć także inne dolegliwości. Przyczyn zespołu ostrej moszny jest kilka, zazwyczaj są to choroby jąder. Najgroźniejszą z nich jest skręt jądra. Nieleczony może prowadzić do martwicy i konieczność usunięcia jądra.

Czym jest skręt jądra?

Moszna u mężczyzny stanowi workowaty narząd, wewnątrz którego umieszczone są dwa jądra. Skręt jądra jest najpoważniejszym ostrym stanem urologiczny, który nieleczony grozi jego utratą. Związany jest z przemieszczeniem się jądra i utratą odpowiedniego ukrwienia, co wywołuje niedokrwienie, a nawet martwicę. Skręt jądra występuje najczęściej u dzieci i młodzieży. Wśród noworodków odpowiada on za 50% przypadków zespołu ostrej moszny.

Wyróżnia się dwa typy skrętu jądra:

• wewnątrzosłonkowy skręt jądra,
• zewnątrzosłonkowy skręt jądra.

Jakie są przyczyny skrętu jądra?

Pewne nieprawidłowości anatomiczne w obrębie przyczepów jąder i worka mosznowego, także zwiększają ryzyko wystąpienia skrętu jądra. Niezależnym czynnikiem jest wnętrostwo, czyli niezstąpione jądro do worka mosznowego. W warunkach prawidłowych gonady – jądra, są na początku w jamie brzusznej. Z czasem samoistnie „schodzą” przez kanał pachwinowy do worka mosznowego. Jeżeli do tego nie dojdzie to powstaje wnętrostwo. Skręt jądra w przypadku tego schorzenia zdarza się kilkanaście razy częściej niż w przypadku jąder zstąpionych.

Do skrętu predysponują także wady anatomiczne w budowie jądra:

• torbiele powrózka nasiennego,
• torbiele na jądrze,
• zbyt luźna osłonka jądra,
• zbyt duża ruchomość jądra w mosznie z powodu zbyt długiej krezki,
• nieprawidłowe przyczepki jądra do moszny.

Inną przyczyna jest nagły skurcz mięśnia dźwigacza jądra, który u osób z nieprawidłowościami anatomicznymi jąder zwiększa ryzyko ich nagłego skrętu. Do takiego stanu może dojść w wyniku uderzenia w jądra, podczas uprawiania sportu, w czasie zabawy lub we śnie.

Skręt jądra u dziecka

Istnieje wyraźna zależność pomiędzy przyczyną zespołu ostrej moszny a wiekiem chorego. U dzieci i młodzieży najczęstsza przyczyną tego stanu jest skręt jądra. Dlatego widząc zaczerwienienie skóry na mosznie u dziecka, można podejrzewać tę chorobę. U najmłodszych częściej występuję nieleczone wnętrostwo, które zwiększa ryzyko skrętu. Problemem jest także czas od momentu wystąpienia objawów do zdiagnozowania choroby. Najmniejsze dzieci nie potrafią przekazać informacji o bólu i o jego lokalizacji. Zdecydowanie utrudnia to sprawne wdrożenie leczenia, które w skręcie jądra jest kluczowe. Dlatego u dzieci należy zachować szczególną ostrożność i diagnozować nawet najmniejsze podejrzenie choroby jąder.

Jakie są objawy skrętu jądra?

Skręt jądra objawia się zazwyczaj jako nagły, silny, jednostronny ból, zlokalizowany w okolicy worka mosznowego. Często powstaje w wyniku niewielkiego urazu, w trakcie uprawiania sportu lub w czasie snu. Ból zazwyczaj promieniuje do pachwiny i podbrzusza. Kolejnym objawem skrętu jądra jest wystąpienie zaczerwienienia i nasilonego obrzęku jądra, powodującego jednostronne powiększenie moszny. Rak jądra objawia się również powiększeniem tej okolicy, nie jest jednak ono wówczas bolesne. Innym objawem może być unoszenie się jądra ku górze, prowadzące do wrażenia chowającego się jadra zarówno u dorosłego, jak i u dziecka. Skrętowi jądra towarzyszą objawy ogólne – nudności i wymioty. Chory najczęściej jest zaniepokojony i unika niepotrzebnych ruchów. Zapalenie jąder objawia się dodatkowo gorączką i złym samopoczuciem. Te objawy nie są obserwowane w skręcie.

Skręt jądra – diagnostyka

Diagnoza skrętu jądra opiera się na przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego z chorym i wykonaniu badania fizykalnego. Ważne jest określenie, od kiedy występuje ostry ból jądra i jak długo utrzymuje się na nim opuchlizna. Duże znaczenie ma badanie palpacyjne moszny, które jest wykonywane w celu oceny struktury, bolesności i zaczerwienienia. Pomocny w diagnostyce różnicowej jest objaw Prehna, polegający na uniesieniu chorego jądra. W przypadku skrętu przyczepka jądra ból się zmniejszy, a w skręcie jądra pozostanie tak samo silny. W postawieniu rozpoznania pomocne bywa wykonanie USG jąder. Ocenia się w nim przepływ krwi w naczyniach krwionośnych i ogólnego wyglądu jądra, co ma na celu przybliżenie lekarzowi przyczyny dolegliwości. W skręcie jądra przepływ krwi w żyłach, a później w tętnicach ulegnie zatrzymaniu. Przy dłużej trwającym niedokrwieniu często obserwuje się małe jądra w stosunku do wieku. Jeżeli nie udaje się ustalić rozpoznania, wówczas lekarz może zdecydować się na zwiadowczą operację jądra, aby dokonać bezpośredniej obserwacji.  

Jakie są metody leczenia skrętu jądra?

Skręt jądra stanowi stan nagły, który musi być natychmiast leczony, tak by nie doszło do nieodwracalnych zmian i utraty jądra. Odkręcenie jądra w celu przywrócenia ukrwienia jest zazwyczaj skuteczne, jeżeli przeprowadzi się je w ciągu 6 godzin od pojawienia się objawów. Zwykle wykonuje się to poprzez operacje moszny, chociaż można próbować odkręcić jądro w sposób nieoperacyjny. W dalszej kolejności i tak konieczna jest operacja, ponieważ wykonuje się fiksację jądra, czyli przymocowuje go do ściany moszny, w celu zapobiegania kolejnemu skrętowi. Drugie jądro zazwyczaj również się fiksuje do ścian moszny. Podawanie leków przeciwbólowych stanowi sposób na to, jak załagodzić ból jądra przed operacją. Jednak sam zabieg jest niezbędny. Rokowanie jest zależne od czasu, jaki upłynął od pojawienia się objawów do wykonania operacji. Im jest on krótszy, tym większa szansa na zachowanie pełnej sprawności narządu. Zbyt długie zwlekanie z udaniem się do lekarza może mieć katastrofalne skutki i skończyć się usunięciem jądra.