Suplementy i witaminy na odporność – jak uniknąć infekcji?

Suplementy na odporność stały się bardzo popularne szczególnie w okresie pandemii COVID-19. Sięgamy po nie równie często w okresie zmieniających się pór roku, licząc, że pomogą nam uniknąć infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Preparaty na odporność mają przede wszystkim stymulować układ immunologiczny tak, aby ten szybciej i mocniej odpowiadał na atakujące go patogeny chorobotwórcze. Jak wybrać najlepsze suplementy zwiększające odporność, jak je dawkować i czy można je zażywać będąc w ciąży?

Na odporność organizmu człowieka wpływa wiele czynników. Dla zachowania dobrej odporności kluczowe są  elementy, takie jak prawidłowa dieta, uprawianie sportów czy odpowiednia ilość snu. Można również wspomóc się witaminami oraz suplementami wpływającymi korzystnie na system immunologiczny. Do najlepiej ocenianych preparatów wspomagających zaliczono witaminę C, cynk, selen i oleje rybie.

Jakie są najlepsze witaminy wzmacniające odporność? Jak je dawkować?

Dostępne są liczne preparaty na odporność w postaci: tabletek, kapsułek, płynów. Każdy może dobrać odpowiednią dla siebie formę produktu, która będzie wygodna do codziennego przyjmowania. Nie ma badań potwierdzających przewagę preparatów na odporność płynnych nad kapsułkowymi.

Warto dodać, że preparaty na wzmocnienie odporności warto stosować jedynie wtedy, kiedy układ immunologiczny jest osłabiony i wymaga dodatkowej stymulacji. Układ odpornościowy powinien być w stanie równowagi, a nadmierne jego pobudzanie może działać niekorzystnie na organizm.

Korzystny wpływ na poprawę odporności mają witaminy i minerały. Wśród nich kluczowe są witaminy C i D3 oraz beta-karoten (prekursor witaminy A).  Codzienne, profilaktyczne zażywanie preparatów z witaminą C nieco skraca czas przeziębienia oraz łagodzi jego objawy. W przypadku osób narażonych na zwiększoną aktywność fizyczną (np. maratończycy) znacznie zwiększona suplementacja witaminy C obniżała ryzyko przeziębienia. Jak wskazują wyniki badań witamina D3 pełni istotną rolę w utrzymaniu prawidłowego działania układu immunologicznego. Niedobór tego składnika wiązany jest ze zwiększonym ryzykiem chorób autoimmunologicznych oraz infekcji. Witamina D3 wpływa na funkcjonowanie komórek odpornościowych, w tym makrofagów, limfocytów oraz eozynofili i neutrofili. Pobudza wydzielanie katelicydyny – białka o właściwościach przeciwbakteryjnych.

Z kolei prekursor witaminy A, czyli beta-karoten wpływa na poprawę działania układu immunologicznego oraz ograniczenie częstości występowania infekcji. Dodatkowo wykazano, że beta-karoten poprzez aktywność antyoksydacyjną działa protekcyjnie na grasicę, która stanowi kluczowy gruczoł układu odpornościowego oraz usprawnia funkcjonowanie białych krwinek.

W przypadku wzmocnienia odporności u osób starszych ważna jest odpowiednia ilość witaminy E. W grupie badanych powyżej 65. roku życia, którym codziennie, przez okres 3 miesięcy podawano 200 mg witaminy E w postaci α-tokoferolu, zaobserwowano poprawę procesu fagocytozy związanego z aktywnością neutrofilii oraz usprawnienie odpowiedzi komórkowej. Może to przyczynić się do wzmocnienia odporności oraz funkcjonowania układu immunologicznego, obniżenia częstotliwości wystąpienia infekcji oraz poprawy ogólnego stanu zdrowia. Z tego względu zwłaszcza u osób starszych zalecane jest uzupełnienie witaminy E (w postaci α-tokoferolu) w dawce 400 IU dziennie.

W przypadku osób, które w niedawnym czasie przyjmowały antybiotyki warto zastosować kurację z probiotykami. Pozwoli to przywrócić prawidłową florę oraz zachowanie szczelności w jelitach, co będzie ograniczało ryzyko zakażeń .

Najlepsze witaminy i suplementy na odporność dla kobiet w ciąży

W czasie ciąży stosowanie jakichkolwiek preparatów należy skonsultować z lekarzem prowadzącym. Można jednak samodzielnie zmodyfikować codzienną dietę, tak, aby dostarczyć odpowiednich składników. W celu wzmocnienia odporności w okresie ciąży warto wprowadzić produkty bogate w:

• witaminę C (natka pietruszki, czerwona papryka, owoce dzikiej róży, kiwi, acerola, cytrusy),
• witaminę D3 (śledzie, węgorz, łosoś, wątróbka),
• kwasy tłuszczowe EPA i DHA należące do rodziny kwasów omega-3 (śledzie, makrela, łosoś, sardynki),
• naturalne antybiotyki (czosnek, imbir, miód, maliny).

Na prawidłowe działanie układu odpornościowego mają również wpływ kwas foliowy i żelazo. Najczęściej oba te składniki są już zawarte w preparacie witaminowym dla ciężarnych, dlatego nie ma potrzeby ich dodatkowego uzupełniania. W aptekach dostępne są również gotowe suplementy dla kobiet w ciąży zawierające składniki wspomagające odporność, których skład jest bezpieczny i dostosowany do potrzeb kobiet ciężarnych. Produkty te zawierają najczęściej: ekstrakty z czosnku, acerolę, cynk, witaminę C, miód, imbir, czarny bez.

Czosnek bogaty jest w związki siarki o silnym działaniu przeciwdrobnoustrojowym. Acerola jest źródłem witaminy C wspierającej układ odpornościowy. Cynk ogranicza szkodliwe działanie wolnych rodników, uczestniczy w wytwarzaniu prostaglandyn, a jego niedobór wpływa na zwiększoną podatność na infekcje. Miód działa przeciwbakteryjnie, ogranicza stan zapalny w organizmie, wspomaga odporność i regenerację organizmu po chorobie, łagodzi infekcje dróg oddechowych. Imbir lekarski wspomaga uruchomienie naturalnych mechanizmów obronnych oraz działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo. Czarny bez wzmacnia system immunologiczny, ogranicza rozwój drobnoustrojów, działa przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i napotnie. Warto pamiętać, że niewskazane jest suplementowanie witamin w ilościach przekraczających dzienne zapotrzebowanie.

Dlaczego tran, olej z wątroby rekina i kwasy omega-3 stosuje się na wzmocnienie organizmu?

Często stosowanymi preparatami na odporność są oleje rybie, tran i kwasy omega-3. Każdy z tych składników ma jednak nieco inne właściwości. Popularny tran jest pozyskiwany z ryb z rodziny dorszowatych. Przede wszystkim jest źródłem witaminy A w postaci retinolu oraz witaminy D3. Witamina A uczestniczy w stymulacji limfocytów T ochraniających organizm przed reakcjami autoimmunologicznymi, jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania szpiku kostnego, powstawania elementów morfotycznych krwi oraz komórek odpornościowych. Witamina D3 występująca w tranie wpływa na ograniczenie częstości zachorowań na infekcje, a przy jej udziale aktywowane są geny kodujące katelicydyny, czyli białka o działaniu przeciwbakteryjnym. Kwasy omega-3, których głównych źródłem są oleje z ryb makrelowatych (sardynki, makrele) oraz owoce morza, wspomagają ograniczenie procesów zapalnych w organizmie, dodatkowo regulują poziom cholesterolu, wpływają korzystnie na prace serca i mózgu oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych (cukrzyca, choroby układu krążenia, choroba Alzheimera, Parkinsona). Jednak najistotniejszy wpływ na wzmocnienie odporności posiada olej z wątroby rekina. Zawiera on znaczne ilości alkilogliceroli i skwalenu. Substancje te znajdują się naturalnie w szpiku kostnym, wspierają naturalną i nabytą odporność organizmu. Regularne stosowanie oleju z wątroby rekina wzmacnia odporność, skraca czas trwania infekcji, zmniejsza ryzyko nawrotów i powikłań.

Co suplementować podczas i po COVID-19?

Właściwa dieta, dostarczająca wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (Omega-3), witamin (A, B12, B6, C, E) oraz składników mineralnych (cynk, selen) może wspomóc odporność organizmu, która jest kluczowa w trakcie oraz po zachorowaniu na COVID-19.

Istnieją doniesienia naukowe, które mówią, że suplementacja witaminy D3 może łagodzić przebieg oraz powikłania po zakażeniu koronawirusem. Udowodniono zależność pomiędzy niedoborem witaminy D3 a przebiegiem COVID-19. Zwłaszcza w okresie zachorowań na infekcje warto uzupełnić jej poziom, suplementując preparaty zawierające 2000 IU (odpowiadające dawce dobowej dla dorosłych). U osób otyłych należy skonsultować dawkę z endokrynologiem, ponieważ może być potrzebne zwiększenie ilości witaminy D3 adekwatnie do masy ciała.

Brazylijskie Towarzystwo Żywienia Klinicznego donosi, że witamina C jest silnym antyoksydantem, który może pobudzać chemotaksję i fagocytozę, prowadząc do eliminacji drobnoustrojów i z tego powodu podczas zachorowania na COVID-19 wskazane wydaje się jej przyjmowanie, przyjmując ją w maksymalnej dawce dobowej nie przekraczającej 1000 mg.

Istotne jest również zadbanie o odpowiedni poziom cynku i selenu. Są to mikroskładniki, które są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania systemu antyoksydacyjnego w organizmie. Dowiedziono, że obniżony poziom cynku i selenu sprzyja rozwojowi infekcji wirusowych. Zażywając suplementy z selenem lub cynkiem nie należy przekraczać zalecanych dawek, które wynoszą odpowiednio dla cynku  30 mg/dzień oraz selenu 50–55 ug/dzień.

W trakcie oraz po zakażeniu koronawirusem warto wspomagać organizm wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi omega-3, zwłaszcza EPA i DHA. Wpływają one korzystnie na prawidłową odpowiedź układu odpornościowego oraz działają przeciwzapalnie. Ponadto zapobiegają wystąpieniu chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów i cukrzycy. Zalecane jest codzienne przyjmowanie min. 250 mg EPA i DHA.

Najlepsze witaminy i minerały na odporność dla dzieci – które wybrać?

W aptekach można znaleźć szereg preparatów na wzmocnienie odporności u dzieci. Występują one w postaci: tabletek, kapsułek, syropów, kropli,  płynów, proszków, a nawet lizaków i żelek. Wybierając preparat na odporność dla dziecka warto sięgnąć po produkt przebadany, od zaufanego producenta oraz zasięgnąć porady farmaceuty. W suplementach na odporność dla najmłodszych można znaleźć składniki, takie jak:

• cynk –  ogranicza ryzyko infekcji, a stosowany w trakcie choroby skraca czas jej trwania,
• witamina D3 – zmniejsza częstość zachorowań na infekcje, działa przeciwbakteryjnie,
• witamina C – wspiera odporność,
• alkiloglicerole i skwalen – działają immunomodulująco, wzmacniają naturalną i nabytą odporność, skracają czas trwania infekcji, zmniejszają ryzyko nawrotów i powikłań
• kwasy omega-3 (EPA, DHA) – działają przeciwzapalnie, wzmacniają odporność, hamują procesy oksydacyjne,
• wyciąg z jeżówki – stymuluje układ immunologiczny, skraca czas utrzymywania się oraz łagodzi przebieg dolegliwości związanych z infekcją górnych dróg oddechowych,
• wyciąg z bzu czarnego – wzmacnia układ odpornościowy, działa przeciwzapalnie i przeciwdrobnoustrojowo,
• wyciąg z pelargonii afrykańskiej  – zmniejsza podatność na przeziębienie i grypę, działa przeciwdrobnoustrojowo, wspomaga usuwania zalegającego śluzu z dróg oddechowych, łagodzi objawy infekcji, jak kaszel i duszności,
• laktoferyna – działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo,
• probiotyki – odbudowując mikroflorę w jelitach wzmacniają barierę jelitową , a tym samym stanowią ochronę przed infekcjami.

Warto pamiętać, że dla zachowania prawidłowej odporności u dziecka kluczowa jest właściwa dieta, bogata w witaminy i minerały oraz aktywność fizyczna. Po leki i suplementy warto sięgnąć jako uzupełnienie wspomagające układ immunologiczny, a nie zamiennik zdrowego stylu życia.