Zioła na ból gardła. Skuteczne sposoby

Ból gardła to bardzo ogólne pojęcie określające zespół uciążliwych i nieprzyjemnych dolegliwości o różnym umiejscowieniu i nasileniu, pojawiający się bez względu na porę roku.

Może objawiać się uczuciem suchości, drapaniem, pieczeniem lub silnym bólem zlokalizowanym w gardle, krtani, podniebieniu, migdałkach, a także w okolicy ślinianek. Często towarzyszy mu chrypka, trudności w mówieniu i przełykaniu, obrzęk i zapalenie błon śluzowych, a także inne objawy charakterystyczne dla przeziębienia takie, jak osłabienie, gorączka, kaszel i katar.

Przyczyną bólu gardła w 90% przypadków jest infekcja wirusowa, rzadziej bakteryjna czy grzybicza, ale może być on również objawem towarzyszącym poważniejszym schorzeniom takim, jak mononukleoza, szkarlatyna, odra, ospa wietrzna, choroby metaboliczne, problemy z nerkami, próchnica zębów, zapalenie dziąseł, a nawet zmiany nowotworowe. Dlatego nie należy go lekceważyć szczególnie, jeśli dolegliwości mają charakter przewlekły lub nawracający, w takich przypadkach należy skonsultować się z lekarzem.

W celu złagodzenia dolegliwości warto sięgnąć do naturalnych źródeł, jakimi są zioła takie, jak szałwia, tymianek, rumianek, rzepik, kora dębu czy czosnek.

Szałwia lekarska (Salvia officinalis L.)

Nazwa łacińska zioła nie bez powodu pochodzi od słowa salvere oznaczającego „leczyć”, gdyż ze względu na bogactwo substancji w nim zawartych znalazło ono szerokie zastosowanie w lecznictwie. Do głównych składników leczniczych należą olejki eteryczne (tujol, cyneol, borneol, pinen, kamfora), taniny, flawonoidy, a także garbniki, związki żywicowe, witaminy (wit.A, wit.C, wit. z grupy B) i minerały (magnez, potas, sód, cynk, żelazo, wapń). W łagodzeniu dolegliwości bólowych gardła stosuje się napar z liści w formie płukanki, łyżkę suszu 1-1,5 g (ew. torebkę ekspresową) zalewamy ok 150 ml wrzątku i parzymy pod przykryciem przez 10-15 min, po ostudzeniu płuczemy 3-5 razy dziennie. Wykazuje on działanie przeciwzapalne, bakteriobójcze i przeciwgrzybicze w stanach zapalnych błon śluzowych jamy ustnej, gardła, krtani, migdałków i dziąseł.

Tymianek pospolity (Thymus vulgaris) 

Dzięki wysokiej zawartości olejków eterycznych (szczególnie tymolu), garbników, fenolokwasów, flawonoidów i saponin, wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i osłaniające na błony śluzowe. Płukanka z tymianku łagodzi dolegliwości bólowe, nawilża i działa osłaniająco na śluzówki. W celu jej przygotowania łyżkę ziela zalewamy 150-200 ml wrzątku i parzymy pod przykryciem przez 10-15 min. Otrzymany napar należy lekko przestudzić, następnie przecedzić przez gazę lub sitko, wymieszać z łyżką oliwy z oliwek i płukać jeszcze ciepłym roztworem 2-3 razy dziennie. Zawarty w tymianku tymol przyjęty w zbyt dużych ilościach może powodować nudności, wymioty i zapalenie żołądka, jest również niewskazany dla kobiet w ciąży ze względu na ryzyko przedwczesnych skurczów macicy. Z tego powodu należy stosować go rozważnie i nie przekraczać zalecanych dawek, szczególnie przy podaniu doustnym w leczeniu wspomagającym infekcji górnych dróg oddechowych.

Z tymianku można przygotować także domowy olejek do nacierania, który zastosowany na klatkę piersiową i szyję wspomaga leczenie gardła. W tym celu do moździerza należy wsypać 2-3 łyżki ziela i rozetrzeć go z 100-150 ml oliwy z oliwek, jeśli nie posiadamy moździerza wystarczy szklane naczynie bez rozcierania. Wstawiamy naczynie na łaźnię wodną (garnek z gorącą wodą) i ogrzewamy na bardzo małym ogniu prze 15 min, następnie przecedzamy przez gazę do słoiczka lub butelki. Otrzymanym olejkiem po ostudzeniu nacieramy szyję i okręcamy ją szalikiem, można również nacierać klatkę piersiową.

Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla L.)

Rumianek to jedna z najcenniejszych i najbardziej znanych roślin leczniczych o wszechstronnym zastosowaniu. Dzięki wysokiej zawartości olejków eterycznych (min. chamazulen, alfa-bisabolol i spiroeter), flawonoidów, fenolokwasów, fitosteroli, garbników, związków kumarynowych i śluzowych, a także choliny wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, rozkurczające na mięśnie gładkie, a także przyspieszające gojenie się ran. Bardzo skutecznie radzi sobie z wszelkimi infekcjami jamy ustnej i gardła, w tym także z zakażeniami grzybiczymi oraz zapaleniem dziąseł. Zewnętrznie stosuje się płukanki z naparu, które również można przygotować w warunkach domowych. W tym celu łyżkę ok 1,5 g koszyczków rumianku lub torebkę ekspresową zalewamy 150-200 ml wrzątku i parzymy pod przykryciem przez ok 10 min. Po przecedzeniu i przestudzeniu płuczemy gardło 3-4 razy dziennie.

Rzepik pospolity (Agrimonia eupatoria)

To kolejna, choć mniej popularna roślina lecznicza o wszechstronnym zastosowaniu, znana głównie z jej dobroczynnego wpływu na układ trawienny. Dzięki wysokiej zawartości garbników, flawonoidów, fitosteroli, olejków eterycznych, choliny, witamin (B1, PP, K) oraz soli mineralnych wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i regenerujące na błony śluzowe, co wykorzystywane jest w zwalczaniu infekcji gardła i jamy ustnej. W celu przygotowania płukanki 2 łyżki ok 3-5 g ziela zalewamy 200-300 ml ciepłej wody i gotujemy pod przykryciem na najmniejszym ogniu unikając wrzenia przez 10-15 min. Po przestudzeniu i przecedzeniu płuczemy gardło 3-4 razy dziennie.

Kora dębu (Quercus cortex)

Kora dębu jest surowcem pozyskiwanym z młodych pni i gałęzi dębu szypułkowatego o szerokim zastosowaniu w lecznictwie. W stanach zapalnych gardła wykorzystujemy właściwości ściągające, przeciwbakteryjne (także przeciw gronkowcom) i wirusostatyczne naparu, a działanie to zawdzięczamy przede wszystkim wysokiej zawartości garbników i polifenoli. W celu przygotowania płukanki 2 łyżki ok 5 g kory zalewamy 150-200 ml chłodnej wody, doprowadzamy do wrzenia gotujemy pod przykryciem przez ok 5 min. Po przestudzeniu i przecedzeniu płuczemy jamę ustną i gardło 3-5 razy dziennie.

Czosnek pospolity (Allium sativum)

O właściwościach prozdrowotnym czosnku zwanego także „naturalnym antybiotykiem” można by pisać wiele. Zawarty w nim związek leczniczy allicyna działa zarówno przeciwbakteryjnie jak i przeciwwirusowo, dzięki czemu znajduje on zastosowanie także w leczeniu infekcji gardła. O ile rozgryzanie i rzucie czosnku nie należy do najprzyjemniejszych czynności, to mikstura na bazie mleka, masła i miodu, znana każdemu z dzieciństwa wydaje się być bardziej przystępna. W celu przygotowania mikstury do szklanki ciepłego mleka dodajemy łyżkę masła i łyżkę miodu oraz posiekane lub wyciśnięte 2 ząbki czosnku. Stosujemy ją dwa razy dziennie, najlepiej rano i wieczorem.